Türk Dili ve Edebiyatı
Eski Anadolu Türkçesi Ders Notları
İsa Sarı
Süheyl ü Nevbahâr ve Ferhengnâme-i Sa’dî adlı eserleriyle tanınan Hoca Mesud, bu devirde bilhassa mesnevî türünün değerli simâları arasında yer almıştır. Yeğeni İzzeddîn Ahmed ile birlikte 1350 (H.751) yılında yazdığı Süheyl ü Nevbahâr ilk eserini teşkil eder. Eser daha çok manzum aşk ve macera hikâyeciliği içinde yer almaktadır. İlk bin beytini yeğeni İzzeddîn Ahmed, geriye kalan 4661 beyti de Hoca Mesud yazmıştır. Feûlün feûlün feûl vezninde olan eser 5669 beyittir. Eserde, daha sonraki mesnevîlerde sık sık görüleceği üzere Süheyl ile Nevbahâr’ın ağzından söylenilen gazeller vardır. Bu gazellerin vezni asıl eserin vezniyle aynı değildir. Konusu Fars edebiyatından alınan eserin aslına rastlanamamıştır. Eser Yemen hükümdarının oğlu
Süheyl ile Çin hükümdarının kızı Nevbahar arasında geçen derin aşkın hikâyesidir. Bu itibârla romantiktir. Bazen didaktik unsurlara yer verilen eserde, gerçeğe uymayan masal unsurları da bulunmaktadır. Fakat bunlar pek fazla olarak eserde yer işgal etmez ve göze batmazlar. Eserin işlenişi bu kabil masal unsurlarını örtmeyi başarmıştır. Asıl mühim mesele Süheyl ü Nevbahâr’ın saraylara yer vermesi ve idâre sistemini ve tebaayı ele alması, devrine göre bir nevî siyâset tarzını da ortaya koymaktadır. Eser, dili bakımından mühimdir. Kelime hazinesi de zengindir.
Âgâz-ı Dâstân
İşit saña bir òoş bir óikayet úılam
Eger Tengri’den uş èinâyet bulam
Dinle, sana hoş bir hikaye anlatayım; böylece
Tanrı’dan yardım bulayım.
saŋa:
< sen - ge
sen: İsim kökü
-ge: Yönelme hali eki
hikayet kılam:
< hikayet kıl - a - m
hikayet: İsim
kıl-: Fiil kökü
-a-: İstek kip eki
-m: Teklik birinci şahıs eki
tengriden:
< teŋ(i)r - i - den
teŋ(i)r-: Fiil gövdesi
-i-: Fiilden isim yapım eki
-den: Ayrılma hali eki
|