İdari Vesayet Hakkında Bilgi ve Hiyerarşik Denetimle farkları

İdari Vesayet veya yönetsel vesayet, özellikle üniter yapılı devletlerde genel idare sınıfı ile yerinden yönetim alanı arasında idari açıdan bütünlük sağlamaya yarayan denetim mekanizmasıdır. Diğer tamamlayıcı denetim mekanizması genel idare sınıfı içerisinde yer alan merkezi yönetim ile taşra teşkilatı arasında bağ kuran "hiyerarşi"dir. İdarenin bütünlüğü ilkesi ile doğrudan bağı olan idari vesayet, merkezi yönetim ve taşra teşkilatı ile yerinden yönetim kademeleri arasında ilişki kurar.

Türkiye'de, 1982 Anayasası'nın 127. Maddesi'nde idari vesayetten bahsedilmektedir. İdare hukukunda önemli yeri vardır. İdari Vesayet Merkezi Yönetimin yerel yönetimler üzerindeki denetim yetkisine denir.

Genel İdari Denetim Nasıl Yapılır ?

İdari denetim, idarenin yapmış olduğu işlem ve eylemlerin idari kuruluşlar tarafından denetlenmesidir. Genel İdari Denetim, aynı kamu tüzel kişiliği içinde yer alan iki merciden birinin diğerini denetlemesi şeklinde ise, iç denetim (hiyerarşi denetimi), bir kamu tüzel kişisinin yapmış olduğu işlem ya da eylemin bir başka kamu tüzel kişisi tarafından denetlenmesi şeklinde ise dış denetim (idari vesayet) söz konusudur.

Hiyerarşik Denetim İle İdari Vesayet Arasındaki Farklar :

•  Hiyerarşik denetim aynı kamu tüzel kişiliği içerisinde, idari vesayet ise farklı kamu tüzel kişilikleri arasındaki denetimlerde söz konusu olmaktadır.
• Hiyerarşik denetimde hem hukuka uygunluk denetimi hem de yerindelik denetimi yapılmaktadır. Oysa, idari vesayette denetim yetkisi hukuka uygunluk denetimi ile sınırlıdır.
• Hiyerarşik denetim olağan ve genel bir denetimdir. Bu denetimin her zaman için yapılması mümkündür. Oysa idari vesayet istisnai bir denetim şeklidir. Bu bakımdan kanunda açıkça gösterilmeyen bir alanda idari vesayet denetimi yapılamaz.
• Hiyerarşik denetim sonunda, üst, astın işlemleri üzerinde, onama, iptal etme, kaldırma, yerine yeni işlem tesis etme, düzeltme, değiştirme, geri alma gibi kararlar verilebilir. Görüldüğü üzere hiyerarşik denetimde yetkiler oldukça geniştir. Oysa idari vesayet sınırlı yetki olduğundan sadece, onama, iptal, uygulamayı erteleme ve dava açma yetkileri vermektedir.
• Hiyerarşik denetimde çok geniş yetkilerinin olmasına rağmen üst astın yerine geçerek işlem yapamaz. Bu kural idari vesayet denetimi yapan kurumlar içinde geçerlidir. Bu kurala ikame yasağı denilmektedir.