Oksijen Elementi Hakkında Bilgi Kullanım Alanları ve Eldesi
Oksijen (O) periyodik cetvelin VIA grubunda yer alan ametal elementtir. Yeryüzünde en çok bulunan elementtir. Toplam olarak yeryüzündeki suların yaklaşık % 89′ unu, kayalarınsa yaklaşık olarak % 47′ sini, atmosfer kütlesinin % 23 unü ve hacminin % 21’ini oluşturur. Bu yüzden olağan koşullar altında gaz halinde bulunan oksijen, sıvılaştırılmış havadan basamaklı damıtmayla elde edilebilir. İnsan vücudunun üçte ikisi, suyun ise onda dokuzu oksijendir. Sıvılaştırılması güç bir gazdır. Ancak sıvılaştırılmış oksijen mavi renktedir. Su az çözünür buna karşın ergimiş gümüşte çok miktarda eriyerek gümüşün katılaşması sırasında açığa çıkar. Oksijenin morötesi ışınların yada elektrik boşalmalarının etkisinde kalması sonucunda çok etkin bir oksijen allotropu olan Ozon oluşur.
Oksijen tüm canlıların solunumu ve uygulamada tüm yanma olaylarının gerçekleşebilmesi için gerekli temel maddedir. Oksijen havadan ve elektroliz yoluyla sudan elde edilebilir. Dünyada kullanılan oksijenin % 99’u havadan, % l’i ise sudan elde edilir. Dünya saf oksijen üretimi yaklaşık olarak günde 50 milyon metreküpü bulur, bunun yarısına yakın bölümü çelik üretme fırınlarında ve değiştirgeçlerdeki arıtma işlemi sırasında kullanılır. Bundan başka amonyak, metanol, etilenoksil gibi gazların sentezine sıvı hidrojenle birlikte, füze motorlannda propergol olarakta kullanılır.
Kullanım Alanları:
Oksijen yanmayı mümkün kılan gazdır. Bir nesne yanarken oksijeni kullanır, ısı ve ışığı serbest bırakır. Bu özelliğinden dolayı oksijenin birçok kullanım alanı vardır. Ama, aynı zamanda saf oksijen çok tehlikelidir. Saf oksijene, bir alev ya da kıvılcım dokunursa, çok büyük bir yanma ve hasara neden olabilir.
Yanma özelliği, birçok şekilde kullanılabilir. Örneğin, oksijen asetilen ile karıştırıldığı zaman, çok sıcak bir alev oluşturabilirsiniz. Oksijen kaynağı metalleri birleştirmede kullanılan bir kaynak çeşididir. Ayrıca, oksijen, roket ve jetleri için güçlü yakıtlar oluşturmak için kullanılır.
Oksijenin Elde Edilmesi:
Ozon (O3), oksijenin bir Allotropudur. Dünyanın yüzeyine ulaşan güneşin zararlı ultraviyole ışınlarını önlemeyen bir tabaka oluşturduğundan hayati önem taşır. Aerosollerin atmosferdeki ozon tabakası üzerinde zararlı etkileri vardır. Kutup bölgeleri üzerindeki ozon tabakasındaki büyük deliklerin boyutları bu yıl artmaktadır. Paradoksal olarak, ozon zehirlidir! Sulandırılmamış ozon mavimsi renklidir. Sıvı ozon mavimsi siyah ve katı ozon mor-siyahtır.
Oksijen çok reaktif bir gazdır ve bir çok elementin oksitlerini oluşturur. Tüm bitkilerin ve hayvanların solunumları için gereklidir. |