Şeriye Sicili - Şeriye Sicilleri
Şer‘î mahkemelerin tarih sırasıyla tutulan kayıtlarıdır. Şer‘iyye sicilleri şu belgelerden oluşmaktadır:
- Mahkemelerde kadı tarafından verilen bütün hükümler (i‘lâm)
- Alım-satım, borç, senet, ferağ, adak, vasiyet, vakfiye, tereke, vekalet gibi herhangi bir mevzuda resmiyete dökülmesi gereken belgelerin kaydı (hüccet, vakfiye)
- Merkezden gönderilen her türlü ferman, berat, mektup gibi emirlerin özetleri.
Bilindiği üzere Osmanlı Devleti′nde kadıların hem adli, hem idari, hem de şer‘î görevleri vardı. Dolayısıyla bir beldede cereyan eden işlemlerin ve merkez-taşra arası yazışmaların bütün kayıtları kadı sicillerine yer alırdı. Günümüzde taşra teşkilatı için en orijinal ve zengin kaynaklar bu defterlerde yer almaktadır.
İstanbul′da Divan-ı Hümayun ve Babıâli’de tutulan defterler Osmanlı merkez teşkilat ve yazışmaları açısından ne kadar önemli ise, taşradaki şer‘iye sicilleri de o kadar tarihi bir önemi haizdir. Zira taşrada herhangi bir idari birim içerisindeki sosyal, ekonomik ve hukuki hadiseler, bürokrasi ile ilgili her türlü resmi yazışma ve kayıtlar, merkez tarafından eyalet, sancak veya kazaya gönderilen emirlerin tümü bu defterlere kaydedilirdi.
Şehir tarihleri ile ilgilenen araştırmacılar için bulunmaz bir hazine olan şer‘iye sicil defterlerinde kaza, köy ve mahalle isimleri; ticarî, cezaî ve her türlü hukukî kararlar; halkın geçim tarzı, ekonomik ve sosyal yaşamı ile ilgili bütün ayrıntılar bu defterlerde yer almaktadır. Osmanlı idari birimlerine ait bütün kadı sicil kayıtları günümüzde Milli Kütüphane′de toplanmıştır. |
