Gazneliler ve Hindistan Tarihine Etkileri

Gazneliler (963-1187)

-  Devletin kurucusu Alp Tekin'dir. Kendisi Samanoğullarınaa vezirlik yaparken, anlaşmazlığa düşüp isyan etmesi sonucunda Gazne'yi başkent yapıtğından, devletin adı Gazneliler adını almıştır.

-  En önemli hükümdarı Gazneli Mahmut'tur. Sultan unvanını itk o kullandı. Hindistan'a 17 sefer düzenleyerek islamiyetin Hindistan'da yayılmasında ve Kast sisteminin değişmesinde etkili oldu. Zamanında Dicle' den (Anadolu), Gani Nehri'ne (Hindistan) kadar yayıldı. Şii Büveyhoğullarını yenip, Abbasilere yardım etti. Selçuklularla işbirliği yapıp Samanoğullan Devleti'ni yıktı.

-  Gazneli Mahmut'un ölümünden sonra Sultan Mesut yerine geçti. Selçuklularla anlaşmazlığa düştü. 1040 yılında Dandanakan Savaşı "m kaybetti. Bu savaş sonrasında Gazneliier yıkılma sürecine girdiler.

-  1187'de Afgan yerlileri olan Gurlular tarafından yıkıldılar.

-  İmparatorluk özelliği taşıyan bir devletti. Devletin bünyesinde Türk, Arap, İran ve Hint kökenli gruplar vardı.

-  Bu durum Türk dilinin Öneminin azalmasına, Arapça ve Farsça'nın etkinliğinin artmasına neden oldu.

-  Edebiyat'ta Arapça, bilim dilinde Farsça'yı kullandılar. (Türkçenin gelişimi engellenmiştir.)

-  Hassa (Kapıkulu) ordusunu kuran İlk Türk devletidir.

-  Egemenliği altındaki uiusları kaynaştıramaması yıkılışını hazırlayan en önemli etkendir.

Kültür Tarihine Katkıları:

- Firdevsi - Şehname

- El-Birunî- Asar-ı Bakiye

- Utbi - Tarih'i  Yemin adlı eserleri yazdılar.

Gazneliler

Gazneliler Devleti adını, Doğu Afganistan’da bulunan başkentleri Gazne’den almaktadır. Ayrıca hükümdarlık hanedanının kurucusundan dolayı Sebük-teginliler veya lâkaplarından dolayı Yemînîler diye de anılırlar.

Sâmanoğulları Devleti’nin (819-1005), dağılmaya başladığı sırada, bu devlette komutanlık ve valilik yapan Türkler, bazı bölgeler de hâkimiyet kurmuşlardı . Bunlardan biride Horasan Emiri Alp-Tegin’dir. Alp-Tegin Doğu

Afganistan’daki Gazne şehrini ele geçirerek, Gazneli Devleti’nin ilk temellerini atmıştır 963). Alp-Tegin’in ölümünden sonra yerine geçen oğulları aynı başarıyı gösteremeyince, Türkler Alp-tegin’in komutanlarından Sebük- tegin’i başa geçirdiler (977). Sebük-tegin ‘in başa geçmesiyle, Gazneliler Devleti hükümdarlığın babadan oğula geçtiği bir hanedanın idaresine girmiştir. Nitekim Sebük-tegin’in ölümüyle birlikte tahta oğlu Mahmut geçti. Gazneli Mahmut zamanında, devlet en parlak devrini yaşadı.

Türk tarihinde sultan unvanını ilk defa Gazneli Mahmut kullanmıştır. Gazneli Mahmut 1001-1027 tarihleri arasında Hindistan’a 17 sefer düzenleyerek, Kuzey Hindistan’ı topraklarına kattı. Bölge İslâmlaştı ve böylece Pakistan devletinin temeli atılmış oldu.

Gazneli Mahmut’un ölümü üzerine (1030) yerine geçen Sultan Mesut, babası gibi dirayetli değildi. Selçuklu tehlikesinin artmasına rağmen, O Kuzey Hindistan’a sefer düzenlemişti. Nihayet Dandanakan Savaşı’nda Selçuklular karşısında büyük bir yenilgiye uğradı. Topraklarını kaybederek Hindistan’a çekilmeye mecbur kaldı. Sultan İbrahim zamanında devlet Selçuklu hâkimiyetine girdi (1059). Afgan asıllı Gurlular, 1187 tarihinde Gazneli Devleti’ni ortadan kaldırdılar.