Gülşehir (Zoropassos) Karşı Kilise Duvar Resimleri

Karşı Kilise - Gülşehir

Kappadokia bölgesinde bugün Nevşehir’e 16 km. uzaklıkta yer alan Gülşehir’de (Zoropassos), kitabesi nedeniyle 1212’ye tarihlenen Karşı kilise özellikle bu dönemde bölgede, aktif bir Hıristiyan nüfusun olduğunu belgelemesi açısından önemlidir.

Kappadokia’da kitabeleri dolayısıyla 13. yüzyıla tarihlenen ya da üslup ve ikonografi analizleriyle bu döneme atfedilen kiliselere bakıldığında sözü edilen dönemde, Gülşehir’den başlayan ve Şahinefendi’ye kadar devam eden bir hat çizmek mümkün olmaktadır. Bu nedenle bölgede bu yüzyılda Hıristiyanların yönetimsel hakimiyete sahip olmasalar bile din serbestisine sahip oldukları söylenebilir.

Selçuklu döneminin başlamasıyla birlikte Kapadokya bölgesinde bir nüfus değişimi olduğu bilinmektedir. Ancak bu değişim, ticari geçişin olduğu yerleşimlere yansımamıştır. Gülşehir, Damsa (Tamisos) ve Aksaray gibi yerleşimler 13. yüzyılda ticaret trafiğinin en yoğun yaşandığı yerlerdir. Buna rağmen ekonomik yönde bir zayıflama da söz konusudur.

Bizans-Selçuklu ortak yaşamının sürdüğü yukarıda sözü edilen 13. yüzyılda, yapılmış olan Karşı kilise, Gülşehir’in girişinde Nevşehir’den gelen yolun yaklaşık 100 m kuzeyinde koni biçimli bir kaya kütlesinin içinde yer alır. İki katlı olan kilisenin serbest haç planlı alt katında, kaya üzerine kırmızı boya ile yapılmış geometrik, bitkisel ve fantastik hayvan figürlü bezemeler yer alır. Duvar resimleri, tek nefli olan üst kilisenin beşik tonozunda ve duvarlarında görülür.

Bugüne kadar monografik bir yayında tanıtılmamış olan kilisenin duvar resimleri, hem ilginç üslupsal ve ikonografik ayrıntılar sunması hem de kitabesi olması nedeniyle önemlidir. Kilisenin duvar resimlerinin monografik bir çalışmada yayınlanmamasının en önemli nedenlerinden biri resimlerin kalın bir is tabakası altında kalmış olmasıdır. Ancak 1995-1996 yıllarında yapılan konservasyon ve restorasyon çalışmaları ile duvar resimleri gün ışığına çıkarılmıştır.