Haydarpaşa Tren Garı

Kadıköy’de bulunan Haydarpaşa Garı, İstanbul-Bağdat Demiryolu hattının başlangıç istasyonu olarak inşaa edilen tren garıdır. İstanbul’un Anadolu’ya ve Orta Doğu’ya açılan ilk kapısı (garı) olan Haydarpaşa gar binası, TCDD’nin ana istasyonudur.

II. Abdülhamit döneminde 30 Mayıs 1906 tarihinde yapımına başlanan gar, 19 Ağustos 1908 tarihinde hizmete girmiştir.

Binanın bulunduğu bölgeye, Selimiye Kışlası’nın yapımında büyük emeği geçen, III.Selim’in paşalarından Haydar Paşa’nın adı verilmiş ve bu yere yapılan bina da onun adıyla anılagelmiştir. Binanın inşaatı “Anadolu-Bağdat Şirketi” adlı bir Alman şirketi tarafından gerçekleştirilmiş, şirketin genel müdürünün teşebbüsüyle garın önüne bir de mendirek inşaa edilmiştir. Ayrıca Anadolu’dan gelecek ve Anadolu’ya gidecek olan vagonların, ticari eşyasını tahmil ve tahliye edebilecek tesisler ve silolar da yapılmıştır.

İki Alman mimar O. RITTER ve H. CONU tarafından hazırlanan proje, bazı değişiklikler ve sadeleştirmeler yapılarak bugünkü haliyle uygulanmıştır. Binanın inşaatında Alman ustalar ile birlikte İtalyan taş ustaları da çalışmıştır. Gar binası başlangıçta 2525 m2 alana kurulmuş ve bugünkü kapalı kısımları ile birlikte 3836 m2’lik bir alana yayılmıştır.  Yapı, Neoklasik Alman Mimarisi’nde, her biri 21 m. uzunluğunda, 1100 adet ahşap kazık üzerine inşaa edilmiştir. Taşıyıcı sistemi çelik karkas olup, döşeme sistemi putrelli volta döşemedir.

I.Dünya Savaşı’nda Anadolu’ya sevk edilmek üzere gar binasında depolanan cephaneler, Eylül 1917’de yapılan bir sabotaj sonucu infilak ederek büyük bir yangın çıkarmış; gar binası, garda harekete hazır bekleyen ve gara girmekte olan cephane ve asker dolu çok sayıda vagon da, bu patlamayla yok olmuştur.  Bu sabotaj sonucu binanın çatısı imha olmuş ve diğer bölümleri de hasara uğramıştır. Yeniden onarılan Haydarpaşa Garı bugünkü şeklini almıştır. Yapı 1976′da aslına uygun olarak, yeniden onarılmış ve 1983′ün sonunda, dış cephelerinin ve iki kulesinin restorasyonu tamamlanmıştır.

Kasım 1979’da ise Haydar Paşa mendireğinin biraz açığında, akaryakıt yüklü “INDEPENDENTA” isimli tankerin diğer bir gemi ile çarpışması sonucu meydana gelen şiddetli patlama ve hararetten dolayı, binanın O. LINNEMAN usta tarafından gerçekleştirilmiş olan çok değerli kurşunlu vitrayları hasara uğramış ve bu olaydan sonra derhal aslına uygun olarak onarılmıştır.

Yıllar sonra Haydarpaşa Garı yine bir yangın tehlikesi atlatmıştır. 28 Kasım 2010’da çatısında çıkan ağır yangından dolayı garın çatısı çökmüş ve 4. katı kullanılamaz hale gelmiştir.