Kimyasal Gübrelerin ve Bitkisel Hormonların Bilinçsizce Kullanımı
Toprakta eksik veya alınamayacak durumda olan bitki besin elementlerinin kimyasal (suni) yollarla elde edilmiş gübrelerle bitkinin kullanımına sunulması kimyasal gübreleme olarak adlandırılır. Kimyasal gübreleme sadece besin elementi eksikliğini gidermek için yapıldığından toprak yapısı göz önünde tutulmamaktadır.
Bunun sonucu olarak: Bozuk toprağa verilen kimyasal gübreden bitki yeterince faydalanamamaktadır.
Yoğun kimyasal gübreleme sonucu toprak organik maddelerce fakirleşmekte dolayısıyla biyolojik faaliyet azalması, toprağın yapısının bozulmasını da beraberinde getirmektedir. Yoğun şekilde kimyasal gübrelemeye devam edilmesi durumunda her sene topraklar daha da bozulacak, bitki gelişmesi yapılan kimyasal gübrelemenin yoğunluğuna bağlı olarak yavaşlayacak ve duracak, verim düşüşü yaşanacak ve çiftçimiz emeğinin karşılığını alamayacaktır.
Yoğun yapılan kimyasal gübreleme sonucunda toprakta organik madde miktarı ve dolayısıyla topraktaki humus oranı azalacak ve biyolojik aktivite, yani toprak canlılarının aktivitesi de azalıp verilen gübreler toprakta tutunamadığı için yıkanıp gidecektir. Bitki besin elementlerinin, bitkilerin alabileceği şekile dönüşmeleri duracak ve böylece toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri menfi manada bozulacaktır. Neticede toprağın üst kısımları kumlaşırken, alt kısımlarıda taşlaşacaktır (sertleşecektir).
Bu durum topraklarımızda;
•ToprakTuzu konsantrasyonun yükselmesine,
•Mikroorganizma faaliyetlerinin azalmasına,
•Yeraltı sularının kirlenmesine,
•Kimyasal olarak verilen gübrelerin topraktan çabucak yıkanmasına,
•Verim ve elde edilen ürünün kalitesinin düşmesine,
•Erozyonla toprak kaybına neden olacaktır.
Dünya nüfusunun gıda ihtiyacını karşılamak amacıyla tarım alanlarından birim alandan daha fazla verim elde etmek için, daha fazla girdi kullanılmasını gerektirmektedir. Tarımın bütün kollarında kaliteli tohumluk, mekanizasyon, bitki ıslahı bir etkili koruma tedbirlerinin yanında sulama ve yağışa bağlı olarak bilgili ve gübreleme yapmak gerekmektedir. Gübre uygulamasıyla artırılan bitkisel ürünler, hayvan-cılık ve tarıma dayalı endüstrinin de temelini oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalara göre elde edilecek ürün miktarına tarımsal girdiler gübrenin etkisi gelişmekte olan ülkelerde %50-60 civarında olduğu belirlenmiştir.
Kimyasal gübreler az gelişmiş toplumlarda, çok fazla verim alabilmek düşüncesi ile rast gele zamanlarda ölçü tanımaz miktarlarda ve bilimsel olmayan yol ve metotlarla arazi yüzeyine serpmek suretiyle kullanılmaktadır. Bu şekilde bilinçsizce kullanılan gübrelerin %50'si bitkilere yararlı olabilmekte geri kalan kısmı ise toprak sisteminden yıkanma, yüzey akışları ve buharlaşama ile uzaklaşmaktadır.
Bu şekilde topraktan uzaklaşan gübreler toprak, hava ve su ortamlarında çeşitli olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Bu yazıda kimyasal gübrelerin toprak sistemi üzerindeki olumsuz etkileri değerlendirilecektir.
