Ýdari Vesayet Hakkýnda Bilgi ve Hiyerarþik Denetimle farklarý

Ýdari Vesayet veya yönetsel vesayet, özellikle üniter yapýlý devletlerde genel idare sýnýfý ile yerinden yönetim alaný arasýnda idari açýdan bütünlük saðlamaya yarayan denetim mekanizmasýdýr. Diðer tamamlayýcý denetim mekanizmasý genel idare sýnýfý içerisinde yer alan merkezi yönetim ile taþra teþkilatý arasýnda bað kuran "hiyerarþi"dir. Ýdarenin bütünlüðü ilkesi ile doðrudan baðý olan idari vesayet, merkezi yönetim ve taþra teþkilatý ile yerinden yönetim kademeleri arasýnda iliþki kurar.

Türkiye'de, 1982 Anayasasý'nýn 127. Maddesi'nde idari vesayetten bahsedilmektedir. Ýdare hukukunda önemli yeri vardýr. Ýdari Vesayet Merkezi Yönetimin yerel yönetimler üzerindeki denetim yetkisine denir.

Genel Ýdari Denetim Nasýl Yapýlýr ?

Ýdari denetim, idarenin yapmýþ olduðu iþlem ve eylemlerin idari kuruluþlar tarafýndan denetlenmesidir. Genel Ýdari Denetim, ayný kamu tüzel kiþiliði içinde yer alan iki merciden birinin diðerini denetlemesi þeklinde ise, iç denetim (hiyerarþi denetimi), bir kamu tüzel kiþisinin yapmýþ olduðu iþlem ya da eylemin bir baþka kamu tüzel kiþisi tarafýndan denetlenmesi þeklinde ise dýþ denetim (idari vesayet) söz konusudur.

Hiyerarþik Denetim Ýle Ýdari Vesayet Arasýndaki Farklar :

•  Hiyerarþik denetim ayný kamu tüzel kiþiliði içerisinde, idari vesayet ise farklý kamu tüzel kiþilikleri arasýndaki denetimlerde söz konusu olmaktadýr.
• Hiyerarþik denetimde hem hukuka uygunluk denetimi hem de yerindelik denetimi yapýlmaktadýr. Oysa, idari vesayette denetim yetkisi hukuka uygunluk denetimi ile sýnýrlýdýr.
• Hiyerarþik denetim olaðan ve genel bir denetimdir. Bu denetimin her zaman için yapýlmasý mümkündür. Oysa idari vesayet istisnai bir denetim þeklidir. Bu bakýmdan kanunda açýkça gösterilmeyen bir alanda idari vesayet denetimi yapýlamaz.
• Hiyerarþik denetim sonunda, üst, astýn iþlemleri üzerinde, onama, iptal etme, kaldýrma, yerine yeni iþlem tesis etme, düzeltme, deðiþtirme, geri alma gibi kararlar verilebilir. Görüldüðü üzere hiyerarþik denetimde yetkiler oldukça geniþtir. Oysa idari vesayet sýnýrlý yetki olduðundan sadece, onama, iptal, uygulamayý erteleme ve dava açma yetkileri vermektedir.
• Hiyerarþik denetimde çok geniþ yetkilerinin olmasýna raðmen üst astýn yerine geçerek iþlem yapamaz. Bu kural idari vesayet denetimi yapan kurumlar içinde geçerlidir. Bu kurala ikame yasaðý denilmektedir.