Kil mineralleri, 0,005 mm’den daha küçük parçacıklardan oluşan, levha yapılı (yapraksı) hidratlı alüminyum silikat mineralleri grubu. Bileşimlerinde önemli miktarlarda demir, alkali metaller ya da toprak alkali metaller bulunur.
Kil minerallerinin çoğu birbirine benzer ve ancak X ışını kırınımı teknikleriyle, elektron mikroskopuyla ya da ayrımsal ısıl çözümleme yöntemleriyle belirlenebilir. Bu mineraller için, yalnızca ayrıntıda farklı olan çeşitli sınıflandırmalar geliştirilmiştir, ama genel olarak yapıları ve bileşimlerine göre gruplanır. Buna göre kil mineralleri alofan; kaolinit; haloysit; montmorilonit; illit; klorit; vermikülit; sepiyolit, attapulgit, paligorskit; kanşık katmanlı kil mineralleri olmak üzere başlıca’dokuz ana gruba ayrılır.
Kil minerallerinin çoğunun kristal yapısı iki yapı birimiyle tanımlanır. Bunlardan ilki, iki boyutta heksagonal (altıgen) sistemde düzenlenmiş bir silisyum-oksijen dörtyüzlüleri katmanından oluşur; her dörtyüzlü öteki dörtyüzlülerle üç oksijen atomunu paylaşır. (Oksijen atomları, hemen hemen bir düzlem üzerinde yer alır.) Silisyum merkezli dörtyüzlülerinin hepsi ve hidroksil grubu aynı doğrultuya yönlenmiştir. Çarpılmamış halde bu birimin kalınlığı 4,7 angström (1 angström = 10″ mikrometre) dolayındadır, ikinci yapısal birim ise, birbirine yakın birleşmiş oksijen ya da hidroksil iyonlarından oluşan iki katman içerir; oksijen ya da hidroksil iyonları bir sekizyüzlünün köşelerini oluşturur ve bu yapının içinde alüminyum, magnezyum ya da demir gibi metaller yer alır. Çarpılmamış halde bu sekizyüzlü katmanının kalınlığı 5,05 angström dolayındadır. Dörtyüzlü ve sekizyüzlü birimler, çeşitli düzenlerde birle- şebilir. Bu kristal yapılarının dışındaki kil mineralleri daha enderdir ve bunlar ya biçimsizdir (amorf) ya da amfibol minerallerinde olduğu gibi çift dörtyüzlü zincirlerine dayalı kristal yapılarına sahiptir.
Kil mineralleri çoğunlukla ufalanma ürünleridir. Farklı çevre koşulları, özellikle farklı iklim ve su rejimleri, aynı ana kayaçtan farklı kil minerallerinin oluşmasına yol açar. Bazı durumlarda kil mineralleri hidrotermal etkiyle oluşur; bu tür bir sürecin sonucunda tek mineralli çökeller gelişir. Çamurtaşı ve kiltaşı gibi tortul kayaçlarda, deniz çökellerinde ve toprakta da bol miktarda kil minerali bulunur. Kil mineralleri ekonomik açıdan oldukça önemlidir. Örneğin, asıltı halde bulunma, yani su alma ve su tutma özelliğine sahip olmaları nedeniyle, bu minerallerden sondaj çamuru olarak yararlanılır. Organik maddelerle kolayca tepkimeye giren bazı kil mineralleri, petrol arıtımında katalizör olarak, bitkisel yağlar ile mineral yağlarının işlenmesinde de renk giderici olarak kullanılır. Kil minerali nedir özellikleri bilgisini aktardık.
kaynak: derszamani.net