Biyom Çeşitleri ve Özellikleri Hakkında Bilgi

Biyom; aynı iklim koşullarının yaşandığı ve bunun paralelinde aynı bitki örtüsüne sahip olan geniş coğrafi alanlardır. Canlıları ve yaşadıkları ortamı içine almaktadır. Her biyom kendine özgü iklim, hayvan ve bitki türüne sahiptir. Biyomlar iklim koşullarına bağlı olarak ayrılmıştır. Her biyomun sahip olduğu egemen bitki örtüsü o biyomda yaşayan hayvan türlerini etkilemektedir.

Karasal ve Sucul olmak üzere biyomlar ikiye ayrılmaktadır:

A)  Karasal Biyomlar
Karasal biyomlar bulundukları ortamın iklim koşulları ve fiziki özelliklerine bağlı olarak değişik canlı türlerine sahiptir. Karasal biyomlar 3′ e ayrılmaktadır.

1) Orman Biyomları
Ormanlar yeryüzünde karaların bir bölümünü kapsamaktadır. Orman biyomları özellikleri bölgeden bölgeye farklılıklar göstermektedir. Orman biyomlarını inceleyecek olursak;

a) Tropikal Yağmur Ormanları
Bu orman alanları ekvator kuşağının 20 derece güney ve kuzeyinde bulunmaktadır. Yeryüzünün en çok yağmur alan yerlerindendir. Eski zamanlarda ortaya çıkan bu ormanlar yeryüzünde yaşayan hayvanların büyük bir bölümüne ev sahipliği yapmaktadır. Ağaçların boyları 70 metreyi bulabilmektedir. Yağışlar ise fazla ve düzenlidir. Tropiak yağmur ormanlarında yüksek sıcaklık ve nem yıl boyunca devam etmektedir. Tropikal yağmur ormanlarında yaşayan başlıca hayvanlar; kuş, yarasa kurbağa, maymun ve yılandır. Ancak günümüzde ekolojik sistemlerin bozulmasıyla tropikal yağmur ormanlarıda tehlike altına girmiştir. Burada yaşayan bir çok canlı türünün yaşam alanı yok olma tehlikesindedir. Dünyanın en önemli oksijen kaynakları tropikal yağmur ormanlarıdır.

b) Ilıman Bölge Ormanları
Orta enlemlerde bulunmaktadır. Yağışın bol olduğu yaprak döken ağaçlardan oluşmaktadır. Kuzeydoğu Amerika , Avrupa,Asya ve Avustralya’da bulunmaktadır. Tropikal yağmur ormanlarına göre daha kısa ağaçlara sahiptir. Ağaçlar açık renktedir. Ağaçlar iklimine bağlı olarak kışın yapraklarını dökmekte ilkbahar geldiğinde ise yaprak oluşumu gözlenmektedir. Ilıman Bölge Yaprak Döken Ormanlarının karakteristik bitkileri; meşe, kestane,kayın,ceviz, ıhlamur ve kavaktır. Sıcak bölgelerinde ise keçiboynuzu ve palmiye ağaçlarına rastlanmaktadır. Ilıman bölge ormanlarında yaşayan başlıca hayvanlar ise; güvercin, atmaca, ayı, tilki ,kurt, geyik ve yaban kedisidir.

c) İğne Yapraklı Ormanlar
Genellikle Kuzey Yarım kürenin kışları sert geçen, kar ve don durumları olan yüksek enlemlerinde bulunmaktadır. Dünya üzerinde yayılmış bir vaziyette bulunurlar. Özellikle Sibirya bölgesinde iğne yapraklı ormanların sayısı fazladır. Bu orman türü kozalaklı ağaç ormanları olarak da nitelendirilmektedir. Çam, ladin ve köknar karakteristik ağaçlarıdır. İğne yapraklı ormanlarda bulunan ağaçlarının gövdesi genellikle düz ve dalsızdır. Bu yüzden insanlar tarafından yasal olmayan şekilde kesilebilmektedir.Bu ormanlarda; kirpi,fare,ayı,çakal,köstebek, kartal gibi hayvan türleri yaşamaktadır.

