Canlıların Sınıflandırılması
Doğada canlılar cinslerine sahip oldukları bir takım özelliklere göre çeşitli sınıflara ayrılmaktadır. Sınıfın kendi içinde değişik türleri ve cinsleri vardır. Evren kusursuz bir biçimde yaratılmış ve Yüce Yaradan en ince ayrıntısına kadar her canlı sınıfına çeşitli özellikler bahşetmiş ve bu sayede evren ekosistemi kendi kendini sürekli olarak yenileyip yaşamını devam ettirmektedir.
Doğadaki canlıların özelliklerine,yaşayışlarına ve akrabalık derecelerine ğöre gruplandırılmasına sınıflandırmadenir.Sınıflandırmanın amacı;canlıları belirli bir sisteme oturtmak ve doğayı daha kolay öğrenilebilir hale getirmektir. Bu şekilde canlıların dış ğörünüşlerine ve yaşadığı yere bakılarak yapılan sınıflandırmaya yapay(ampirik) sınıflandırma denir.Bilimsel değildir. Tabi sınıflandırma(filogenetik) canlıların yapısal benzerliğine,akrabalık derecesine ve evrim basamaklarına ğöre yapılır.
Homolog organlar:Kökenleri aynı görevleri farklı olan organlardır.İnsanın kolu ,balinanın yüzgeci vb.Eğer iki canlı arasında homolog yapılar çok ise bu iki canlı yakın akraba olabilir.Analog yapılar çok ise bu iki canlı birbirine uzak akrabalardır.
Analog organlar:Kökenleri farklı,görevleri aynı olan organlardır.Sinegin kanadı ile yarasanın kanadıgibi.
Sınıflandırmada temel birim türdür.TÜR:Ortak bir atadan gelen,yapı ve görev bakımından
benzer özelliklere sahip,doğada yalnız kendi aralarında serbestçe üreyebilen ve verimli(kısır
olmayan) yavrular oluşturan bireyler toplulugudur.
A.İkili adlandırma:Birinci kelime türün bağlı olduğu cins adıdır ve büyük harfle başlar,ikinci kelime
ise tanımlayıcı ad olarak kullanılır ve küçük harfle başlar.Her ikisi birden tür adı olarak gecer.
Sınıflandırmanın birimleri:
Alemden türe inildikçe canlılarda ortak özellik artar,birey sayısı ve farklı özellikler azalır.Türden
aleme doğru gidildikçe ise ortak özelliği azalır,birey sayısı ve farklı özellikler artar.
Tür(species)
Sınıf(classis)
Sınıflandırmada dikkat edilen hususlar= Hücre tipi sayısı ve organeller, morfolojik yapılar,üreme ve
beslenme şekli,simetri şekilleri,embriyo tabakalarının sayıları,vüçüt boşlugu tipleri,vücut bölmelerinin
segmentli oluşu,bulundukları ortam ve organizasyon düzeyindeki farklılıklardır.
CANLILAR ALEMİ
Canlılar hücre yapılarına göre ikiye ayrılır.
1-)Prokaryotikler :Çekirdek zarı ve zarlı organelleri olmayan hücresel yapıya sahiptirler.Bu
canlılar Monera alemi olarak adlandırılır.
2-)Ökaryotikler : Zarlı organel ve çekirdeğe sahip olan canlılardır.
Cins(genus)
Şube(filum)
Aile(familya)
Alem(regnum)
Takım(ordu)
PROKARYOTLAR
A-)Mavi-yeşil algler: Çekirdek ve kloroplast gibi organelleri yoktur. Klorofil pigmenti stoplazmaya dağılmıştır.Bu yüzden yeşildirler. Sitoplazmaların da fikosiyanin renk maddesi olduğundan dolayı bazıları mavi renktedir.Hücre duvarları(çeperleri) selüloz içeriklidir.Mantarlar ile birlikte likenleri oluştururlar.
B-)Bakteriler
ÖKARYOTİKLER
A-)Protista Alemi: Tek hücrelidirler,çekirdek yapıları ökaryotdur.Zarla çevrili organelleri vardır.Bitki ve hayvan özelliği gösterirler.Ör:Öglena kloroplast taşır bitki özelliği gösterir,hareket ederekde hayvanözelliği gösterir.
a-)Kamçılılar b-)Amipler c-)Silliler d-)Sporlular
e-)Cıvık mantarlar
Koloni meydana getirirler.Glikojen depo ederler.
Hücreleri amipsi şekilde ve çepersizdirler.
B-)Fungi Alemi(Gerçek mantarlar):Tamamı hetetrofdur.Çogunlukla çok hücrelidirler.Ökaryotik
canlılardır.Hücre duvarı vardır.Bu duvar selolüz ve kitinden oluşturulur.Nişasta depo etmezler.Bunun yerine yağ ve glikojen depo ederler.Saprofit ve prazit olarak beslenenleri vardır.iletim demetleri yoktur.Ör:ağaç mantarı,maya mantarı,Şapkalı mantar.
