Tuzlar Hakkında Bilgi - Tuzların Tepkimeleri, Hazırlanması, Elde Edilişi, Özellikleri ve Kullanım Alanları

Tuz Nedir?

Asit ile baz arasında gerçekleşen kimyasal tepkime sonucunda suy­la birlikte oluşan maddeye tuz denir. Birbirin­den farklı yüzlerce tuz türü vardır. Ama günlük konuşma dilinde "tuz" denince bilinen sofra tuzu kastedilir; sofra tuzunun kimyasal bileşimi sodyum klorürdür.

Tuzlar bir asit (- yüklü iyon) ve bir bazın (+ yüklü iyon) tepkimeye girmesi sonucu oluşan ve elektrik akımını ileten iyon yapılı bileşiklerdir.Tuzlar, önce metal ismi sonra asit kökü söylenerek adlandırılırlar => KCL =>Potasyum Klorür, KHCO3=> Potasyum Bikarbonat, Na2SO4 => Sodyum Sülfat...vs gibi.

Tuzların Hazırlanması

Tuzların oluşum tepkimesi bir denklem biçi­minde yazılabilir:

asit+baz * tuz+su

Kimyada, herhangi bir asitle tepkimeye girdiğinde o asidi nötrleştirerek, yani onun asit özelliklerini ortadan kaldırarak, tuz ve su oluşumuna yol açan maddeye baz denir. Bazlar genellikle metal oksitleri ya da hidroksitleridir; tuz oluşumu sırasında bazdaki metal, asitteki hidrojenin yerini alır. Tuzlar oluştukları aside göre adandırılır. Buna göre, hidroklorik asidin nötrleştirilmesi (yansızlaştırılması) sonucu ortaya çıkan tuzlara klorürler; nitrik asitten oluşan­lara nitratlar; sülfürik asitten oluşanlara sül­fatlar; karbonik asitten oluşanlara karbonat­lar denir. Bu örnekler daha da çoğaltılabilir.

Normal Tuzlar;

NH4Cl, Na2SO4, NaCl, Na3PO4 => Bu tür tepkimelerde asit ve baz kuvvet olarak birbirine denktir!

Asidik Tuzlar;

NaHCO3, NaHSO4, Na2HPO4, NaH2PO4 => Bu tür tepkimelerde tuzun içeriğindeki proton çözünme sonrası açığa çıkarak ortamı asidik yapar!

Bazik Tuzlar; 

Pb(OH)Cl, Al(OH)2Cl => Bu tür tepkimelerde tuzun içeriğinde OH iyonu bulunur ve çözünme sonrası ortamı bazik yapar!

Tuzların Özellikleri ve Kullanım Alanları

Tuzların çoğu artı ya da eksi yüklü atomlar­dan ya da iyon denen atom gruplarından oluşur; artı yüklü iyonlar (kat­yonlar) metalden, eksi yüklü iyonlar (anyon­lar) ise asitten gelir. Katı haldeki bir tuzun iyonları, belirli bir yerleşim düzeni içinde bir araya gelerek bir kristal oluştururlar. Krista­lin biçimi tuzdan tuza değişir; örneğin, sod­yum klorür kristalleri her zaman küp biçimindedir. Tuzların çoğunun kristali hidratlı hal­dedir, yani kristal yapısına belirli oranda su bağlanmıştır. Bu kristalleşme suyu tuzun ısıtıl­ması yoluyla ayrılabilir ve böylece susuz bir yapı elde edilir. Çok bilinen bir örnek, su katıldığı zaman mavi bir çözelti oluşturan beyaz, susuz bakır sülfat tozudur. Bu mavi çözelti buharlaştırıldığında hidratlı mavi bakır sülfat kristalleri elde edilebilir.
Tuzların çoğu suda çözünerek (eriyerek) bir çözelti oluşturur. Ama bazı tuzlar suda çözünemez; iki çözelti arasındaki bir tepkime sonucu oluşan bu tür bir tuz dibe çökerek ayrılır ve bir çökelti (katı madde) oluşturur (bak. Çözelti, Asıltı). Tuzlar iyonlardan oluş­tuğundan, suda çözündükleri zaman elektriği iletebilirler; bu tür bir çözeltiye elektrolit denir.
Birçok kayaçta tuz bulunur; bu kayaçlardan bazıları, örneğin kireçtaşı, büyük ölçüde kalsiyum karbonat tuzundan oluşmuştur. Ha­vadaki karbon dioksidin çok az miktarı suda çözünerek seyreltik bir asit oluşturur; bu asit de kayaç tuzlarının birçoğunu çözer. Bu nedenle ırmaklar, göller, özellikle de denizler ve okyanuslar büyük miktarlarda çözünmüş tuz içerirler ve en geniş doğal tuz çökelleri kurumuş su yataklarında bulunur.
Eğer doğada tuzlar olmasaydı, bazı bitkiler ve hayvanlar da olmazdı. Ayrıca tuzun evler­de, tıpta ve sanayide önemli kullanım alanları vardır.

Tuzların elde edilişi:

Asit ve bazların nötrleşmesinden elde edilirler:

Baz + Asit → Tuz + Su

Metallere asit tesir ettirmekle elde edilirler:

Metal + Asit → Tuz + H₂

Bazik bir oksite anhidrit tesir ettirmekle elde edilirler:

Bazik Oksit + Anhidrid → Tuz

Elementlerinden elde edilebilirler:

Metal + Halojen → Tuz

Metallere baz tesir ettirmekle elde edilirler:

Metal + Baz → Tuz + H₂

Bazik bir oksite asit tesir ettirmekle elde edilirler:

Bazik Oksit + Asit → Tuz + Su

Bir metal(6A grubu) ile ametalin (7A grubu) tepkimesiyle elde edilirler:

Metal + Ametal → Tuz