Malumat Dergisi Hakkında Bilgi

Fuad ve Artin beylerin yayımladığı dergi, İstanbul'da Şirket-i Mürettiye Matbaası, Tahir Bey Matbaası, Artin Asaduryan Matbaası, Matbaa-i Orhaniye'de basıldı İmtiyaz sahibi, müdürü ve muharriri ise Mehmed Tahir'dir.

II. Abdülhamid devrinde yayımlanan ilmî, fennî ve edebî muhtevalı haftalık dergi.

11 Mayıs 1311 -7 Ağustos 1319(23 Mayıs 1895 - 20 Ağustos 1903) tarihleri arasında 423 sayı yayımlanmış olup Türk basın tarihinde Baba Tâhir adıyla tanınan Mehmed Tâhir tarafından çıkarılmıştır. Dergi, yayımlandığı dönem itibariyle Türk edebiyatında çeşitli gruplaşmaların ve tartışmaların ortaya çıktığı bir sırada edebî ve kültürel faaliyetlerin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Devrin diğer mecmualarından farklı olarak bazı resim ve fotoğraflar ihtiva ettiğinden dolayı Musavver Ma'lûmât adıyla da tanınan derginin ilk sayısında çıkış amacı şu şekilde açıklanmıştır: Hukuk, iktisat, ahlâk, din, eğitim, pedagoji, biyoloji, ziraat, askerlik, ticaret, maarif, tıp. tarih, mûsiki, coğrafya, kimya, astronomi, elektrik, fotoğrafçılık, dil, edebiyat, kadın, aşk, aile ve diplomasi gibi pek çok alanda yerli ve yabancı bütün faaliyetlerden okuyucular haberdar edilecek; edebî sahada tanınmış yerli ve yabancı yazarların eserleri ve şahsiyetleri tanıtılacak, ayrıca dünyada ne olup bittiğine dair son haberler verilecek; yeni buluşlarla önemli siyasî olaylar da belli bir bakış açısından değerlendirilecektir. Dergideki "İcmâl-i Edebî" sütununda ise bir hafta boyunca gerek Osmanlı gerekse Avrupa basın ve edebiyat çevrelerinde görülen dikkate değer gelişmeler duyurulacaktır.

Sekiz yıl boyunca yayımını aksatmadan sürdüren Ma'lûmât, izlediği tutarlı yayın politikası sayesinde Osmanlı ülkesinin hemen her tarafında ilgiyle okunan ve aranan bir dergi olmuştur. Akdeniz ve Ege adaları ile Kıbrıs, Balkanlar, hatta Mısır'dan gelen çeşitli haber, yazı ve mektuplar dergi sayfalarında yer almıştır. Ma'lûmât Türkçe'nin sadeleşmesi, gazete makalesi, fıkra, hikâye ve şiir gibi yeni edebî türlerin gelişmesi yolunda Özellikle genç kalemleri teşvik etmek amacıyla bazı yarışmalar düzenlemiş ve ödüller dağıtmıştır.
Avrupa'daki edebî gelişmelerin günü gününe takip edildiği görülen dergide yeni Ölmüş edebiyatçılarla ilgili değerlendirmelerin yanı sıra bir kısım edebiyat tartışmalarından da bahsedilmiştir. Lamar-tine, François Coppee, Victor Hugo, Guy de Mauppasant, Alexandre Dumas, Paul Bourget ve Pierre Loti gibi isimler başta olmak üzere romantik ve realist Fransız şair ve yazarlarından çevirilere veya onlarla ilgili tanıtma yazılarına yer verilmiş ayrıca "İtalyan Edebiyyât-ı Hâzırası" gibi birkaç sayı devam eden incelemeler de yer almıştır. 0 döneme ait edebî meseleler hakkında önemli bir belge niteliğindeki "İcmâl-î Edebî" sütununda Türk edebiyatı üzerine çeşitli değerlendirmelerle birlikte dil, tarih, mûsiki ve felsefeye dair dikkate değer makaleler yayımlanmıştır. Derginin "Kısm-ı Nisa" bölümünde kadınlar için faydalı olabilecek malûmat yanında çeşitli elbise modellerine kadar değişik konularda bilgi verilmiş, arka kapağında ise fennî nitelikte bilmecelerle bilhassa çocuklara yönelik yayımlar yapılmıştır.

