Yenilenmiş Bloom Taksonomisi Nedir? Farkları Nelerdir?

Taksonomi Neden Yenilendi?

1956 yılında yayımlanan orijinal taksonomi hakkındaki eleştirilerin bir kısmı bilişsel süreçlerin basitten karmaşığa doğru tek boyutlu bir şekilde sınıflandırılmasıdır. Üst basamaklardaki bir hedefin gerçekleştirilebilmesi için öncelikle alt basamaklardaki hedeflerin gerçekleşmesi gerektiği fikri, katı bir kural olduğu gerekçesiyle eleştirilmiş ve Ormell (1974) çeşitli hedeflerdeki zıt örneklere ve çelişkilere dikkat çekmiştir. Bunun yanı sıra Değerlendirme düzeyinin Sentez düzeyinden daha karmaşık olmadığı hatta Sentezin Değerlendirmeyi kapsadığı yönünde eleştiriler gündeme gelmiştir.

Bloom Taksonomisi Hakkında Bilgi

Bloom'un Taksonomisi, öğrenme ve öğretme sürecindeki sistematik sınıflandırmaya dikkati çeken bir görüş olarak, 1956 yılından bu yana yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, günümüz dünyası Bloom taksonomisinin 1956 yılında yansıttıklarından farklı bir yerlere ve birikimlere gelmiştir. O günden bu güne eğitim, öğrenme-öğretme süreçleri, program geliştirme ile ilgili pek çok yeni bulgular ortaya konulmuştur.Bu bağlamda, taksonominin güncellenmesi ve yeniden düzenlenmesi gereksinimi ortaya çıkmıştır. İnsan öğrenebilme ile ilgili zihinsel donanımlarla doğar ve limitsiz bir öğrenme kapasitesi vardır. Bu nedenle, çocuklar uygun öğrenme koşulları sağlandığında kendi öğrenme alanlarına giren hemen her şeyi öğrenebilirler.

Çocuklar arasındaki farklılık daha az ya da daha çok öğrenebilmeleri ile ilgili değil, onların öğrenme stilleri, ilgileri, güdülenmeleri ve hızlarındaki bireyselliklerden kaynaklanmaktadır. Öğrenme-öğretmede bireysel farklılıkların göz önünde bulundurulması ve bunların öğrenme-öğretme ortamlarına yansıtılması fikri 17. yüzyıldan bu yana fark edilen bir olgudur. Benjamin Bloom, 1956 yılında, öğrenme-öğretme süreçlerinde yukarıda sözü edilen bireysel farklılıkların dikkate alınarak öğrenme yaşantılarının düzenlenmesinde kullanılabilecek bir aşamalı sınıflama oluşturmuştur. Bloom, çalışmalarında bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor olmak üzere üç öğrenme türünden söz etmiştir. 

Bu öğrenme türleri içerisinde karmaşık bir hiyerarşik düzen vardır. Bloom taksonomisinin ana fikri, öğretmenlerin öğrencilerden neyi bilmelerini istediklerinin (öğrenme hedeflerinin) basitten karmaşığa, hiyerarşik (aşamalı) bir şekilde sıralanmasıdır. Basamaklar birbirini izleyecek şekilde art arda sıralanmıştır.Bu nedenle, bir düzey iyice öğrenilmeden bir sonraki basamağa geçilmemelidir. Bloom‘un taksonomisi basit bir sınıflandırma değildir, değişik düşünme süreçlerinin hiyerarşik bir düzende sıralandığı bir sınıflandırmadır. Bu hiyerarşide öğrencinin bir üsteki basamağa geçebilmesi için bir alttaki basamağı ya da alttaki tüm basamakları tamamlamış olması gerekmektedir.

Bloom'un Yenilenmiş Taksonomisi

Bloom sınıflamasında öğrenmelerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanlarda olduğunu ortaya koymuş ve bu alanları öğrenme düzeylerini ele alarak alt başlıklara ayırmıştır. Böylece soruların daha ayrıntılı olarak sınıflandırılmasına olanak sağlamıştır. Fakat geçen zaman içinde öğrenmenin nasıl gerçekleştiğine ilişkin yeni bulgular, oluşan yeni felsefeler, öğrenme hedeflerinin yeniden düzenlenmesi gereğini doğurmuştur. Bu da dünya genelinde programların sorgulanmasına ve yeniden yorumlanmasına neden olmuştur. Bloom ve arkadaşlarının yapmış oldukları sınıflandırmanın yapılandırmacı yaklaşımın ölçülmesini ön gördüğü üst düzey bilişsel becerileri, tam olarak ölçemediği görülmüştür. 

Bloom taksonomisini öğrenci merkezli eğitim programlarının istediği üst düzey bilişsel becerileri sınıflandırabilecek şekilde düzenlemek amacıyla, Bloom‘un hazırlamış olduğu taksonomi Anderson ve Krathwohl tarafından 2001 yılında yeniden düzenlenmiştir. Düzenlenen bu yeni sınıflamada bilişsel alanın iki farklı boyutu ön plana çıkmaktadır. Bunlar bilgi ve bilişsel süreçtir. Bilgi boyutu, bilimsel düşüncede, bilgi ile ilişkilendirilen sınıflandırmalara dayalıdır. Bunlar olgusal bilgi, kavramsal bilgi, prosedür bilgisi, bilimsel farkındalık bilgisidir ve kazanımların daha çok isimsel boyutunu ifade etmektedir. İkinci boyut olan bilişsel süreç boyutunda ise, zihinsel etkinliklere dayalı birbirini izleyen altı farklı basamak söz konusudur. 

