Dulkadiroğulları Beyliği Hakkında Bilgi

Dulkadiroğulları; Anadolu Türk beyliğidir (1337-1522).

Kurucusu Zeynettin Karaca Bey’dir. Elbistan, Maraş, Harput, Besni ve Kayseri yörelerinde egemenlik kurdu. Zeynettin Karaca Bey, Moğolların Anadolu’yu istilası sırasında, 1335′te bir harekâtta, 5.000 kişilik bir birliğin başında savaştı. Oğlu Halil Bey 1337′de Elbistan’ı ele geçirdi. Karaca Bey, Mısır’a gitti ve Elbistan’ın naiplik menşurunu, Memlûk Sultanı Melik Nasireddin Muhammed’den aldı. Böylece, Dulkadirli Beyliği kurulmuş oldu (1337). Beylik kurulduktan sonra, Karaca Bey, Eretna’nın elindeki toprakları yavaş yavaş ele geçirmeye başladı. 1338′de Darende’yi aldı, beyliğinin topraklarım genişletti. 1343′te Süleyman Şah, Eretna Bey’den elde ettiği ganimetleri Halep Valisi’ne gönderdi. Bu mallar, Elbistan dolaylarında Karaca Bey’in eline geçti. Halep Valisi Yılbuga el Naşiri, büyük bir orduyla Dulkadirli topraklarına girdi. Düldül Dağı yakınındaki çarpışmayı Karaca Bey kazandıysa da Memlûkların düşmanlığım daha çok çekmemek için ele geçirdiği ganimetleri Kahire’ye gönderdi. Bu tutumu üzerine Memlûk sultanı bir ferman göndererek naipliğini yineledi.