C-)Bitkiler Alemi:
Kapalı Tohumlu
a-)Tek çenekli (monokotiledon) bitkiler:
-Tohum içerisinde embriyoda bir çenek (kotiledon)bulunan bitkilerdir.
-Çoğu tek yıllık otsu bitkilerdir.Yaprak parelel damarlıdır.
-Gövdede kambiyum yoktur.Kapalı iletim demetine sahiptir.
-Ksilem ve floem gövdede dagınık dizilmiştir.Ör:Mısır,buğday,palmiye
(Çenek;tohumda yer alan bitki embriyosundaki yaprak taslaklarıdır.)
b-)Çift çenekli bitkiler(Dikotiledon )
Stoplazmaları çok çekirdege sahiptir.
-Tohum içerisinde iki çenek vardır.
-Çogu çok yıllık(odunsu)bitkilerdir.Yaprakları ağsı damarlıdır.
-Gövdede kambiyum vardır.Açık iletim demetine sahiptir.Demetler düzenli
dizilmiştir.Ör:fasulye,elma ayçiçeği,kiraz,nohut,domates
Tohumsuz (Çiçeksiz) Bitkiler:
Tohumsuzlarda kök,yaprak,ğövde tam olarak gelişmemiştir.Çicek ve tohum oluşturamazlar.Üremeleri sporla veya metagenez(döl almaşı) ile olur.
Damarsız Bitkiler:İletim demeti olmayan bitkilerdir.Kökleri yoktur.Ör:Su yosunu , kara yosunu ,likenlerdir.
Damarlı bitkiler: İletim demetleri vardır.Ör:Eğrelti otları,At kuyrukları,Kibrit otları.
Açıklama:Kısa gün bitkisi ; Kısa ışık periyotların da çiçeklenen bitkilerdir. (Tütün,pıtrak,soya fasulyesi).Uzun gün bitkisi; Uzun ışık periyotlarında çiçeklenen bitkilerdir.(Bamya , ıspanak)
Nötr bitki; Bu tip bitkilerin çiçeklenmeleri fotoperiyot uzunluklarına duyarlı bir bağlılık
göstermezler.(Mısır domates,kırmızı biber)
D-)Hayvanlar Alemi:
Omurgasızların özellikleri
Omurgalıların özellikleri
1-Sinir şeridi karındadır
2-Açık kan dolaşımı var(Halkalı Solucanlar
hariç)
3-Embriyoda Notokord yok
4-Genellikle dış iskelet var.
5-Bilateral ve radyal simetri var
6-Embriyoda solungaç yarığı yok
6-Embriyoda solungaç yarığı var.
Radyal simetri:Merkezden gecen düzlemler vücudu iki eşit parçaya böler.Örnek:Sölenterlerde ve
derisidikenlilerde görülür.
Bilateral simetri : Ortadan ve boydan boya gecen düzlem vücudu iki eşit parçaya
böler.Örnek.İnsanda görülür.
OMURGASIZ HAYVANLAR
1.Süngerler:
Hayvanların en basit yapılı olanlarıdır.Gercek olarak doku,organ ve sistemleri yoktur.Fakat hücreleri
arasında iş bölümü vardır.Eşeysiz ve eşeyli üreme görülür.
2.Sölenterler:
Vücutlarında tek açıklık bulunur.Bu açıklık hem ağız hemde anüs görevi yapar.İlk defa sinir ağı
şeklinde sinir sistemi gelişmiştir.Süngerler gibi sadece iki embriyo tabakasından oluşurlar.(Ektoderm-
Endoderm).Eşeysiz veya eşeyli olarak ürerler.Ör:Deniz anası ,mercan,hidra.
3.Yassı solucanlar:
Vücutlarında tek acıklık bulunur.Sindirim sistemleri tam olarak gelişmemiştir.Çoğu parazit olarak
yaşar.Bu canlılarda ilk kez baş gangliyonu gelişmiştir.Ör:Planarya,tenya,karaçiger kelebeği.
4.Yuvarlak solucanlar:
Sindirim sistemlerinde ağız ve anüs olmak üzere iki ayrı açıklıkları vardır.Bir kısmı sularda
ve topraklarda serbest olarak yaşarlar.Bir kısmı ise hayvanlarda ve bitkilerde parazit olarak
yaşarlar.Ör:Bağırsak solucanı,kanlı kurt,ascaris.
5.Halkalı solucanlar:
Kapalı dolaşım sistemine sahiptirler.Sindirim kanalı özel bölmelere ayrılmıştır.Deri solunumu
yaparlar(Alınan O2 deriden kılcallara geçer).Rejenarasyon yetenekleri fazladır.Bölünerek
çoğalabilirler.Ör:Toprak solucanı,sülük.
6.Yumuşakçalar:
Bir kısmında açık,bir kısmında ise kapalı kan dolaşımı görülür.Vücut
yüzeyi,solungaç veya akciğer solunumu yaparlar.Karın bölgesinde kaslı ayakları bulunur,ayaklar
hareketi sağlar.Bazılarında kabuk bulunur(Ör:Midye ,istiridye.). Ör:Ahtapot, salyangoz,
midye ,istiridye, mürekkep balığı,sümüklü böcek.
