Bu nedenle haritadaki gerçek uzunluklar belli bir ölçek dahilinde küçültülerek haritaya aktarılır.

Haritadaki bu küçültme oranına ölçek denir.

 Ölçek iki şekilde ifade edilir: 1. Kesir Ölçek, 2. Çizgi Ölçek

1. Kesir Ölçek

Küçültme oranının kesirli sayılarla ifade edildiği ölçek türüdür.

Pay her zaman 1’dir.

Örneğin;1/100.000, 1/250.000, 1/1.000.000 gibi...

Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman santimetre (cm) cinsindedir.

Pay ile paydanın birimleri her zaman birbirine eşittir.

Örneğin; 1/100.000 = [1 cm gerçekte 100.000 cm’dir.]

Haritalarda küçültme oranı aksi belirtilmemişse santimdir.

Ama farklı birimlere çevrilmesi isteniyorsa şu şekilde yapılır:

KM’yi CM’ye çevirirken 5 sıfır eklenir.

CM’yi KM’ye çevirirken 5 sıfır silinir.

 

Örnek;

10 km = 1000000 cm
2500000 cm = 25 km
150000 cm = 1,5 km

1/500.000 ölçekli bir haritada herhangi bir gerçek uzunluk 500.000 defa küçültülmüş demektir.

NOT: Küçültme ne kadar fazla olursa harita o derece küçük olacağından,ölçek paydası büyüdükçe ölçek küçülmüş olur.Payda küçüldükçe ölçek büyür.

Haritalarda Uzunluk ve Ölçek Hesaplama Örnek Çözümlü 8 Soru

Soru - 1: Gerçekte 90 km olan Manisa – Soma arası haritada 6 cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği nedir?

Soru - 2: Ölçeği verilmemiş bir haritada iki nokta arası gerçek uzunluk 40 km dir. Bu uzunluk haritada 40 cm ile gösterilmiş ise haritanın ölçeği nedir?

Ölçek = Harita Uzunluğu / Gerçek Uzunluk

Ölçek = 40 cm / 40 km

Birimlerini eşitleriz, bunun için cm'yi km'ye çevirirken 5 sıfır ekleriz:

Ölçek = 40 cm / 4000000 cm

Sadeleştirme yaparsak:

Ölçek = 1 / 100000 bulunur.

Soru - 3: 1/200000 ölçekli bir haritada 10 cm ile gösterilen bir mesafe, başka bir haritada 5 cm ile gösterilmiştir. İkinci haritanın ölçeği nedir?

Bu soruda iki harita vardır. İlk haritadaki bilgilerden yola çıkarak öncelikle gerçek uzunluk bulunur.

GU = HU x ÖP = 10 x 200000 = 2000000 cm

Gerçek uzunluk hiçbir zaman değişmez. Dolayısıyla ikinci haritadaki harita uzunluğu ile gerçek uzunluğu kullanarak ikinci haritanın ölçeğini bulabiliriz.

Ö = HU/GU = 5/2000000 = 1/400000

 

Soru - 4:

Gerçekte 30 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/500000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir?

Çözüm

Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiş, harita uzunluğu isteniyor. Bu durumda aşağıdaki formülü kullanırız:

Ölçeğin paydası santimetredir. Bölme işlemini yaparken birimler eşit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluğu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz.

30 km = 3000000 cm

Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz.

Harita Uzunluğu = 3000000 / 500000 = 6 cm

 

Soru - 5:

Gerçekte 40 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/200000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir?

Çözüm

Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiş, harita uzunluğu isteniyor. Bu durumda aşağıdaki formülü kullanırız:

Ölçeğin paydası santimetredir. Bölme işlemini yaparken birimler eşit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluğu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz.

40 km = 4000000 cm

Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz.

Harita Uzunluğu = 4000000 / 200000 = 20 cm

 

Soru - 6:

Gerçekte 30 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/50000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir?

Çözüm

Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiş, harita uzunluğu isteniyor. Bu durumda aşağıdaki formülü kullanırız:

Ölçeğin paydası santimetredir. Bölme işlemini yaparken birimler eşit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluğu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz.

30 km = 3000000 cm

Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz.

Harita Uzunluğu = 3000000 / 50000 = 60 cm

 

Soru - 7 :

Gerçekte 10 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/25000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir?

Çözüm

Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiş, harita uzunluğu isteniyor. Bu durumda aşağıdaki formülü kullanırız:

Ölçeğin paydası santimetredir. Bölme işlemini yaparken birimler eşit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluğu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz.

10 km = 1000000 cm

Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz.

Harita Uzunluğu = 1000000 / 25000 = 40 cm

Soru - 8:

Gerçekte 20 km mesafe bulunan iki kasaba arasındaki uzaklık 1/100000 ölçekli haritada kaç cm olarak gösterilir?

Çözüm

Soruda ölçek ve gerçek uzunluk verilmiş, harita uzunluğu isteniyor. Bu durumda aşağıdaki formülü kullanırız:

Ölçeğin paydası santimetredir. Bölme işlemini yaparken birimler eşit olmalı. Bu nedenle gerçek uzunluğu cm'ye çeviririz. Bunun için de 5 sıfır ekleriz.

20 km = 2000000 cm

Soruda verilenleri formülde yerlerine yazıyoruz.

Harita Uzunluğu = 2000000 / 100000 = 20 cm