Karaca Bey, 1346′da Kilikya’daki Geben Kalesi’ni ele geçirdi. 1348′de Halep ve Şam’a düşmanı Arıktay’ın vali olması üzerine, Halep topraklarına saldırılara girişti. Kendisini de bağımsız bir hükümdar sayan Melik’l-Kahir unvanını aldı. Eski Vali Argun Şah’ın öldürülmesi üzerine Halep topraklarını ele geçirdi. 1352′de Suriye’deki Memlûk valileriyle komutanlarının ayaklanmalarını destekleyerek Şam’a geldiyse de Memlûk sultanının sefere çıktığını duyunca Elbistan’a çekildi. Halep Valisi Elbistan’a yürüyünce, Düldül Dağı’nda yirmi gün kadar savaştan sonra Kayseri yörelerine çekildi. Burada, Moğol Komutanı Kutlu Şah tarafından yakalandı ve Eretna Bey’e teslim edildi. O da kendisini Halep Valisi’ne gönderdi. Daha sonra, Mısır’a gönderilen Karaca Bey, 48 gün kadar hapis yattıktan sonra öldürüldü. Yerine oğlu Gıyasettin Halil Bey, Dulkadirli beyi atandı. Halil Bey, 1361′de Halep Valisi komutasındaki Memlûk Ordusu’nu bozguna uğrattı. Ardından Harput’u ele geçirdi. 1366′da Halep Valisi Harput’u kuşattıysa da ele geçiremedi. Memlûk sultanının gönderdiği üstün kuvvetler, Harput’u ele geçirdi. Eretna Bey’in ölümü üzerine, Halil Bey bu ülkenin topraklarını ele geçirmeye başladı. Bu durum yeni Memlûk Sultanı Berkuk’u kızdırdı. 1378′de büyük bir Memlûk ordusu, Dulkadirli topraklarına girdi. Halil Bey, ordu komutanı ve Halep valisi olan Mübarek Şah’ın savaş alanında ölmesi üzerine Kuzey Suriye’ye girdi. 138l’deki Memlûk Ordusu’nun seferi de Maraş’a kadar ilerlemesine karşın bozgunla sonuçlandı. Berkuk, sonunda Dulkadirli birliklerini yendi. Maraş, Memlûkların eline geçti. Mısır Ordusu’nun, Harput’a çekilen Süli Bey’i izlemek için Fırat’a geçemeden geri dönmesi sonucu Halil Bey. Malatya’ya akınlara başladı. Halep yöreleri de yıkılıp yakıldı. Halep valisinin Hacib Çöğen komutasında gönderdiği Suriye Ordusu, Maraş önünde bozguna uğradı. Dulkadirliler, bu zaferden sonra, Amik Ovası ile Tizin yörelerini ele geçirdiler. Halil Bey, 1382′de Halep Valisi Yılbuga’nın saldırısı karşısında tutunamayarak geri çekildi. Berkuk zamanında Elbistan naipliğine atanan Alaeddin, Altın Boğa’nın ayaklanarak Dulkadirlilerle birlik olması üzerine, Maraş ve Elbistan yeniden Halil Bey’ in eline geçti. Memlûklar, daha sonra Halil Bey ile kardeşi Süli Bey’in arasını açtılar. 1385′te Süli Bey, Berkuk’un korumasında asker toplayıp 1386′da kardeşi Halil Bey’i öldürerek tek başına beyliğin başında kaldı. Berkuk, Suriye’deki askerleriyle Dulkadirli Beyliği’nin topraklarım ele geçirmeye başladı. Mayıs 1386′da, Süli Bey, Göksün yakınlarında Memlûk Ordusu’nu yendiyse de onların etkilerinden kurtulamadı. Berkuk, Mısır’da bulunan Süli Bey’in kardeşleri Osman ve İbrahim beyleri serbest bıraktı. İbrahim Bey Memlûklar tarafından Elbistan naipliğine atandı. 1388′de Süli Bey, kardeşi Halil Bey’in oğlu Mehmet Bey tarafından yenilgiye uğratıldı. Bu yenilgiyle Süli Bey’in sultanlığı sona erdi ve Kayseri’nin Develi Kalesine kaçmak zorunda kaldı. Ancak, 1389′da, Kuzey Suriye’de çıkan karışıklıklardan yararlanan Süli Bey, Ayıntab’a kadar ilerleyerek kardeşi Osman’ı zor durumda bıraktı. Mintaş’a yenilince, Sultan Berkuk’tan bağışlanmasını istedi. Böylece yeniden Elbistan naipliğine atandı ve Türkmen boylarının başına geçti (1391). Berkuk, Süli Bey’i büyük bir yenilgiye uğrattı (1395). Daha sonra, bir suikast sonucu, Dulkadirli beyi ortadan kaldırıldı (1398). Süli Bey’in öldürülmesi üzerine, oğlu Sadaka ile Halil Bey’in oğlu Mehmet Bey arasında çekişme başladı. Bu sırada, Yıldırım Bayezit, 2 Ağustos 1399′da kardeş kavgasının yarattığı boşluktan yararlanarak Elbistan’ı ele geçirdi. Dulkadir Beyliği’nin yönetimini de Mehmet Bey’e verdi. Timur Anadolu’dan çekildikten sonra, yeniden beyliğin başına geçen Mehmet Bey, özellikle Osmanlı padişahlarıyla iyi geçindi, kızını Çelebi Mehmet’e verdi. 1436′da II. Murat, Dulkadirli topraklarını aldı ve yönetimini Mehmet Bey’e bıraktı. Mehmet Bey, 1443′te ölünce Dulkadirli Beyliği’nin başına oğlu Süleyman geçti. Osmanlı Devleti ile iyi ilişkiler içinde olan Süleyman Bey, kızı Sitti Hatun’u, Fatih Sultan Mehmet’e verdi. Süleyman 1454′te 11 yıl beylik yaptıktan sonra ölünce yerine oğlu Melik Arslan geçti. Melik Arslan, Uzun Hasan’ın Harput’a olan saldırılarına karşı koyamadı ve kale Dulkadirlilerin elinden çıktı. Bu arada, kardeşi Şah Budak ile de arası açıldı. Mısırlıların desteğinde bey olan Şah Budak, Osmanlıların desteğinde beyliğin başına geçmek isteyen kardeşi Şehsüvar Bey ile uğraşmak zorunda kaldı. 1467′deki savaşta Şah Budak yenilerek Kahire’ye kaçtı. Mayıs 1468′de Darende yeniden Dulkadirli egemenliğine girdi. Şehsüvar Bey, bu arada Ramazanoğullarıyla da uğraşmaya başladı. Sultan Kayıtbay’ın gönderdiği büyük bir Mısır Ordusu üçüncü kez Şehsüvar Bey tarafından yenilgiye uğratıldı. Şehsüvar Bey, Kilikya’da Sis ve Ayaş’ı aldıysa da Mısırlılara karşı başarılı olamadı. Şehsüvar Bey, Zamantı Kalesi’nde kuşatıldı ve ele geçirilerek, Kahire’ye götürüldü. 1472′de öldürüldü. Şah Budak yeniden bey oldu. 1500′de Osmanlı kuvvetlerinin desteğiyle Alaüddevle’nin üzerine yürüyen Şah Budak yenildi ve Mısırlılara teslim edilerek öldürüldü. Şah Budak’ın ölümünden sonra Alaüddevle, kızı Ayşe Hatun’u II. Bayezit’e vererek, Osmanlılarla iyi ilişkiler kurdu. Ancak 1507′de Şah İsmail, Dulkadirli topraklarına girerek Diyarbakır’ı aldı ve Alaüddevle’yi yendikten sonra onu öldürttü (1507). Yavuz Sultan Selim ise, Çaldıran Savaşı’ndan sonra, Sinan Paşa’yı göndererek Dulkadirli topraklarını Osmanlı Devleti’ne bağladı (1515). Sinan Paşa, bu soydan olanların birçoğunu öldürdü ve Şehsüvar Bey’in oğlu Ali Bey’i, Dalkadirli beyi atadı. Ali Bey, Osmanlı Devleti’nin Mısır ve İran ile olan savaşlarında yararlıklar gösterdiyse de Ferhat Paşa’nın bir iftirası sonucu, 1522′de öldürüldü. Dulkadirli Beyliği Osmanlı Devleti’ne bağlanınca burada Maraş Eyaleti oluşturuldu.