Kılcal damarlar, vücutta atardamarlarla toplardamarları birbirine bağlayan en küçük kan damarlarıdır. Atardamarlar vücudun çeşitli yerlerine dağıla dağıla gelirler ve sonuçta çapları iyice daralarak kılcal damar hâlini alırlar. Doku hücreleri ile kan arasındaki madde alışverişi kılcal damarlarda olur. Kılcal damarlar dokular içine yayılarak geniş yüzeyler oluşturur.
Kanın plazması kılcal damarlarda dışarı çıkıp hücreler arasına sızar; hücrelerle madde alışverişini gerçekleştirdikten sonra kılcal damara geri döner. Kılcal damarlar duvarları endotel adı verilen tek bir hücreden meydana gelmektedir. Oldukça ince bir yapıya sahip olan bu hücre oksijen ve su gibi moleküllere karşı geçirgendir ve bu maddeler kılcal damarlardan geçip dokulara ulaşabilir. Böylelikle hücrelere gerekli olan besin maddeleri ve oksijen verilir; hücrelerde oluşan atık maddeler ve karbon dioksit (CO2) de alınır. Yani hücrelerin beslenmesi gerçekte kılcal damarlar aracılığı ile olur.
Kılcal damarlar atardamarın bir uzantısıdır ve vücudun her yerine yayılmıştır. Atardamarların giderek incelmesi ve işlevini bu ince yapıya devretmesi ile kılcal damarlar ortaya çıkmaktadır. Kılcal damarlar özellikle cilt yüzeylerinde açık tenli insanlarda görülebilen damarlardır. İnce yapısı ve derinin hemen altında bulunması nedeni ile ciltte meydana gelen birçok hastalığın da nedenini oluşturmaktadır..
Kılcal Damarların Özellikleri
- Normal bir insan vücudunda kılcal damarların toplam uzunluğu 40.000 kilometredir.
- Kan damarları içinde en ince yapıya sahip olan damardır.
- Kan ile doku hücreleri arasında madde alışverişinin yapılmasını sağlamaktadır.
- Kan akışını yavaşlatma özelliği vardır.
- Dokular arasında beslenmeyi sağlamaktadır.
- Yapısının küçük olması nedeni ile damar içindeki kan akış hızı ve basıncı düşüktür.
- Genişleme meydana gelen kılcal damarlar atardamar ve toplardamar da kan miktarı azalır ve tansiyonun düşmesine neden olur.
- Akciğerlerde oksijenin kana karışmasını ve karbondioksitin yine kan yolu ile atılmasını sağlamaktadır.
Kılcal Damar Hastalıkları
* Yüzde kılcal damar çatlaması:
Genellikle yanaklarda ortaya çıkan ve damarın çatlamasına bağlı olarak kırmızı, mor ve mavi bir renkte olan rahatsızlıklardır.
Cildin aşırı yıpranması ve oldukça hassas olması, güneş ışınları ve ultraviyole ışınlarına uzun sure maruz kalmak, sinir ve stres, genetik hastalıklar ve aşırı kortizon içeren kremlerin kullanılması gibi nedenler ile kılcal damar çatlaması meydana gelmektedir.
* Bacaklarda kılcal damar çatlaması:
Toplumda bilinen adı ile varisler birçok insanın hayatını olumsuz etkilemektedir. Kılcal damar hastalıkları denilince akla ilk gelen rahatsızlıktır. Bacakların genellikle iç kısımlarında meydana gelen kılcal damar çatlaması veya damarın genişlemesi ile ortaya çıkan ve oldukça ağrılı bir sürece neden olan hastalıktır. Daha çok erkeklerde ortaya çıkan varisler aşırı ayakta durma sonucu bacaklara aşırı yüklenme ve obezite gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bunların yanı sıra kadınlarda östrojen adı verilen kadınlık hormonunun aşırı salgılanması, tenin oldukça açık renkli olması ve genetik faktörler de bu hastalığın oluşmasına neden olmaktadır.
* Burunda kılcal damar çatlaması:
Her yaş grubunda ortaya çıkabilen bu çatlamalar genellikler burunda tek taraflı kanamalara neden olmaktadır. Burnun ön kısmında ve kısa süreli olarak meydana gelen kanamalara neden olmaktadır. Burunda oluşan bu damar çatlamasında tedavi genellikle lazer ile yapılmaktadır.
* Gözde kılcal damar çatlaması:
Yüksek tansiyon, göze alınan aşırı darbe veya aşırı televizyon izleme gibi nedenlere bağlı olarak göz içinde bulunan kılcal damarlarda meydana gelen çatlamalardır. Bu çatlamalar hemen fark edilemeyebilir. Gözde ağrı ve kızarıklık ile ortaya çıkan kılcal damar çatlaması göz kaybına veya gözün bazı fonksiyonlarını yitirmesine neden olabilir.
