Hemipleji Nedir? Hemipleji'nin Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Aşaması

Hemipleji, çoğu kez beyin damarlarındaki tıkanıklık ya da hasarlanma sonucunda vücudun sağ ya da sol yarısında gördüğümüz istemli hareket kaybı ya da azalması olarak adlandırılabilir. Hareket kaybının yanı sıra hasarlanmanın yeri, büyüklüğü, şiddetine bağlı olarak duyusal ya da algısal kayıpların görüldüğü, görme ya da konuşma bozukluklarının yaşandığı bir hastalıktır.

Bir başka deyişle serebral dolaşımdaki patolojik değişimler sonucu gelişen ve vücudun bir yarısında nöromusküler fonksiyon kaybı ile karakterize, halk arasında “inme” olarak tabir edilen bir vasküler bozukluktur.  Beyindeki hasarın yerine bağlı olarak hastanın vücudunun sağ veya sol tarafındaki kaslarda paralizi tablosu olma halidir. Vücudun aynı yarısında kalan kol, bacak ve gövdede kasın kasılma özelliğinin tamamen kaybolduğu durumdur.

Tedavideki amaç; hastayı maksimum fonksiyonel olarak günlük yaşam aktivitelerine geri kazandırabilmek ve yaşam standartlarını arttırabilmektir. 

Hemipleji Hakkında Bilgiler

Serebrovasküler olayların (SVO) patogenezi incelenirken 4 farklı gruplandırma yapılabilir. Trombotik tip iskemik SVO’ların %40'ını oluşturmaktadır. Genellikle geniş kan damarlarının özellikle de karotid ve orta serebral arterin arteriosklerotik tromboz veya tıkanması ile oluşmaktadır. Embolik tip tüm SVO’ların %30'unu oluşturur ve genellikle kolesterol veya arter duvarındaki diğer hematojen materyallerden kaynak alır veya kardiyak kökenli olabilir. Laküner tipte ise geniş damarlarla ilgili sorun vardır ancak küçük perfore beyin damar dallarını tutmaktadır. Son tip olan hemorajik SVO’lar daha ender görülmekle birlikte ağır bir tabloyla seyreder. Kanama ani başlar ancak etkisi ömür boyu sürer. Eğer hemorajik tipe hemen tıbbi müdahele yapılabilirse prognoz daha iyidir.

Hemipleji temel olarak vücudun tek taraflı fonksiyon kaybı olarak tanımlansa da aslında bir klinik belirtiler topluluğudur. Motor afazi olarak tanımlanan konuşma kaybı veya bozukluğu, omuz subluksasyonları, görme bozuklukları, idrar ve büyük abdestin kontrol kaybı, hafıza sorunları, ataksi, koma, duyu kaybı ve Horner Sendromu gibi semptomlarla da birleşir. Bu semptomlar beynin etkilenen damarları ve etkileniş biçimine göre farklı kombinasyonlarla görülür.

Erken dönemdeki bu bulgular bazı hastalarda kısa sürede kaybolurken genellikle kalıcı seyir izler.

Hemipleji Nedenleri Nelerdir?

Hemipleji ya da inme, dünyada en sık karşılaşılan beyin ve sinir sistemi hastalıklarından biridir. İnme nedenleri arasında ilk sırada beyin damarları ile ilgili hastalıklar yer almaktadır. Bununla birlikte beynin bir tarafındaki travmatik beyin hasarları, beyin tümörü, çeşitli enfeksiyonlar ve bazı mikrobik hastalıklar sonucunda da inme ya da kısmi felç görülebilir.

Risk faktörleri arasında;

• İleri yaş
• Hipertansiyon
• Şeker hastalığı
• Sigara ve alkol kullanımı
• Kalp rahatsızlıkları
• Sedanter (hareketsiz) yaşam
• Obezite (aşırı kilo)
• Genetik faktörler bulunmaktadır.

Hemipleji Belirtileri Nelerdir?

Beyin dolaşımındaki değişimin ve söz konusu hasarın yerine büyüklüğüne ve şiddetine göre belirtiler değişiklik gösterebilmektedir. Sık rastlanan inme ve belirtilerden bazıları;

• Vücudun sağ veya sol tarafındaki kol ve bacak kaslarında sertlik ve hareket kaybı şeklinde kısmi felç belirtileri
• Yürüme ve denge problemleri
• Uyuşma hissi
• Duyu ve konuşma bozuklukları
• Zaman ve yer kavramlarının algılanmasında bozukluk ve hafıza kayıpları

Hemipleji ve Felç Tedavisi Nasıl Yapılır?

Medikal tedavi ile hastanın durumu sabitlendikten sonra sıra rehabilitasyon ekibi tarafından yapılacak felç tedavisi gelir. İlaç tedavisinin amacı, beyinde meydana gelen değişimler ve beyin dokusunda meydana gelmiş söz konusu hasarın en aza indirgenerek ilerlemesinin önlenmesi ve beyin işlevlerinin sürdürülmesini sağlamaktır. Bu aşamadan sonra beyin cerrahı, nörolog, fizyoterapist, fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı ve fizik tedavi alanı uzmanlarından oluşan bir ekip tarafından tedavi süreci devam etmektedir. Tüm beyin ve sinir hastalıklarında olduğu gibi hemiplejide de erken tedavi oldukça önemlidir. Kısmi felç tedavisi başladığı andan itibaren iyileşme süreci, hastalığın nedenine ve büyüklüğüne göre değişmekle birlikte ilk 8 haftada belirgin olup, 6 aydan sonra yavaştır.

Rehabilitasyon tedavisinin geç başlanması, hemipleji hastalığının devamında görülen farklı komplikasyonların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Bu komplikasyonlar arasında basınç yaraları, eklem sertlikleri, kemik erimesi ve çeşitli bağışıklık sistemi sorunları sayılabilir. Felç fizik tedavi ve rehabilitasyonu kapsamında yapılacak kasların güçlendirilmesine yönelik egzersizler, hastanın yaşamının birer parçası haline gelmek zorundadır. Tedavi sırasında mesane ve deri bakımının üzerinde durulmalı, uzun süreli yatağa bağımlı hastalarda oluşması muhtemel çeşitli yaraların önlenmesi için belirli aralıklarla pozisyon değiştirilmeli ve tekerlekli sandalye kullanımına geçildiğinde fizik tedavi uzmanının uyarılarına dikkat edilmelidir.

Ayrıca; Sağ ve Sol Hemiplejik Hastalarda Duyu, Algı ve Fonksiyonel Durumun Karşılaştırılması adlı dokümanı incelemek için tıklayınız!