Arz ve Talep Nedir? Arz - Talep Unsurları Nelerdir?

Ekonominin ana konusunu oluşturan arz ve talep kavramlarının dengesi, ülkelerin ekonomilerindeki başarıyı ortaya koyan bir durumdur. Eğer arz ve talep, birbirine paralel ilerliyorsa, o ülkenin ekonomisi refah seviyesinde demektir. Bu önemli kavramları daha iyi anlayabilmek ve arz talep nedir sorusunun cevabını vermek için bu kavramları daha yakından incelemek gerekir.

Arz ve Talep Nedir?

Bir malın üreticilerinin belirli piyasa fiyatları ile satmaya hazır oldukları mal miktarına " arz ", malın tüketicilerinin belirli piyasa fiyatları ile o maldan almaya hazır oldukları miktarlara da " talep " denir.

Arz Ve Talep İle İlgili Bilgiler

Arz kelime anlamı ile “sunmak” demektir. Bu kavramın ekonomi bilimindeki karşılığı, piyasaya sunulan ürünlerdir. Daha detaylı bir açıklama ile arz, bir üreticinin ürettiği malları, belli bir zaman zarfında, o mal için uygun görülen fiyat çerçevesinde piyasaya sunması anlamına gelmektedir. Arzı etkileyen çok sayıda başka kavramlar vardır. Arz kavramını etkileyen unsurlar, üretim için gereken ham maddelerin temini, bu ham maddelerin satış bedeli, bu bedeli içeren piyasalar ve tüm bunları içerisine alan ülke ekonomisindeki dalgalanmalardır. Talep kavramı ise, arz edilen malların tüketiciler tarafından alınmasını içermektedir. Tabii tüketicilerin üretilen malları alabilmesi için toplumun refah düzeyi, kişi başına düşen milli gelir ve kişilerin kazançları önemli rol oynamaktadır. Eğer insanların gelir durumu iyi değilse, üretilen yani arz edilen malları satın almakta zorlanacak ve bu durum da ülke ekonomisini olumsuz etkileyecektir.

Arz Talep Eğrisi Nedir?

Arz talep eğrisi, arz ve talep dengesini ortaya koyan çizelgedir. Arz talep eğrisi nasıl çizilir sorusunu cevaplayabilmek için önce, arz talep eğrisi çizilecek olan ülkenin veya bölgenin arz ve talep rakamlarının bilgisine sahip olmak gerekmektedir. Çizelgede arz eğrisi ve talep eğrisi olmak üzere bir inceleme yapılacaktır. Arz eğrisini etkileyecek olan kriterler arz kanunu, arzı etkileyen bölgesel veya ülkesel faktörler ve uzun vadeli arz eğrisidir. Talep eğrisini etkileyen faktörler, talep kanunu, ürünlerin piyasa fiyatı, tüketicinin talebi, nüfus ve gelir özellikleridir. Bu kriterler belirlendikten sonra, arz ve talep eğrisi çizilir. Bu iki eğrinin kesiştiği nokta, piyasa dengesini göstermektedir. Yani bu çizgi, piyasa dengesini ve bu dengedeki bütün değişimleri sunan bir alandır. Eğer ülke ekonomisi olması gereken seviyede ise, piyasa dengesi çizgisi normal koşulları gösterir.

Arz ve talebin birbirine eşitlendiği bu noktadaki fiyat düzeyine, denge fiyatı denmektedir. Alınan ve satılan mal miktarı ise denge miktarıdır.

Aşağıdaki şeklin portakalın arz ve talebini gösterdiğini düşünelim.

Şekilde denge fiyatının 80 TL, denge miktarının ise 60 kg olduğu görülmektedir. Eğer portakal fiyatı denge fiyatının üstünde bir fiyatta 100 TL olarak belirlenmiş olsaydı; bu durum üreticileri daha çok üretmeye itecek olup bir kısım tüketicinin de çekilmesine neden olacaktı. Böyle bir durumda “Artık” olarak adlandırılan arz fazlası oluşacaktı.

Eğer ki portakal fiyatı denge fiyatının altında 60 TL olarak belirlenseydi; bu durum tüketicileri daha çok almaya itecek olup bir kısım üreticinin de piyasadan çekilmesine neden olacaktı. Böyle bir durumda da “Kıtlık” olarak adlandırılan talep fazlası oluşacaktı.

Bu nedenle arz ve talep dengesi piyasa için çok önemlidir. Birçok etken bu dengenin değişimine neden olabilir.  İkinci verilen örnekte ki gibi talep fazlalığı “kıtlık” söz konusu olduğunda fiyatlar kendiliğinde artacak ve denge konumuna yaklaşacaktır. Bu nedenle firmalar bulundukları Pazarı çok iyi takip etmeli ve rakip analizleri yaparak kendilerinin konumunu belirlemelidir.  Ürün veya hizmet kalitesi, sürekliliği veya artı avantajlarını da değerlendirerek uygun pazarlama stratejileri belirlemelidirler.

Örneğin; firmalar genellikle piyasaya ilk ürün çıkardıklarında yüksek fiyattan çıkartırlar. Ardından talep ve arz oranları incelenerek olması gereken fiyata kampanya veya indirim adı altında fiyatlar çekilir. Bunun yapılış nedenli arz ve talep denge noktasının bulunması esnasında bir ürünün veya hizmetin ilk çıkış fiyatından daha pahalıya satışının çok daha zor olmasıdır. Yüksekten düşürülen fiyatların indirim algısı ile alışverişe teşvik etmesi de büyük bir avantaj sağlamaktadır.

Stok fazlası ürünler oluştuğunda ve bu stokların eritilmesi gerektiğinde ise fiyatları çok daha fazla indirerek ellerindeki ürünleri satarlar. Böylece arz azalırken talep artmış olur ve tüm stoklarını satabilirler. Fiyatın arz ve talebe göre kademe kademe düşürülmesi, firmalar için oldukça karlıdır. Çünkü her kesimin kendisine göre bir alıcı grubu bulunmaktadır. İlk önce üst müşteri segmenti denenir ve yüksek karlılıkla ürünler pazarlanır. Doygunluğa ulaşıldığında bir alt segmente geçilir ve bu süreç tüm ürünler satılana kadar devam eder.