Eğitim Felsefesi Nedir?

Eğitim felsefesi diğer felsefi disiplinlerden ayrı olarak, eğitimin amaçlarının meydana getirdiği ana konu üzerinde duran bir felsefi disiplindir. Eğitim felsefesine sosyal yönden bakarsak o, insanların ortak hayatının doğurduğu sorun, kural ve davranış kalıplarının sahip olduğu sosyal boyutlu eğitim olaylarını analiz eden bir alt bilgi dalıdır. Devlet ve hukuk felsefesi açısından eğitim felsefesi ise hukuki-resmî olarak uygulama alanı bulan eğitim ve öğretimin ana ilke ve metotlarını eleştiren bir felsefi yaklaşım tarzıdır.

Eğitim felsefesi dar anlamı içerisinde eğitimle ilgili düşünce ve uygulamaları analiz ederek yorumlayan ve bu yorumlara uygun olarak eğitimi yeniden sistemleştirmeye çalışan felsefi bir disiplindir. Fakat genel anlamı içinde eğitim felsefesi, insan ve insanlığın tarihî, sosyal ve kültürel varlık problemlerini inceleyen, buradan elde ettiği bulgularla insanı özel çevre ve evrensel ölçülerle tanımlayan, sonuç olarak da bu tanıma uygun olarak bir eğitim anlayışı öneren bilgi alanıdır.

Batı düşünce tarihi içinde insan zihninin insana çevrilmesi, yani insan üzerine düşünmeye başlaması çok eskiye dayanmaktadır. İnsanın, insanlarca başlı başına bir değer olarak ele alınışı, sofistlerde ve özellikle de Sokrates felsefesinde ayrıntılı olarak görülebilmektedir. Örneğin Sokrates felsefesindeki düşünsel çaba, bir bakıma insanın yeniden keşfedilmesini amaçlamaktadır. Bu zamanda insan, evrenin merkezinde tutulmuş ve ona değer atfedilmiştir. Sofistlerde ve Sokrates felsefesinde açıkça görülen bu insana yöneliş, onlardan sonraki felsefe ekollerinde de devam etmiş ve günümüze kadar gelmiştir.

Eğitim felsefesinin temelini, insanların diğer hayvanlardan ayrılmasına neden olan özellikleri atmaktadır. Bu özellikler, insanın temel yapıları olan biyo-psişik ve biyo-sosyal durumlarıdır. Daha da açmak gerekirse, insanı insan yapan özellikler, onun bedensel, zihinsel, sosyal ve kendini bilen yönlerinde belirmektedir. Sonuç olarak, insanları diğer canlılardan ayıran en temel mahiyet, onun bu özelliklerinden kaynaklanır.

İşte eğitim felsefesi; insanın yukarıda saydığımız bireysel özelliklerini, kültürel ve fiziksel çevresini ve bunların aralarındaki ilişkiyi inceleyerek tanımlamakta ve açıklamakta ve açıklamaya uygun olarak belli bir eğitim düşüncesi geliştirmeye çalışmaktadır.

 Eğitim Felsefesi Akımları

Daimicilik ( Prennialism = Değişmezcilik = Klasik Görüş):

     Realist felsefeden ilham alan daimiciliğe göre eğitim, evrensel nitelikteki belli gerçeklere göre şekillendirilmelidir. Hutching,Mortimend,Adler

    Temel ilkeleri şunlardır:

     ▪ Değişmeyen evrensel bir eğitim

     ▪ Entelektüel – akılcı eğitim

     ▪ Eğitim hayatın bir kopyası değil, ona hazırlıktır.

     ▪ Dünyanın hem maddi hem de manevi gerçekleri birlikte tanıtılmalıdır.

     ▪ Büyük kitaplar (klasik eserler) eğitimi.

     → Bu görüşte sabit bir program anlayışı temel vurgudur.

     → Daimicilikte öğretmen konu alanı uzmanıdır.

     Esasicilik ( Essentialism = Özcülük)

     ▪ Öğrenmenin doğasında çok sıkı çalışma ve çoğu zaman zorlama vardır. (Disiplin önemli)

     ▪ Eğitimde girişim öğrenciden çok öğretimde olmalıdır.

     ▪ Eğitim sürecinin özünü, konu alanının çok iyi özümlenmesi oluşturur.

     ▪ Bireylerin zihinsel gelişimlerine yardımcı olmak ve yetenekli kişileri eğitmek temel amaçtır.

Bagley, Kandel ve Horne

     → Esasicilik, realizm ve idealizmden ilham alır.

     → Bu akımda öğretmen uzman kişidir.

     → Geleneksel değerlerin yaygın bir şekilde öğretimi söz konusudur.

     → Temel beceriler ve temel konular odak noktasıdır

       İlerlemecilik ( Progressivizm = Deneyci Görüş)

     ▪ Çocuğun ilgisine uygun ve aktif eğitim,

     ▪ Problem çözme yoluyla öğrenme,

     ▪ Yaşamın kendisi olarak eğitim,

     ▪ Yarışma yerine işbirliğini destekleyen bir okul,

     ▪ Demokratik eğitim ortamı temel noktalardır.

     ▪ Öğretmen, öğrencilere rehberlik etmelidir

→ İlerlemecilik, pragmatik felsefenin eğitime uygulanışıdır.

→ Pragmatik felsefe değişimi gerçeğin esası olarak görür.

Dewey,Bacon ve Conte

Yeniden Kurmacılık ( Reconstructionism = Yeniden Yapılanmacı Görüş) 

     ▪ Toplumu yeniden yapılandırmayı ve geliştirmeyi, değişim ve sosyal reform için eğitimi temele alır.

     ▪ Öğretmen değişim ve reformun temsilcisidir.

     ▪ Yeni toplumsal düzen, gerçekten demokratik olmalıdır.

     ▪ Eğitimin amaç ve araçları, davranış bilimlerinin verilerine göre, yeniden düzenlenmelidir.

     ▪ Çocuk, okul ve eğitim, önemli ölçüde toplumsal ve kültürel güçlerce yapılandırılır.

     ▪ Öğretmen rehber kişidir.

Dewey, Bergson ve Brameld

→ Yeniden kurmacılık, pragmatizm ve varoluşçuluktan ilham alır.

→ Bu eğitim akımı ilerlemeciliğin devamı gibidir.