İKTİSAT DERS NOTLARI ( Mikro ve Makro iktisat Ders Notları )
Mikro İktisat Ders Notları
“İKTİSAT” ya da “EKONOMİ” kavramları artık günümüzde her kesimden bireyin sıkça kullandığı, anlamını tam olarak bilmese bile öneminin farkında olduğu kelimelerdir. İktisat ve ekonomi aynı anlamda kullanılan özdeş kavramlardır. İktisat = Ekonomi. Mikro İktisat = Mikro Ekonomi, Türkiye İktisadı = Türkiye Ekonomisi gibi örnekler verilebilir.
İktisat bir sosyal bilimdir (toplum bilimidir). Dolayısıyla inceleme merkezine insanı yerleştirir. İnsanların hukuki, siyasi, dini, ahlaki, kültürel ve ekonomik olmak üzere pek çok, birbirine girmiş ve karmaşık ilişkileri vardır. İktisat bilimi insanların sadece ekonomik ilişkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Elbette bu incelemesini yaparken diğer bilimlerden de yararlanmaktadır.
Sosyal bilimlerde bir kavramı tek tanımla açıklamaya çalışmak dar bir bakış açısı ortaya koymak anlamına gelebilir ve eksik kalabilir. Konuya yaklaşım tarzına ve verilen önemine göre farklı tanımlar yapılabilir. Bu yaklaşımla iktisadın farklı tanımlarını şu şekilde yapmak mümkündür:
İnsanların en temel ekonomik faaliyetleri üretmek ve tüketmek olduğuna göre iktisat, üretim ve tüketim arasında denge kurmaya çalışan bir bilimdir diyebiliriz. Bu tanımdan hareketle insanlar doğduğu andan itibaren tüketmeye başladıklarını dikkate alırsak, iktisat biliminin insanlık tarihiyle birlikte başladığını söylemek mümkündür. Öte yandan biraz daha kapsamlı tanımı şöyle yapabiliriz. İnsanların bir yanda sonsuz/sınırsız ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu ihtiyaçlar en temelden (beslenme, barınma, giyinme, ısınma, sağlık, ulaşım, eğitim gibi örnekler verilebilir), en lükse kadar (çok lüks ev, otomobil, dünya seyahati gibi) sınırsızdır. Öte yanda bu ihtiyaçları karşılayacak kaynaklar ise maalesef sınırlı ve kıttır. Eğer kaynaklar da sınırsız olsaydı, o zaman ihtiyaçlarla kaynaklar arasında bir denge kurma ihtiyacı ve çabası olmayacaktı. Ancak kaynaklar kıt olunca denge kurma ihtiyacı vardır ve bunu iktisat bilimi yapmaktadır. Özetleyerek tanımı verirsek, sahip olunan kıt kaynaklarla sınırsız olan insan ihtiyaçlarını en rasyonel (akılcı, optimum) şekilde karşılayarak insanları mutlu etmeyi, refaha ulaştırmayı ve refahını artırmayı amaçlayan, bireylerin (ister üretici olsun, ister tüketici) çıkarlarını maksimuma ulaştırmayı hedefleyen bilime İKTİSAT denir.
Makro İktisat Ders Notları
Üretimde genel olarak iki tür girdi kullanılır: ara girdiler (ya da ara mallar) ve faktör girdileri. Ara malları
üretim sürecinde tamamen kullanılarak değeri üretilen ürüne geçen girdilerdir. Faktör girdileri işgücü,
sermaye malları (makineler, fabrikalar, kamyonlar …), arazi gibi üretim sürecinde “hizmetleri”
kullanılan, bu hizmetler karşılığında kendilerine bir kira bedeli ödenen girdilerdir. Örneğin buğday
üretiminde kullanılan tipik girdileri (basitleştirerek)
Faktör Girdileri Ara Mallar
İşgücü Tohumluk Buğday
Tarla Gübre
Traktör ve Ekipmanları Mazot
Kredi İlaç
biçiminde sınıflandırabiliriz. Ara mallarına bunların edinme değeri olan piyasa fiyatı ödenirken, faktör
girdilerine kira bedelleridir.
Genel prensip olarak bir üretim sürecinde üretilen malın değeri kullanılan girdilere yapılan
ödemelere eşit olur.
Üretilen malın miktarı X, fiyatı px ise üretilen malın değeri pxX olur. O halde prensibi
pxX = X kadar mal üretmek için kullanılan ara malların toplam değeri + süreçte kullanılan
faktör girdilerine yapılan toplam ödeme (bu girdilerin kira bedelleri)
olarak ifade edebiliriz. Buna göre faktör girdilerine yapılan toplam ödeme üretilen malın değeri ile ara
mallarına yapılan toplam ödemenin farkıdır ki biz buna katma değer diyoruz:
Katma Değer = pxX – X kadar mal üretmek için kullanılan ara malların toplam değeri
= süreçte kullanılan faktör girdilerine yapılan toplam ödeme
Örneğin 100 dönüm tarlada bir yılda
2 ton tohum (fiyatı 900 TL/ton)
2 ton gübre (fiyatı 600 TL/ton)
10 kutu ilaç (fiyatı 50 TL/kutu)
4 ton mazot (fiyatı 400 TL/ton)
kullanılarak X = 25 ton buğday üretildiğini ve buğdayın satış fiyatının px = 600 TL/ton olduğunu
varsayalım. Bu süreçte
Katma değer = 600*25 – (900*2 + 600*2 + 50*10 + 400*4) = 9900 TL
olur.
|