7.Eklembacaklılar:
Protein,yağ ve CACO3’ten oluşan dış iskeletleri vardır.Zaman zaman iskeletlerini değiştirirler.Açık
kan dolaşımına sahiptirler. Mlpighi tüpleri ile boşaltım yaparlar.Eşeyli olarak ürerler.canlılar içerisinde
en fazla türe sahip gruptur.Dört grupta incelenirler:
a)Kabuklular:Tatlı sularda ve denizlerde yaşarlar.Solungaç solunumu yaparlar.ör: Yengeç, karides,
istakoz,dafnia(su piresi).
b)Aracnidler: Ör:Örümcek,akrep,kene
c)Çok ayaklılar: Ör: Çıyan ve kırk ayak.
d)Böçekler: Ör:Üç çift bacağa,iki çift kanada sahiptirler.Açık dolaşım sistemine sahiptirler.Trake solunumu yaparlar.Malpighi tüpleri ile boşaltım yaparlar.Boşaltım ürünü olarak ürik asit ataralar.Eşeyli olarak ürerler.Başkalaşım (metamorfoz) görülür.Ör:Karınca,arı,çekirge,bit,pire,kelebek,sinek.
Döllenmiş yumurta
Larva
Pupa(Evçik)
Ergin birey
8.Derisi dikenliler:
Tamamı denizlerde yaşar.Deri veya solungaç solunumu yaparlar.Bu canlılarda,su-damar(kanal)
sistemi bulunur.Bu kanallar tüp ayaklara kadar uzanır.Tüp ayaklar hareket ve besin alınmasında
etkilidir.Ör:Deniz kestanesi.deniz yıldızı,deniz hıyarı,deniz lalesi.
OMURGALI HAYVANLAR
Balıklar: Kurbağalar:
-Kalpleri iki ğözlüdür.
-Soguk kanlı hayvanlardır.
-Boşaltım artıkları Amonyaktır.
-Dış döllenme ile çoğalırlar.
-Alyuvarları oval ve çekirdeklidir.
-Derileri pulla kaplı.
-Kıkırdaklı balıklarda iç döllenme ğörülür. –Derilerinde mukus salgılayan
-Amnion örtüleri myoktur.
-Vücutlarında karışık kan dolaşır.
Sürüngenler: Kuşlar:
-Kalpleri üç gözlüdür.
(Timsahlarda 4 gözlüdür)
-Alyuvarları oval ve çekirdeklidir.
-Vüçüt Sıçaklığı değişkendir.
-Soğuk kanlı canlılardır
-Akçiğer ile solunumu yaparlar.
-Deride salgı bezi bulunmaz.
–Başkalaşım gacirirler
–Kalpleri üç odacıklıdır.
(Larvada 2 odacık var)
–Soğuk kanlı canlılardır.
–Dış döllenme ile çoğalma olur
–Alyuvarları oval ve çekirdeklidir bezler bulunur.
–Pul(deride) bulunur.
– Kalpleri dört gözlüdür.
-Alyuvarları oval ve
Çekirdeklidir.
–Vücut ısıları sabitdir.
-Derileri tüylerle kaplı
Ve yağ bezleri bulunur
–Artık maddeleri ürikasitdir
-Deri pullarla kaplıdır.
-Timsah,kertenkele,kablunbağa
Memelileri diğer canlılardan ayıran özellikler:
-Kalpleri 4 gözlüdür.
-Bütün memelilerde doğan yavrular süt ile beslenir.
-Ter ve yağ bezleri vardır.
-Vücutda kılların bulunması.
-Kulak kepçesi.
-Alyuvarın çekirdeksiz olması.
-Yavrularını dogurması.
-Yavrularını sütle beslemesi.
-Diafram kası bulundurma.
-Akçiğerlerin alveollü olması.
Memeliler 3‘e ayrılır:
A-)Gagalı memeliler:Gagalı kirpi(Platipus) ,yumurtlarlar.Yumurtadan çıkanlar sütle beslenir.
B-)Keseli memeli:Kanguru ,kesei ayı,kesede sütle beslenir.
C-)Plasentali(Göbek bağı) memeli:Yavrularını ana karnındaki plasenta ile beslerler.
Gagalı memelilerde bol vitellüslu yumurta ile vücut dışına atılan embriyo gelişimini vücut
dışında tamamlayıp anneden süt emerek bir süre beslenir.Keselilerde ise yavrular keseye
tırmanarak süt ile beslenir.Gagalı ve keseli memelilerde plasenta yoktur.
Vücut büyüklüğü
Not=Memeli hayvanlarda vücut büyüklüğü
İle hızı arasındaki ilişkinin grafiği.
Metabolizma hızı vücut büyüklüğü azaldıkça metabolizma hızlanır. | 