Kimyasal gübrelerin toprak üzerindeki olumsuz etkileri hemen fark edilmemektedir. Zira toprak, komponentleri ve biyolojik sistemi ile kuvvetli bir tamponlama gücüne sahiptir. Kirleticilerin toprakta meydana getirmiş oldukları zararlar üretim potansiyelinde düşüklük, kalite bozuk-luğu gibi etkilerle bitkisel ürünlerde ortaya çıkarken, bünyesinde toksik maddeleri biriktiren besin ve yemlerle beslenen insan ve hayvan-larda bazı yan etkilere neden olmaktadır.
Bilimsel esaslara uygun olmayan aşırı gübreleme torakta kirlenme ve sonuçta toprak sütrüktürünün bozulması, toprak reaksiyonunun değişmesi, toprakta mevcut elementler dengesinin bozulması, toprakta bulunan makro ve mikro faunanın zarar görmesi ve katkı maddelerinde ağır metaller gibi kirlilik unsurları taşıyan gübrelerin sürekli kullanımı, topraktan yıkanması zor olan zehir yüklerinin birikmesi gibi olumsuz etkilere neden olmaktadır.
Bitkisel Hormonlar
Bitkilerde büyüme gelişmeyi hızlandıran hormonlar: Oksin, Giberellin,
Bitkilerde büyüme ve gelişmeyi azaltan hormonlar: Etilen, Absisik Asit
Bu hormonların görevlerini ve yapıları:
Oksin:
Bitkilerin büyüme ve gelişmesinde en etkin hormondur. Bitkide hücre bölünmesi, hücre bölünmesi, hücre ve dokuların farklılaşmasını sağlayan hormondur. Bu sayede yaprak dökme, çiçek açma, meyve verme, tomurcuklanma gibi olaylar gerçekleşir. En önemli görevi, bitkinin güneşe yönelmesini sağlar. Oksin hormonu en çok bitkinin kök ve gövde uçlarında salgılanır.Buralarda bitkinin ışık görmeyen kısmında fazla üretilir, böylece o bölümün hızlı büyümesini ve kıvrılarak güneşe yönelmesi sağlanır.
Bitkinin gövde ucunun farklı etkenlerle karşılaştığında oksin hormonunun salgılanması ve gövde ucunun büyümesinin değiştiği gözlemlenmiştir. Buğday tanesi ekildiğinde ilk çıkan gövdeye filiz, ucuna da koleopil denir. Buğdan tek çeneklidir. Çok çabuk fotosentez yapar. Bu yüzden bitki hızla büyür.
Çimlenmiş buğdayı karanlık ortamda bekletirsek bitki dik olarak yukarı doğru çıkar. Yalnız bir yönden gelen ışığa doğru bırakıldığında ışığa doğru döner. Bitkinin gövde ucu ışığı alamayacak şekilde kapatıldığında ışık olmasına rağmen bitki ışığa yönelmez Bitkinin gövde ucu kesildiğinde rağmen yönelmediği görülmüştür. Bitkinin gövde ucu kesilip arasına mika konulduğunda ışığa rağmen bitkinin yönelmediği görülmüştür. Kesilen gövde kısımlarının arasına konulan mika, hücreler arası difüzyonu engellediği için oksin hormonu etkilenmiştir. Bitkinin gövde ucu kesildiğinde arasına akar yerleştirildiğinde bitkinin ışığa yöneldiği görülmüştür. Çünkü Akar madde geçişini (difüzyon) engellemiştir.
Giberellin:
Bitkilerde gövdenin uzamasını ve meyvenin büyümesini hızlandırır. Tohumun çimlenmesini uyarır. Bitkinin erken ya da geç çiçek açmasına neden alır.
Sitokinin:
Bitkilerde hücre bölünmesini uyarıp bitkinin yaşlanmasını geciktirir. Tomurcukların gelişmesini ve yaprakların geç dökülmesinde etkilidir.
Etilen:
Yaprak dökümüne neden olur. Köklerin büyümesini engeller. Meyvenin olgunlaşmasına, nişastanın şekere dönüşmesinde etkilidir.
Absisik Asit:
Uygun olmayan ortamlarda tohumun çimlenmesini engeller. Tohumun uyku halinde kalmasını sağlar.
|
