Mezopotamyada Kurulmuş Medeniyetler

Sümerler, Babiller, Akadlar ve Asurlular mezopotamyada kurulmuş uygarlıklardır.

Bu uygarlıklar hakkında kısa bilgiler:

Sümerler:

Mezapotamyadaki bilinen ilk uygarlıklardır.

MÖ 3500 yılında kurulmuşlardır

Hayvancılıkla ilgilenip sulama kanalları yapmışlardır.

Sümerler tarihte bilinen ilk yazıyı kullanmış olan uygarlıktır.

Takvim, matematik,  kanunlar yapmışlardır.

Ziggurat tapınakları inşa etmişlerdir.

Babiller:

Hammurabi döneminde en güçlü dönemini yaşamışlardır.

Aşağı mezapotamyada kurulmuş bir uygarlıktır.

Babilin asma bahçeleri yapılmıştır.

MÖ 6 yılında Pers imparatorluğu tarafından yıkılmışlardır.

Asurlular:

Ninovo başkentleridir

Yukarı mezapotamyada kurulmuşlardır.

Ticaretle uğraşmışlardır bu sayede anadoluya yazının gelmesini sağlamışlardır

Akadlar:

Elam, Asur, Akdeniz uygarlıklarını fethederek imparatorluk kurdular.

MÖ 2300 yılında Arabistandan gelerek uygarlıklarını kurmuşlardır.

İlkçağda Mezopotamyada Kurulmuş Uygarlıklar Hakkında Ayrıntılı Bilgiler:

SÜMERLİLER:

Mezopotamya’da yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan Sümerlerdir. Gerek yazı, dil, tıp, astronomi, matematik gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan ve bilinen toplum Sümerlerdir. “Yaratılış” ve “Tufan”a ilk kez Sümerlerde rastlanır. Sümer döneminde Mezopotamya’da 18’i büyük olan yaklaşık 35 şehir ve kasaba vardı. Bunlara örnek vermek gerekirse Kiş, Nippur, Zabalam, Umma, Lagaş, Eridu, Uruk ve Ur zikredilebilir.Lagaş’ta iktidara gelen Ur-Nanşe yaptırdığı inşaatlarla öne çıkmıştır. Urukagina da ilk yazılı reformları sayesinde tanınmıştır. Son dönemlerde Sümerlerin baş tanrısı konumundaki Enlil’in tapınağı Nippur’da idi bu nedenle Nippur Sümerlerin dini başkenti sayılırdı.MÖ 2400-2350 yıllarında Sümerler düşüşe geçerken, Akadlar yükselişe geçmiştir.

ELAMLILAR:

Elamlar ya da Elamlılar (M.Ö 3000 – M.Ö 640) Güneydoğu Mezopotamya ve Güneybatı İran’da varlık göstermişlerdir.Sümerler ve Akadlar ile birçok savaş yapmışlar ve zaman zaman bu devletlerin boyunduruğunu kabul etmişlerdir. Başkenti Sus şehri olan Elamlar bilim ve teknikte ileri olmamalarına rağmen güzel sanatlar, süsleme ve madencilik alanında büyük gelişme göstermişlerdir.Çömlek ve seramik sanatında ileriydiler. Tarımla ilgilenen Elamlılar çok tanrılı dinlere inanmışlardır. Elamlar, Sümerlerin doğusunda yaşamışlar ve bölgede çok fazla kalıcı bir eser bırakmamışlardır. MÖ3000’den MÖ 640’a kadar varlıklarını korumuşlardır.Site şehir devletleri şeklindedirler. Başkentleri Susa olan ve kendilerine özgü bir dil, yazı ve kültüre sahip bulunan Elamlılar’ın, kökeni bilinmemektedir[1]. Sümer ülkesinin doğusunda Kerha ve Karun Irmakları’nın geçtiği bölgededir. Sümer egemenliğine son vermişlerdir. Asurlular tarafından ortadan kaldırıldılar. Merkezleri Sus şehridir. Dilleri izole bir dildir.

