Obezite Nedir?

Obezite, vücutta normalden fazla miktarda yağ birikmesi olayına verilen addır. Obezite, ülkemizde ve dünyada giderek yaygınlaşan, tehlikeli ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından en riskli 10 hastalıktan biri olarak görülen bir hastalıktır. Obezite, insanları sadece fiziksel olarak etkilemez. Kalp hastalığı, diyabet ve yüksek tansiyon gibi sağlık problemlerinin riskini artırır.

Kilo vermeye başladığınız andan itibaren obezite ile ilgili sağlık problemlerini iyileştirebilir veya önleyebilirsiniz. Beslenme değişiklikleri, artan fiziksel aktivite ve yaşam tarzı değişiklikleri kilo vermenize yardımcı olabilir. Ayrıca; ilaç kullanımı ve kilo vermek için yapılan cerrahi müdahaleler gibi alternatif seçenekler de bulunmaktadır.

Vücut Kitle İndeksi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Vücut kitle indeksi; vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun metre cinsinden karesine bölünmesiyle hesaplanır. İdeal ağırlık ise ulaşılmak istenen VKİ'nin, boy uzunluğunun karesi ile çarpılmasıyla elde edilir.

Vücut kitle indeksi (VKİ) 30 veya üstünde olduğunda obezite tanısı konur.

Çoğu insan için VKİ, vücutta bulunan yağın tahminini bilinmesini sağlar. Bununla birlikte, VKİ doğrudan vücutda bulunan yağı ölçmez, bu nedenle kaslı sporcular gibi bazı insanlar aşırı vücut yağları olmasa da obez kategorisinde bir VKİ sahip olabilir. 

Obezitelerin Belirtileri Nelerdir? Ne zaman Obeziteden Şüphelenilmelidir?

Obez olabileceğinizi düşünüyorsanız ve özellikle kilo ile ilgili sağlık sorunları yaşayabileceğinizden endişe ediyorsanız , doktora veya bir sağlık uzmanına danışın. Sağlık uzmanıyla birlikte, durumunuzu değerlendirebilir, kilo verme seçeneklerinizi tartışabilirsiniz.

Vücut ağırlığı genetik, davranışsal ve hormonal sebeplerden etkilenmesine rağmen, egzersiz ve normal günlük aktivitelerle harcadığınızdan daha fazla kalori aldığınızda obezite meydana gelir.

Vücudunuz bu aşırı kalorileri yağ olarak depolar.

Obezite bazı durumlarda Prader-Willi sendromu, Cushing sendromu ve diğer hastalık ve durumlara neden olabilir.

Prader Willi sendromu: başta zeka geriliği, duygulanım bozukluğu -duygusal dengesizlik-, kaslarda güç kaybı ve hipotonus -kas gevşekliği-, kısa boyla beraber iştah bozukluğuna bağlı morbid obezitenin gözlendiği nadir bir genetik hastalıktır.

Cushing sendromu: vücudunuz uzun süre kortizol hormonunun yüksek seviyelerine maruz kaldığında ortaya çıkar

Bununla birlikte, bu bozukluklar nadirdir ve genel olarak, obezitenin başlıca nedenleri şunlardır:

Obezitenin Nedenleri Nelerdir?

Obeziteyle mücadelede uzmanlar tarafından dikkat edilmesi gereken en önemli noktalar hareketsizlik ve sağlıksız beslenme alışkanlıklarıdır. Hareketsizlik; Aktif değilseniz, kalori yakmazsınız. Hareketsiz yaşam tarzıyla ve normal günlük aktivitelerle her gün kaybettiğinizden daha fazla kalori alırsınız. Sağlıksız Beslenme ve Yeme alışkanlıkları; Kilo almak düzenli olarak verdiğinizden daha fazla kalori alırsanız kaçınılmazdır. Günümüzde bir çok insanın günlük tükettiği kalori çok yüksektir, fast-food ve işlenmiş ilave şekerli yiyecekler yüksek kalorili gıdalardır.