2)  Çöl Biyomları
Bitki örtüsünün hiç bulunmadığı ya da çok seyrek olarak bulunduğu yerlerdir. Düzenli olarak yağmur yağmamaktadır. Belli aralıklarla kısa süreli yağışlar meydana gelebilmektedir. Çöl biyomunda sıcaklık farkı çok yüksektir.Gündüz + 55 derecelere kadar çıkabilen sıcaklık geceleri eksi değerlere inmektedir. Bu sıcaklık farkından dolayı çölde bulunan taşlarda çözülmeler meydana gelmektedir. Çöl biyomunda su ihtiyacı az olan bitkiler bulunmaktadır. Yağmur yağdığı zaman gerekli suyu vücutlarına depolayan kaktüsler en önemli çöl bitkilerindendir. Çölde yaşayan hayvan türlerine örnek olarak sürüngenleri, böcekleri ve bazı kemirgenleri verebiliriz. Başlıca çöllere örnek olarak   Gobi Çölü, Büyük Sahra Çölü, Arabistan Çölü, Kalahari Çölü verilebilir.

3) Ilıman Bölge Çayır Biyomları
Yağış oranının ne çok fazla olduğu ne de çok az olduğu bölgelerde çayır biyomları oluşmaktadır. Yağış miktarı orman oluşturacak kadar fazla değildir. Bunun yanında oluşan bitkilerin kurumasına yol açaçak kadar az yağış almamaktadır.. Bitkiler hızlı bir şekilde büyümektedir. Hızlı şekilde büyüyen bu bitkiler mevsimden dolayı çabuk bir şekilde çürümektedir. Bundan dolayı tarım için elverişli humus miktarı fazla olan topraklar ortaya çıkmaktadır. Çayır köpekleri, zebra,yabani at ve eşekler bu biyomda yaşayabilmektedir.

B) Su Biyomları
Bilindiği gibi Dünyamızın büyük bir kısmı sularla kaplıdır. Bu yüzden sucul biyomlar çok geniş bir alan kaplamaktadır. Sucul biyomlar genel olarak 2 ye ayrılmaktadır

1) Tatlı Su Biyomları
Su içinde tuz oranı %1 den az olan bölge tatlı su biyomu olarak nitelendirilmektedir. Tatlı su biyomları 2′ ye ayrılmaktadır

a) Göl Biyomları
Göl biyomlarının büyüklüğü değişmektedir. Bazen küçük gölcüklerden oluşurken bazen çok büyük göllerde bu biyom canlılarına uygun yaşam ortamı meydana gelebilmektedir. Göller kara ve su ekosisteminin iç içe olduğu bölgelerdir.Bu yüzden bir çok özelliği bünyesinde barındırmaktadır. Göller, çok fazla canlı türünün olduğu su biyomlarıdır.Göl biyomlarında genellikle; sazan,turna,levrek ve kurbağa gibi hayvan türleri yaşamaktadır.

b) Akarsu Biyomları
Akarsu tek yönlü akan sulardan meydana gelmektedir. Akarsu ağızları genellikle canlı yaşamı ve tarım için uygun bölgelerdir. Akarsular bir çok bölgeyi dolanarak yapılarına zengin mineral kaynaklarını katmaktadır. Akarsu kaynağına yakın kısımlar besin ve oksijen bakımından zengindir. Bundan dolayı buralarda yaşayan canlı türleri sayısı fazladır. Ancak akarsuyun genişleyerek akım hızının azaldığı bölgelerde kum ve çakıl oranı artmaktadır. Bundan dolayı buralarda yaşayan fazla bitki türü bulunmamaktadır. Akarsularda; sazan,turna, levrek yaşayabilmektedir.

Ayrıca bataklık, sazlık gibi sulak alanlarda tatlı su biyomları içinde yerini almaktadır. Buralarda oksijen miktarı azdır. Yaşam için fazla uygun olmayan bu alanlarda az miktarda canlı türü yaşamaktadır.

2) Tuzlu Su Biyomları
Genellikle %3 lük tuz derişimine sahip sular tuzlu su biyomları içerisinde kabul edilmektedir. En büyük tuzlu su biyomları deniz ve okyanuslardır. Canlılar için büyük bir yaşam alanıdır. Denizler bulunduğu bölgeye göre farklı özellikleri bünyesinde barındırmaktadır. Denizlerde yaşayan canlı türleri genellikle derinliğe göre değişmektedir. Denizlerin akarsular ile beslenme noktaları en verimli bölgeleridir. Deniz ve okyanusların canlı çeşitliliğinin bol olduğu noktalar suyun üst kısımlarıdır. Tuzlu su biyomlarında derine doğru gidildikçe yaşayan canlı sayısı azalmaktadır. Bunun nedeni buralarda bulunan oksijenin yetersiz olmasıdır. Ayrıca derinlerdecanlı yaşamını olumsuz etkileyecek gazlar bulunmaktadır.

kaynak: bilgiustam.com