Türklerin Müslüman Araplarla İlk Münasebetleri

TürkIslam münasebetlerinin başlangıcı Hz. Ömer devrine rastlar. 644 yılında Sasani hükümdarı III. Yezdigcrd, Araplara yenilip İran’ı tamamen kaybederek Türklere iltica etmişti. Araplar 644′te Ceyhun Nehri kıyılarına dayanmışlardı. Türkler bir taraftan iç karışıklıklara, diğer taraftan Çinlilerin saldırılarına maruz kalmış ve Göktürk Devleti’ nin yıkılmasıyla, Çinlilerin hakimiyeti altına girmişlerdi.

Türkler ile Araplar arasındaki münasebetler 681 yılında Türgişlcr Dcvlcli’nin kurulmasıyla tekrar başladı. Türklerle Müslümanlar arasında büyük çarpışmalar oklu. F.mcviler, aldıkları Türk ülkelerinde, Maveraünnehir ve Semerkant’ta zalim bir idare kurarak halkı canından bezdirdiler.Horasan Valisi Nasr bin Seyyar, yetmiş iki savaşa girmiş şöhretli Türk kumandanı Bağa Tarhan’ı pusuya düşürerek esir etti. Teklif edilen fidyeyi reddederek, Türk ordusunun gözü önünde astırdı.

Türkler arasında Emevilere karşı kin, nefret ve infial uyandırdı. Emevilerin zulmü, İslamiyete yatkın ve yaratılışı itibarıyla İslamın aradığı vasıflara sahip olan Türklerin İslamiyete girmelerini geciktiriyordu. Emevilerin son zamanlarında, cizye ödememek için Müslümanlığı seçen Türkler de sayı itibarıyla fazla değildi.Nihayet Emevilerin yıkılıp Abbasilcrin halifeliği ele geçirmesiyle, Türklslam ilişkileri düzelerek yeni bir döneme girdi.

Talas Savaşı ve Sonuçları
Savaşın Sebebi: Batı Türkistan’ın asıl unsuru Türklerdi. Turgişlcr Devleti ile sonradan Maveraünnehir’e yerleşen Araplar buraların hakimiyeti için birbirleriyle savaştılar. Türkler ile Araplar arasındaki bu mücadelelerden faydalanmaya çalışan Çinliler, Batı Türkistan’ı almak için harekete geçtiler. Daha evvel Çin Valisi KaoSien Tehc’nın öldürttüğü Taşkent Tarhanı Bagatur Tudun’un oğlu ve bölgedeki Türkler çaresiz kalarak Horasan Valisi Ebu Müslim’den yardım istediler.

Talas Savaşı ve Sonuçları (751): Ebu Müslim, Çin ilerlemesinin durdurulması amacıyla Salih bin Ziyad kumandasındaki İslam ordusunu, Türklere yardıma gönderdi. İslam ordusu, Talaş Irmağı kıyısında Çin ordusu ile karşılaştı. Çin ve Arap kuvvetleri Talaş şehri girişinde beş gün savaştılar. Türklerin zayıf düşmelerini fırsat bilerek onlara saldıran Çinlilerin bu hareketlerini hazmetmeyen ve Taşkent komutanlarının yardım çağrısını kabul eden Karluk Türkleri, Çin ordusuna saldırınca, Çinliler ağır bir bozguna uğradı (751).

Bu savaştan sonra, Orta Asya’da, İslam hakimiyeti yerleşmeye başladı. Talaş Zaferi, Türklerin cemiyet hayatında bir dönüm noktası oldu. Zaferden sonra Müslümanların davranışlarından ve islam dininin karakterlerine uymasından memnun olan Türkler, kitleler halinde Müslüman olmaya başladılar.

İslam  Dininin Türkler  Arasında  Hızla Yayılması
Talaş Savaşı Türklerin hayatında bir dönüm noktası oldu. Batı Türkistan Çin istilasından kurtulmuştu. Talaş Savaşı’nın sonucunu etkileyen Kartuklar bağımsız bir devlet kurarak Türk birliğini sağladılar. O zamana kadar batıya göç ederek Hristiyanlığı benimseyen Türkler, Türklüklerini unutarak diğer milletler içinde eriyip gidiyorlardı. Türkler, bundan sonra kendilerine değer veren, insanca davranan ve diğer milletlere İslamın ruhuna uygun bir hoşgörüyle bakan Abbasileri ve İslamiyeti benimsediler. Toplu halde Müslüman olanların başında Karluk Türkleri gelir. İslam dini daha sonra Oğuz Türkleri arasında büyük bir hızla yayılmaya başladı. Bu tarihten sonra da İslamiyeti kabul etmeyen Türk boyu kalmadı. Tarihte hükümdarı ve halkı ile Türk olan ilk tslam devleti Karluk, Yağma ve Çiğil Türklerinin kurduğu Karahanlılar Devletidir.

Türklerin  İslam  Dinini   Benimsemelerinin   Sebepleri
İslamiyetin Türkler tarafından benimsenmesi ve hızla yayılmasının başlıca sebepleri şöyle sıralanabilir:
1-Eski Türkler, eşi ve benzeri olmayan, yerlerin göklerin yaratıcısı bir tanrıya inanır, ellerini göğe kaldırarak ona dua eder ve yakarırlardı.
2-İnandıkları tanrıya kurban keserlerdi.
3-İslamiyette olduğu gibi, iyilik ve kötülüklerin karşılıksız kalmayacağı inancını paylaşır, insanın topraktan geldiğine ve Allah’a döneceğine inanırlardı.
4-Türklerdeki açları doyurmak, çıplakları giydirmek geleneği İslamın getirdiği zekat ve sadakaya benzemekteydi.
5-İslamiyetteki cihat ruhu, Türklerin ilerleme ve fetih anlayışına uygundu.
6-İslamdaki ceza ve ahlak hukuku, Türklerin ceza hukuku ve ahlak anlayışına benziyordu.
Türklerin İslamiyeti benimsemelerinde, bunların dışında ilmi, siyasi ve iktisadi faktörlerin de etkisi oldu.

Türklerin İslam Dünyasına Yaptıkları Hizmetler
Gerek Müslüman ve gerek batılı ilim adamları, “Türklerin İslam medeniyetine yaptıklan üstün hizmetleri” kabul etmektedirler.

Nitekim, Türklerin İslam dinine girmelerinden sonra, İslam medeniyetinin hızlı bir ilerleme göstermesi bunun en belirgin örneğidir. Türklerin tslamiyete yaptıklan hizmetlerin başında şunlar gelir:

a-Türkler, İslam dünyasmın içinde bulunduğu kanşıklığın giderilmesinde etkin rol oynadılar. Önemli askeri ve mülki görevlerde bulundular.
b-Hristiyan Haçlı ordulannın seferlerine karşı koyarak İslam dünyasının koruyuculuğunu yaptılar.
c-İlim, Fen, Tıp, Astronomi ve Matematikte büyük ilim adamları yetiştirerek İslam medeniyetinin büyük bir gelişme göstermesini sağladılar. Bugün bile değerini koruyan, ölmez eserler bıraktılar.
ç-İslam dininin yayılmasını sağlayarak bayraktarlığını yaptılar.