Obeziteye Sebebiyet Veren Faktörler Şunlardır:

• Genetik Faktörler
• Aile Yaşam Tarzı
• Hareketsizlik
• Sağlıksız Beslenme
• Tıbbi Sorunlar
• Sosyal ve Ekonomik Konular
• Yaş
• Gebelik
• Sigarayı Bırakmak
• Uyku Eksikliği

1- Genetik Faktörler

Genleriniz, vücudunuzda bulunan yağ miktarını ve bu yağın dağıldığı bölgelerin belirlenmesini etkileyebilir. Genetik faktörler ayrıca vücudunuzun gıdaları enerjiye ne kadar verimli bir şekilde dönüştürdüğü ve vücudunuzun egzersiz sırasında ne kadar kalori yaktığı konusunda da rol oynar.

2- Aile Yaşam Tarzı

Ebeveynlerinizden biri veya her ikisi de obez ise, obez olma riskiniz artar. Bu sadece genetik sebeplerle değil. Aile üyeleri ile benzer beslenme ve aktivite alışkanlıkları riski artırır.

3- Hareketsizlik

Çok aktif değilseniz, çok fazla kalori yakamazsınız. Hareketsiz bir yaşam tarzıyla, her gün egzersiz ve rutin günlük aktivitelerle yakacağınızdan daha fazla kaloriyi kolayca alabilirsiniz. Artrit gibi tıbbi problemlerin olması, kilo alımına katkıda bulunan aktivitenin azalmasına yol açabilir.

4- Sağlıksız Beslenme

Kalorisi yüksek, meyve ve sebzenin tüketilmediği, fast-food ve yüksek kalorili içeceklerle dolu bir beslenme kilo alımına katkıda bulunur.

5- Tıbbi Sorunlar

Bazı insanlarda obezite, Prader-Willi sendromu, Cushing sendromu ve diğer koşullar gibi tıbbi bir nedene göre izlenebilir. Artrit gibi tıbbi problemler de kilo alımına neden olabilecek azalmış aktiviteye yol açabilir.

Beslenme ve günlük egzersiz yapmayı aksatırsanız, bazı ilaçlar kilo almanıza neden olabilir. Bu ilaçlar arasında bazı antidepresanlar, nöbet önleyici ilaçlar, diyabet ilaçları, antipsikotik ilaçlar, steroidler ve beta blokerler bulunur.

6- Sosyal ve Ekonomik Konular

Araştırmalar, sosyal ve ekonomik faktörleri obezite ile ilişkilendirmiştir. Egzersiz yapmak için güvenli alanlarınız yoksa obeziteden kaçınmak zordur. Benzer şekilde, sağlıklı yemek pişirme yöntemleri öğrenilmemiş olabilir veya daha sağlıklı gıdalar satın almak için yeterli gelir düzeyine sahip olunamayabilir.

Ek olarak, birlikte vakit geçirdiğiniz insanlar da kilonuzu etkileyebilir – obez arkadaşlarınız veya akrabalarınız varsa obez olma ihtimaliniz daha yüksektir.

7- Yaş

Obezite her yaşta ortaya çıkabilir. Ancak yaşlandıkça hormonal değişiklikler ve daha az aktif bir yaşam tarzı obezite riskini arttırır.

Ayrıca, vücuttaki kas miktarı yaşla birlikte azalma eğilimindedir. Bu düşük kas kütlesi metabolizmada zayıflamaya neden olur. Bu değişiklikler aynı zamanda verilen kalori miktarını azaltır ve fazla kilolardan uzak durmayı zorlaştırabilir.

Ne yediğinizi bilinçli bir şekilde kontrol eder ve yaşlandıkça fiziksel olarak daha aktif hale gelirseniz, obeziteden korunabilirsiniz.

8- Gebelik

Hamilelik sırasında, her kadın mutlaka kilo alır. Bazı kadınlar hamilelik sırasında alınan kiloyu, bebek doğduktan sonra vermeyi zor bulur. Bu kilo alımı, kadınlarda obezitenin gelişmesine katkıda bulunabilir.

9- Sigarayı Bırakmak

Sigarayı bırakan insanlar genellikle kilo alırlar. Bazı insanlarda alınan kilo miktarı obezite riski taşıyabilir. Ancak uzun vadede sigarayı bırakmak sağlığınız için çok önemlidir.

10- Uyku Eksikliği

Uyku eksikliği hormonlarda değişikliklere neden olabilir. Ayrıca kilo alımına katkıda bulunabilecek yüksek kalorili ve karbonhidratlı yiyecekleri canınız daha çok çekebilir.

Bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlasına sahip olmanız, obez olduğunuz anlamına gelmez. Risk faktörlerinin çoğunu beslenme, fiziksel aktivite, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri ile azaltabilirsiniz.

Obezitenin Neden Olduğu Rahatsızlıklar

• Yüksek trigliseritler ve düşük HDL kolesterol
• Tip 2 diyabet
• Yüksek tansiyon
• Metabolik sendrom – yüksek kan şekeri, yüksek kan basıncı, yüksek trigliseritler ve düşük HDL kolesterol kombinasyonu
• Kalp hastalıkları
• İnme
• Rahim kanseri, rahim ağzı kanseri, endometriyum kanseri, yumurtalık kanseri, meme kanseri, kolon kanseri, rektum kanseri, özefagus kanseri, karaciğer kanseri, safra kesesi kanseri, pankreas kanseri, böbrek kanseri ve prostat gibi hastalıklara karşı riskiniz artar.
• Uyku apnesi dahil solunum bozuklukları.
• Safrakesesi rahatsızlığı
• Kısırlık ve düzensiz adet dönemleri gibi jinekolojik sorunlar
• Erektil disfonksiyon ve cinsel sağlık sorunları
• Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı, karaciğerde yağ birikmesi, iltihaplanma veya skarlaşmaya neden olabilecek bir durumdur.
• Osteoartrit

Obezite ayrıca insanların yaşam kalitesini de etkiler. Obez insanların, genel yaşam kalitesi azalmaktadır. Eğlenceli aktivitelere katılmak istemeyebilirler, halka açık yerlerden kaçınırlar. Obez insanlar ayrımcılığa bile maruz kalabilmektedir. Obezitenin yaşam kalitesini etkileyebilecek diğer faktörler ise; Depresyon, Sakatlık, Cinsel sorunlar, Utangaçlık, Sosyal izolasyon, Düşük iş başarısı olarak sıralanabilir.

Obeziteye Karşı Alınabilecek Tedbirler ve Tedavi Hakkında Bilgi

İster obez, ister aşırı kilolu, ister sağlıklı bir kiloda olun, sağlıksız kilo alımını, sağlıklı kilonuzu koruma ve ilgili sağlık sorunlarını önlemek için adımlar atabilirsiniz.

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, kilo alımını önleme adımları, kilo verme adımlarıyla aynıdır: günlük egzersiz ve sağlıklı bir beslenme düzeni size oldukça fayda sağlayacaktır.

1- Düzenli Egzersiz

Kilo alımını önlemek için haftada 150 ile 300 dakika arasında orta şiddette aktivite yapmanız gerekir. Orta derecede yoğun fiziksel aktiviteler arasında hızlı yürüyüş ve yüzme sayılabilir.

2- Sağlıklı Beslenme Düzeni

Düşük kalorili, meyveler, sebzeler ve kepekli tahıllar gibi besin yoğunluğu yüksek yiyecekler tüketmeye odaklanın.

3- Doymuş Yağdan Kaçının, Tatlıyı ve Alkolü Sınırlandırın

Günde üç öğün evde pişirdiğiniz yemekleri yiyin, atıştırmalıklardan kaçının. Yüksek yağlı, yüksek kalorili yiyecekleri beslenmenize çok az miktarlarda ekleyin. Öğünlerinizin çoğunda kilo kontrolünüze yardımcı olacak, sağlıklı gıdalar bulunmalı.

Kontrolden çıkmış yeme isteğinizi neyin tetiklediğini gözlemleyin. Günlük tutabilir ve ne yediğinizi, ne kadar yediğinizi, ne zaman yediğinizi, ne hissettiğinizi ve ne kadar aç olduğunuzu not edebilirsiniz.

Bu sayede yeme isteğinizi tetikleyen durumlarla başa çıkmak için stratejiler geliştirebilir ve yeme davranışlarınızı kontrol altında tutabilirsiniz.

4- Kilonuzu Düzenli Olarak Gözlemleyin

Haftada en az bir kez tartılan insanlar fazla kiloları verme konusunda daha başarılıdır. Kilonuzu gözlemlemek, büyük problemler yaşamadan önce alınan küçük kilo miktarlarını belirlemenize ve daha kontrollü olmanıza katkı sağlayabilir.