Ma'lûmât'm neşredildiği yıllarda Türk edebiyatında canlı bir yayın faaliyeti mevcut olup bu sırada Servet-i Fünûn dergisi sanat ve edebiyat anlayışı bakımından Ma'Iûmâttan farklı bir çizgide bulunmaktaydı. Dönemle ilgili hâtıralarını kaleme alan Servet-i Fünûn yazarlarından Hâlid Ziya (Uşaklıgil). Hüseyin Cahid (Yalçın) ve Mehmed Rauf ile derginin sahibi Ahmed İhsan'ın (Tokgöz) yazdıklarında. Baba Tâhir'in ve Ma'lûmât'm özellikle Servet-i Fünûn gibi yeni edebî oluşumlara karşı bir denge unsuru olarak doğrudan doğruya . Abdülhamid tarafından desteklendiği ileri sürülmüş, gerek derginin sahibiyle gerekse Ma'lû-mât'la ilgili yer yer hakarete varan bir üslûpla eleştiriler yapılmıştır. Ancak Ma'-îûmât'ın edebiyat ve yayın faaliyetleri arasında önemli bir boşluğu doldurduğu ve bir kısım araştırmacıların "mutavassıtın" adını verdiği, aralarında Ahmed Râ-sim, Ali Kemal, Müstecâbîzâde İsmet, Mehmed Celâl ve Andelîb gibi şair ve yazarların bulunduğu bir edebî topluluğu bünyesinde barındırdığı görülmektedir.

Dergi ayrıca, Türk edebiyatı tarihinde meşhur olan "abes-muktebes" ve "klasikler" adlı edebî münakaşalarda doğrudan doğruya taraf olmuş, bu konular etrafında bazı meselelerin tartışılmasında önemli rol oynamıştır. Servet-i Fünûn hareketinin doğmasına sebep olan "abes-muktebes" tartışmasını başlatan Hasan Âsaf adlı gencin "Burhân-ı Kudret" adlı manzumesi Ma'îûmât'ta yayımlandığı gibi Servet-i Fünûn hareketinin dağılmasına yol açan ve başta Tevfik Fikret olmak üzere Servet-i Fünûncular'ı ağır bir dille eleştiren Ali Ekrem'in "Şiirimiz" adlı yazısı da yine Ma'îûmât'ta çıkmıştır. "Klasikler" tartışması esas itibariyle, "Bizim de bir klasik devrimiz var mıdır? Avrupa klasiklerinin dilimize nakli gerekli midir? Klasikleri asıllarına uygun olarak çevirecek mütercimlerimiz var mıdır?" sorulan etrafında cereyan etmiştir. Bu tartışmayı Ahmed Midhat Efendi başlatmış, İkdam gazetesi sahibi Ahmed Cevdet, Cenab Şahabeddin, Necip Âsim (Yazıksız), Ahmed Râsim, Kemalpaşazâde Said, Hüseyin Dâniş, Hüseyin Sabri ve İsmail Avni'nin katılmasıyla aylarca devam etmiştir.

Ma'îûmât'ta bunların dışında Muallim Nâcİ üzerine Halil Edib ile Hüseyin Cahid, Arap ilimlerinden yararlanma konusunda Mustafa Sabri ile Hüseyin Cahid, taaddüd-i zevcât meselesi üzerine Cenab Şahabeddin ile Mustafa Sabri arasında cereyan eden tartışmalar yanında Şem-sö'nin, müellifinden izinsiz olarak Ma'îûmât'ta yayımlanmasından dolayı Recâ-izâde Ekrem ile Mehmed Tâhir arasında çıkan tartışma kısa sürede büyümüş ve sonunda derginin 23 ve 24. sayıları Maarif Nezâreti tarafından toplatılmıştır.
Derginin zaman zaman yayımlanan "Kısm-ı Arabî" ve "Kısm-ı Fârisî" nüshaları dışında "Hanımlara MahsusMa'Jûmdf ile notalı müzik ilâvesi ve Teselya muharebesi dolayısıyla bazı ilâveleri de vardır. Dergide sadece makalelere değil yerli ve yabancı şairlerden şiirlere ve şiir çevirilerine de yer verilmiş, aralarında Servet-i Fünûn'un da bulunduğu bazı dergilerden iktibaslar yapılmıştır.

Oldukça geniş bir yazı kadrosuna sahip bulunan derginin belli başlı şair ve yazarları arasında şu isimler dikkati çekmektedir: Ahmed Midhat, Andelîb, Ebüzziya Mehmed Tevfik, Ahmed Râsim, Necip Âsim, Müstecâbîzâde İsmet, Ahmed Muhtar, Ali Rifat, Ali Kemal, Ali Rıza Seyfi. Hasan Âsaf, Halil Edib, Hâlid Eyüb, Üsküdarlı Safî. İsak Ferera, Midhat Baharı, Avram Naun, Mustafa Sabri, İsmail Safa, Mehmed Celâl, Mehmed Ziya, Rıza Tevfik, Ahmed Refik, Tokadîzâde Şe-kib, Şeydi Vasfı, Nûreddin Ferruh, Milaslı İsmail Hakkı, Muallim Feyzi, İbrahim Ceh-dî müstear adıyla Süleyman Nazif, Faik Âli, Ekrem Reşad, Nazif Sürûrî, Mehmed Sedad, Mehmed Re'fet, Faik Esad. Yunus Nâdi.

kaynak: eskieserler.com