AKADLAR:

Akadlar Sami kökenli bir topluluktur. Sümerler döneminde Mezopotamya’ya göçen bu topluluk Sümer kültürünü benimsemiştir. Sümerler sonrasında Mezopotamya’nın lideri konumuna gelen halk, Mezopotamya’daki medeni gelişimin öncüsü Akkadlar olmuştur. Ayrıca Akkadlar daha sonra Mezopotamya’da güçlü konuma ulaşacak yine Sami kökenli Asur ve Babil halklarına da öncülük etmişlerdir.Zafer Anıtı’nı inşa etmişlerdir.Çok tanrılı dinlere inanmışlardır.Akkadlar, Sümerlerden farklı olarak kent krallıklarından ziyade Evren veya Dünya krallığı kavramını Mezopotamya’ya getirmiştir. Bölgenin merkezi bir idare eline geçmesi de ilk kez Akkadlar döneminde olmuştur. MÖ 2150’de güçlenen Sümerliler bu devleti yıkmışladır.Akkad hanedanının kurucusu kral Sargon’dur. Agade isimli bir başkent kuran Sargon kayıtlara göre 34 savaş yapmıştır. Yine de Sargon’a dair bilgilerde mitoloji ile gerçeklik karışıktır. Sargon’un torunu olan Akkad kralı Naram-Sin de dedesinin yolundan gitmiş birçok sefer yapmıştır. Fakat Naram-Sin’den sonra bölgedeki güç dengeleri değişmiş ve Akkadlar düşüşe geçmiştir. Kısa bir süre içinde Zagros Dağları’ndan inen ve işgale başlayan Gutiler yönetimi ellerine geçirmişlerdir.

ASURLULAR:

Asurlular, Aslen Kuzey Irak’ta, Dicle kıyısında bulunan Aşur/Asur (Qalat Şarqat)şehri ve çevresinde yaşayan bir Sami toplulukken özellikle MÖ 2000 sonrası doğu-batı arası global ticaretten faydalanarak gelişmiş ve topraklarını genişleterek ülkelerini bir imparatorluğa dönüştürmüş eskiçağ halkı. Başkentleri Ninova’dır. Mutlak monarşi ile yönetilmişlerdir.İlkçağda, Ortadoğu’nun en büyük imparatorluklarından birinin merkezi olmuştur. MÖ 2. binyıl’ın başından itibaren özellikle Anadolu’da koloniler kurmuş, Anadolu’ya yazıyı taşımışlardır. Asur ülkesi, önceleri Babil’e, MÖ 2. binyılın büyük bölümü boyunca Mitannilere bağımlı kalsalar da MÖ 14. yüzyılda bağımsızlıklarını kazanmış ve Fırat’a kadar topraklarını genişleterek buralara yerleşmişlerdir. Daha sonra Mezopotamya’da, Anadolu’nun güneydoğusunda, zaman zaman da Suriye’nin kuzeyinde büyük güç kazanmışlardır.

BABİLLİLER:

Babil, Mezopotamya’da, adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil’in merkezi bugünkü Irak’ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır.Kuzey Babil Devleti ise, Şırnak ilinin İdil ilçesi güneyinde Babil köyünde kurulmuştur. Babil halkının büyük bir kısmı Sami ırkındandılar. Babilliler, eski halkların çoğu gibi birden fazla tanrıya taparlar, tanrıları üzerine kuşaklar boyu anlatılan düşsel öykülere inanırlardı. Bunların çoğu Sümer kaynaklıydı.Evrenin ve insanların yaratılışını konu alan Sümer destanının kahramanı Gılgamış, söylenceye göre ölümsüzlük otunu bulmak için yola çıkar ve bu arayış sırasında binbir güçlükle karşılaşır. Serüven dolu yolculuğunun sonunda bulduğu otu, suların dibinden sinsice gelen bir yılan kayığından çalar. Bu öyküde Nuh Tufanı’nı anımsatan bir sel felaketinden söz edilir.