Bu boyut eski sınıflamada var olan, kazanımın eylem boyutunu ifade etmektedir. Buna göre daha önce bilgi olarak adlandırılan birinci basamak "hatırlama", kavrama olarak adlandırılan ikinci basamak "anlama", ve sentez olarak adlandırılan beşinci basamak "yeniden oluşturma" olarak yeniden tanımlanmış ve bu basamak "değerlendirme" basamağı ile yer değiştirmiştir. Bu düzenleme ile bilişsel alan sınıflamasını daha işlevsel ve izlenebilir olduğu düşünülmektedir. Revize edilen taksonomide, bilişsel süreçler yine altı ana kategoriden oluşmakta ve Bloom taksonomisinde olmayan yaratma basamağı en üst düzeyde gösterilmektedir.

Bugün hazırlanan bir eğitim programının yeterli sayılabilmesi için uygulamaya yönelik ve gerçek hayata kolay aktarılabilen içeriklere sahip olması yetmiyor, bunun yanında katılımcıların ufuklarını genişletecek, yaptıkları işe katkılarını artıracak özelliklere sahip olması bekleniyor. Eğitim programlarının içeriği ne kadar zenginleşirse, öğrenmenin boyutu da o kadar büyüyor. Bu zenginliğin hem içerik hem de yöntemler bakımından sağlanması da önemli bir aşamayı oluşturuyor. Örneğin, mobil teknolojilerin bu kadar hakim olduğu günümüzde öğrenmek isteyene mobil içerikler sunabilmek önem kazanıyor. İlgi alanları doğrultusunda okumaya, dinlemeye ya da izlemeye meraklı insanlar için uygun öğrenme ortamları oluşturabilmek kritik bir rol oynuyor. Yeni Bloom Taksonomisi de bunun en büyük göstergesi. Değerlendirmenin ötesinde yaratma eyleminin olması gerektiğini açık bir şekilde ortaya koyuyor.

Yeni taksonomi, orijinal halindeki mantık üzerine kurulmuştur ve gerçekleştirilen değişimler ise şunlardır:

• Orijinal taksonominin oluşturulduğu yıllarda pek bilinmeyen “biliş üstü bilgi” kavramı bilgi basamağına eklenerek, taksonominin tek boyutlu yapısının iki boyutlu hale dönüşmesi sağlanmıştır. Bu, revize edilmiş taksonomideki en önemli değişimdir.
• Orijinal taksonomide yer alan “bilgi” basamağı “hatırlama” olarak revize edilip, taksonomi isim formdan fiil forma dönüşmüştür.
• Kavrama basamağı anlama, analiz basamağı çözümleme olarak adlandırılmıştır. Uygulama basamağı ise aynı konumunda kalmıştır.
• Sentez yapmanın değerlendirme yapmaktan daha zor olacağı fikrinin yaygın olarak kabul edilmesi nedeniyle, sentez basamağının yeri değerlendirme ile yer değiştirmiştir. Ayrıca, üst düzey düşünme süreçlerini daha çok vurgulayan yaratma kavramı en üst basamakta yer almıştır.

Bloomun Klasik Taksonomisi ve Yenilenmiş Taksonomisi Arasındaki Farklar

Orijinal ve yenilenmiş taksonomi arasındaki değişikliler şu şekilde sıralanabilir:

1-

Taksonominin kullanımındaki temel odak değişmiştir. Orijinal taksonomi daha çok değerlendirmeye yardımcı olur.

Yenilenmiş taksonomi planlama, öğretim ve değerlendirmeye ve programın öğeleri arasındaki tutarlılıklara da odaklanmaktadır. 

2-

Yenilenmiş taksonomi okul düzeylerinde çalışan öğretmenler için hazırlanmıştır.

Orijinal taksonomi, daha çok yükseköğretim örnekleri verirken, yenilenmiş taksonomi, ilk ve ortaöğretime de örnekler vermektedir. 

3-

Orijinal taksonomi daha çok çoktan seçmeli testlere odaklanmıştır.

Yenilenmiş taksonomi ise, değişik basamakları anlamlı hale getirmek için örnek ölçme işlemleri içermektedir. 

4-

Orijinal taksonomi altı ana basamağa vurgu yapar.

Yenilenmiş taksonomi daha çok alt basamaklara odaklanmıştır. Ana basamaklar sadece tanımlayıcı haline getirilmiştir. 

5-

Orijinal versiyondan farklı olarak, yeniden düzenlenmiş versiyon "neyi bilmek, düşünmenin içeriği ve nasılı bilmek" gibi, problemleri çözmede kullanılan prosedürleri ayırt etmektedir.

Bloom’un Dijital Taksonomisi Nedir?

Bloom’un taksonomisi üzerine çalışmalar yapan Andrew Churches ise bu aşamaları günümüze uyarlayarak taksonomiye uygun eğitsel uygulamaları bir araya getirmiştir. Bunlara, Bloom’un Dijital Taksonomisi adını vermektedir.

Bilgi:

• Book Creator
• Tellagami
• PicCollage
• Animoto Video Maker
• WeVideo

Kavrama:

• Diigo
• Evernote
• SimpleMind
• Easy Voice Recorder 
• Easy Portfolio

Uygulama:

• Explain Everything
• Google Slides
• Prezi
• Magisto Video Editor & Maker

Analiz:

• Google Drive
• ColorNote Notepad
• Skitch
• EverClip

Sentez:

• Edmodo
• Weebly
• Explain Everything
• Lecture Notes

Değelendirme:

• Google Keep
• Wunderlist
• Google Drive
• Diigo
• Audio Note