SORUN ÇÖZME BECERİSİ

 Günümüzde psikolojik sorunların sayısında önemli ölçüde artış görülmektedir. Bireylerin günlük hayatlarında yaşadıkları sosyal, ekonomik ya da toplumsal sorunları çözememelerinden kaynaklanan sıkıntılar hem psikolojik rahatsızlıkları hem de bedensel hastalıkları arttırmaktadır.

 Bireylerin sorun çözme süreçleri ise oldukça karmaşıktır. Herhangi bir problemle karşılaşan birey öncelikle alternatif çözümleri düşünebilmelidir. Duruma uygun olan çözümü seçmek önemli bir yetidir. Birey kendisini hedefine ulaştıracak adımları görebilmelidir. Bunun için de bireyin olayın en başından en sonuna kadar gerçekleşecek tüm basamakları zihninde canlandırabilmesi gerekmektedir. Bir problemin sonucunu, baştan kestirebilmelidir.

 Yapılan araştırmalar insanların problem durumla karşılaştıklarında problem duruma olumlu ve olumlu olmayan sorun yönelimigösterebileceklerini varsaymaktadır. Buna göre insanlar bir sorunla karşılaştıklarında iki şekilde tepkide bulunabilir. Bir soruna yapıcı şekilde tavır sergileme kişinin soruna olumlu yaklaştığını gösterir. Bu bireyler sorunları birer tehdit olarak görmekten çok onları bir fırsat olarak görebilmektedirler. Bu bireyler sorunlar karşısında yeteneklerine güvenir ve sorunları çözebileceklerine inanırlar. Diğer bireyler ise daha baştan olumsuz bir bakış açısı sergilerler. Sorunların nedenlerini başkalarının üstüne atarlar, sorun ortaya çıktığında görmezden gelirler ve sorunları tehdit olarak algılarlar. Sorunu çözme konusunda yeteneklerine ve becerilerine güvenmezler.

 Bireyler bir problemle karşılaştıklarında gösterdikleri tavır ve davranışlar sonuç için oldukça önemlidir. Bireylerin sahip olabileceği 3 çeşit problem çözme tarzı bulunmaktadır:

1.      Kaçınan sorun çözme tarzı

2.      Dürtüsel-dikkatsiz sorun çözme tarzı

3.      Akılcı(Rasyonel) sorun çözme tarzı

Kaçınan Sorun Çözme Tarzı:

1-İşlevsel olmayan bir tarzdır.

2-Sorunlara karşı ilgisiz, görmezden gelen bir tavır sergilerler.

3-Sorunları erteleme, pasiflik, ilgisizlik, hareketsizlik gibi davranışlar sergilerler.

4-Problemlerle yüzleşmek yerine kaçmayı seçerler.

5-Problemlerin çözümünde sorumluluk almazlar; kendiliğinden veya başkalarınca çözümlenmesini beklerler.

Dürtüsel-Dikkatsiz Problem Çözme Tarzı:

1-İşlevsel olmayan bir tarzdır.

2-Aceleci yapıda kişilerdir. Akıllarına ilk geleni uygulama eğilimi vardır.

3-Sistematik olmayan tarzda alternatifleri ve çözümleri gözden geçirirler.

4-Çok az bilgi ile problemi çözmeye çalışırlar. Düşünmeden hareket ederler.

5-Tam ve düzgün olmayan sonuçlar ortaya çıkar ve bu sonuçlar da ileride kişilere birer problem olarak geri döner.

6-Belirsizlik, huzursuzluk veya olumsuz duygulara tahammül eşikleri düşüktür.

Akılcı Sorun Çözme Tarzı:

1-Çözüme ulaşılacak stratejiyi belirleme, uygulama ve değerlendirme becerisine sahiptirler.

2-İşlevsel bir yoldur.

3-Sorunu çözme aşamasında 4 ana beceriye sahiptirler:

    a) Sorunu tanımlama ve formüle etme

    b) Olası çözüm seçeneklerini üretme

    c) En iyi çözüm seçeneğini seçme(karar verme)

    d) Seçilen çözüm seçeneğini uygulama ve değerlendirme

B) SORUN ÇÖZME TERAPİSİ

Günümüzde bireyler karşılaştıkları problemler karşısında işlevsel olmayan çözümlere sahiplerse bir süre sonra problemler içinde boğularak psikolojik yardıma başvurmaktadırlar. Bu aşamada uzmanlar problem çözme terapisi uygulayabilmektedir. Bu terapinin içeriği bazı basamaklardan oluşmaktadır. Öncelikle bireye terapinin mantığıyla ilgili bilgi verilir. Danışana sıkıntı veren problemler netleştirildikten sonra ulaşılabilir hedefler belirlenmektedir. Problemle ilgili hedefler netleştirildikten sonra olası çözüm seçenekleri danışanla birlikte ortaya konulur ve çözümlerden en uygun olanlar seçilir. Bu aşamada seçilen çözüm yolu terapistin desteğiyle uygulamaya geçirilir. Ve son olarak hedeflere ulaşım sağlanmış mı diye değerlendirme yapılır. Eğer başarılı olunamamışsa sürecin başına dönülerek hata yapılan basamak düzenlenir ve tekrar süreç başlatılır. 

 
Psk. İlknur BOZKURT