Köy Seyirlik Oyunu
Köy seyirlik oyunları çağlar boyu süren halk tiyatrosu geleneğinin günümüze gelen mirasıdır. Bu oyunlar tarih boyunca göçlerden, çeşitli kültürlerden ve birikimlerden etkilenmiştir. İslamiyet öncesi Türk kültüründe bugünkü İslamiyet ve Anadolu kültürünün etkisini görüyoruz. Bu oyunlar zaman boyutunda beslenerek bugünkü şeklini almıştır. Oynandığı toplumun kültür düzeyine, zaman ve geleneğe bağlı olarak şekillenir
Değişik yörelerde değişik biçimlerde ve işlevlerde oynanan seyirlik oyunları yedi öbekte toplamak olasıdır: 1. Kut tören ve söylence kaynaklı oyunlar - gerçekçi oyunlar, 2. Ölüp dirilme ve kız kaçırma oyunları, 3. Yılbaşı ve yıl sonu oyunları, 4. Tarımsal oyunlar - çoban oyunları, 5. Hayvan taklitli oyunlar, 6. Dilsiz oyunları - kukla, şaka oyunları, 7. Tek ve çift izlekli oyunlar - dizi oyunları (And,1985).
Seyirlik oyunlarda taklit en önemli özellik olarak yansır. Çatışma ve kişileştirme taklitle sağlanır. Sözlü veya sözsüz oyunlarda bir eylemin veya rolün taklidi söz konusudur. İlkinde eylem olarak olay dizisi, ikincisinde ise insan, hayvan, bitki ve cansız nesneler taklit edilir. Bir başka özellik ise sözlü oyunların belli bir metne bağlı olmadan doğaçtan oluşturulmasıdır. Seyirlik oyunlarda dans, müzik, şiir ve soytarılırın birbirinin içine girdiği görülür. Seyirlik oyunlar her yönüyle "göstermeci tiyatro" özelliği taşır.
Köy seyirlik oyunlar konusunda bilimsel araştırma ve yayınlar için Prof. Dr. Metin And' ın ve Nurhan Karadağ' ın eserlerine bakılabilir. Köy seyirlik oyunları temel alan esinlenen yerli yazarlar için Haşmet Zeybek' in Bilgesu Erenus' un oyunlarına Nurhan Karadağ' ın reji çalışmalarına bakılabilir. Örnek olarak Haşmet Zeybek' in "Düğün ya da davul" Bilgesu Erenus' un "Misafir" Nurhan Karadağ' ın "yazı bağında şenlik" "Memiş dayı" rejileri verilebilir.
|