IMF ( International Monetary Fund ) ( Milletlerarası Para Fonu )
IMF, 1944 yılında Amerika’nın New Hampshire eyâletindeki “Bretton Woods”da kurulan ve 1947’de fiilen çalışmaya başlayan milletlerarası ekonomik meselelerle uğraşan bir teşkilâttır. IMF, İngilizce “International Monetary Fund” (Milletlerarası Para Fonu) kelimelerinin baş harflerinin kısaca yazılmasından meydana gelmiştir.
IMF, Avrupa devletlerinin tediye bilançolarında ortaya çıkabilecek geçici (= kısa vâdeli) ödeme güçlüklerinde kredi vererek milletlerarası ticâretin bu yüzden daralmasını önlemek; Dünya Bankası da uzun vadeli yatırım kredileri vermek suretiyle, Avrupa devletlerinin yeniden îmârını sağlamak, tediye bilançolarındaki bünyevi dengesizlikleri gidermek için kurulmuştur.
IMF’nin fonksiyonları şunlardır:
- Dünya para meselelerinin çözülmesi için milletlerarası işbirliği sağlamak;
- Milletlerarası ticâretin dengeli şekilde gelişmesini üye devletlerin tam istihdama ve yüksek büyüme hızına ulaşmasına imkân hazırlamak;
- Ödemeler bilançosu güçlüklerinin çözümünde yardımcı olmak;
- Kambiyo istikrarını kurmak ve tek taraflı develüasyonlara mâni olmak;
- Çok taraflı dış ödemeler sisteminin kurulmasını sağlamak.
IMF’nin işleyişine bakacak olursak; öncelikle IMF’ye üye olan ülke için bir kota belirlenir. Kota belirlenirken ülkenin yurt içi hasılası ve dış ticaret hacmi baz alınır.
Bu kota o ülkenin;
-Fona ödeyeceği miktarı,
-Fondan çekeceği kredi miktarını,
-Fondaki oy hakkını belirler.
Ülke fona üye olduğu zaman, fonun %75′ini kendi ulusal parası cinsinden, geri kalan %25′ini ise dolar cinsinden yatırır. Böylece fonun emrinde her an kullanıma hazır her ülkenin parası bulunmuş olur.
IMF kredilerin geri ödeme süresi genellikle 3-5 yıldır. Kredi kullanan ülke bir faiz ödemesi yapar ancak bu düşük bir faizdir. Ülke borcunu aldığı para cinsinden ödeyebileceği gibi IMF’nin parası olan SDR cinsinden de ödeyebilir.
IMF kredileri temelde şartlılık ilkesine yani performans kriterine dayanır. Yani IMF borç vermek için ülkeden bazı şartları gerçekleştirmesini ister.
Bu şartlar;
-Ülke kamu giderlerini kısıcı önlemler alsın.
-Vergileri artırıcı önlemler alsın.
-Para arzı kısılsın.
-Serbest fiyat politikaları izlensin.
-Dış ticaret liberalleşsin.
-Ulusal paranın değeri düşürülsün.
Günümüzde 180 ülkenin üyesi olduğu IMF kurumunun merkezi, ABD’nin başkenti Washington’dadır. Uluslararası ticaret sisteminin daha efektif bir şekilde kullanılması için ülkelerde tam istihdam sağlaması ve azami üretim seviyesine ulaşması gibi bir görevi de olan IMF’nin, ayrıca ülkelerin gelişim hızlarının daha yüksek seviyelere gelmesi için de çalışmaları vardır. Tüm bunların ötesinde IMF’nin asıl görevlerinden bir diğeri de, iktisadi olarak birçok açığı olan borca dayalı kapitalist para sistemindeki önlenemez enflasyon artışı kontrol altına almaktadır. Kapital para sisteminde tek yönlü deflasyonların engellenmesi için bir subap görevi gören IMF, uluslararası ekonomik sistemin devamlılığı açısından ihtiyaçtan öte bir zorunluluk olarak dahi görülebilir. Global anlamda günümüzün borca dayalı para sisteminin en tehlikeli yanlarından biri olan tek yönlü deflasyon, kısa vadede insanlara olumlu bir gelişme gibi gelse de uzun dönemde son derece yıkıcı sorunlara neden olabilir. Kuruluş kökeni ABD olması nedeni ile uzun yıllar boyunca yardım yapabilecek tek ülkenin de ABD olmasının nedeni, 2. Dünya Savaşı yıllarına kadar dayanmaktadır. 2. Dünya Savaşı sonrasında ekonomik anlamda sıfırın altına inan Avrupa ülkelerinin tam aksine, savaş yılları boyunca yaptığı ticaret ile altın rezervlerini yükselten tek ülke ABD olmuştur. Bu dönemle birlikte IMF‘nin dünya ekonomisindeki önemi de muazzam derecede artmıştır.
| 