Ampere Yasası Nedir, Ampere Yasası Hakkında Bilgi

Ampére, André-Marie(d. 20 Ocak 1775, Lyon – ö. 10 Haziran 1836, Marsilya)

Bugün elektromanyetizma adıyla bilinen bilim dalını kuran ve zamanında elektrodinamik bilimi olarak adlandırılan Fransız fizikçi.

Bir harika çocuk olan Ampére, daha 12 yaşında zamanının bütün matematik bilgisini özümlemişti. 1801’de Bourg’da fizik ve kimya profesörü, 1809’da da Paris’te Politeknik Okul’da matematik profesörü oldu.

Ampére, sistematik bir deneyci değildi. Şimşek gibi çakan parlak esinlerden yola cıkar, sonuçlandırıncaya değin de bu esinin peşini bırakmazdı. 1820’de Danimarkalı fizikçi Hans Christian Ørsted’in, mıknatıslı bir iğnenin akım taşıyan bir telin yakınında yön değiştirdiğini keşfettiğini, böylece de elektrik ile magnetizma arasında ilişki kurduğunu duydu. Bir hafta içinde, bu yeni olgunun kuramını her yönüyle açıklayacağı bir dizi raporun ilkini hazırladı. İki elektrik akımı arasındaki magnetik kuvveti matematiksel olarak betimleyen ve Ampére yasası olarak adlandırılan bir elektromagnetizma yasası formüle etti. Gerçekleştirdiği birçok deneyde de, elektromagnetizma konusunda o gün için bilinen olguları açıklamakla kalmayıp yenileri hakkında da ipuçları veren matematiksel bir kuramın gelişmesini sağladı. Elektrik ölçme tekniklerini geliştiren ilk kişi olan Ampére, serbestçe devinen bir iğnenin yardımıyla elektrik akımını ölçen bir aygıt yaptı. Bu aygıt daha sonraları geliştirilerek “galvanometre” adını aldı. Ampére’in başlıca basılı yapıtı “Mémoire sur la théorie mathématique des phénoménes électrodynamique, uniquement déduite de l’expérience” dir (1827; Elektrodinamik Olayların, Yalnız Deney Yoluyla Varılmış Matematik Kuramı Üzerine İnceleme).

Ampere yasası: bir magnetik alan ile bu alanı doğuran elektrik akımı ya da değişken elektrik alanı arasındaki nicel bağıntıyı tanımlayan yasa. Elektrik ile magnetizma arasındaki temel bağıntılardan biri olan Ampére yasası, 1825’e değin yaptığı çalışmalarla elektromagnetizma kuramının temellerini atmış olan André-Marie Ampére’in anısına saygı için bu adla anılır. Magnetik alan ile bu alanı doğuran elektrik akımı arasındaki bağıntıyı belirten Biot-Savart yasasının değişik bir anlatımı olan Ampére yasası genellikle, “magnetik alanın gelişigüzel seçilen bir yolun çevresindeki çizgi integrali, bu yolun çevrelediği net elektrik akımıyla orantılıdır” biçiminde ifade edilir. James Clerk Maxwell hem yasanın bu matematiksel tanımını yapmış, hem de yasayı, elektrik akımı olmaksızın doğan magnetik alanları da kapsayacak biçimde genişletilmiştir. Periyodik olarak yüklenip boşaldıkça levhaları arasındaki elektrik alanı değişen, ama elektrik yükü akışı olmayan bir sığaçta levhalar arasında oluşan magnetik alan, elektrik akımı olmaksızın doğan alanlara örnektir. Maxwell boşlukta bile, elektrik alanındaki değişikliklere eşlik eden, değişken bir magnetik alanın var olduğunu göstermiştir. Ampére yasalarının bütünü bu olayların tümünü tanımlar.