Agaz-ı Destan Hakkında Bilgi
Eski Türk edebiyatında destana ve hikayeye başlamaya; herhangi bir kitapta ve özellikle mesnevilerde asıl konuya girişe verilen isimdir. İran edebiyatından geçmiş, alınmış bir edebî gelenektir. Agaz-ı dastan yerine yer yer dîbace-i hikaye, ibtidâ-yı dâstân, ibtidâ-yı manzume, âgâz-ı kitab tabirlerinin kullanıldığı da olmuştur.
Süheyl ü Nevbahar'da bir kesit:
Agaz-ı Dasitan
İşit saña bir xoş hikayät qılam Ägär Tañrıdan uş inayät bulam
Ki saglıq bagışlaya fursat virä Tamam äylämäkligä ruxsat virä
Qatumda bänüm varıdı bir kitab Oqırdum anı dayima bî-hisab
Didüm gär ola Tañrınuñ yarısı Bu qamu kitab ki var parsî
Dönä Türkiyä oqıya has ü am İnayät qılursa Haq ola tamam
Ki tävfiq u yarı bagışlayan ol Aşıqlara yarı bagışlayan ol
Gätürmiş kitabda ol uslu kişi Ki Haq rahmäti olsun anuñ işi
Yämändä ulu padişah varımış Ki aqlıyla dävlät aña yarımış
Niçä padişah kim qamu taş u tag Anuñ adliyiläyidi şar u bag
Dälim padişahlar aña qul idi Du'acısı här bay u yoxsul idi
Anuñ xaznäsi varıdı qırx gänc İşi işrät ü zävq ü ıyş u güvänc
Ol oxtın ki atlanadı atına Gälürdi säkiz yüz biñ är qatına
Atası qomış bahr anuñ adını İdärdi biliş ü vü xulqıla yadını
Sarayında qırx avratı varıdı Ki här biri anuñilä yarıdı
Qamusınuñ ataları padişah Xuzavänd-i şähr ü qıla u sipah
Şäkär sözlü ay yüzlüyidi bular Qara qaş qara gözlüyidi bular
İki yüz qaravaş artugıdı Ki här biri başına bir tugıdı
Bu qamusilä oglanı yogıdı Anuñ gussası fikri käy çogıdı
Didi gär bänüm oglanum olmaya Nitä tac u taxt ayruga qalmaya
Ogul çün aga atası taxtına Zäval irmäyä dävlät ü baxtına
Atamdan baña qaldı bu gänc ü bu mal Bän olmasadum düşmänäyidi halal
Diriga bu taxt u bu mal u bu gänc Ki dirdi dädälärümüz yidi ränc
Çü bän gidisärvänim kimä qalısar Ogul olmasa düşmänüm alısar
Bunı fikr idüp dayima agladı Ümizini bir Tañrıya bagladı
Xazinälärin açmaga başladı Malı dökmägä saçmaga başladı
Uluyı vü kiçiyi qıldı gani Daxı didi kim siz diläñüz anı
Ki Tañrı Ta'ala bir oglan virä Bänüm bu ölü gövdämä can virä
Çü qamu xalayıq du'a äylädi Anuñ hacätin Haq räva äylädi
Dürişdügi olmadı härgiz täläf Mägär incü qapmış bilindän sadäf
Adı Bahr idi tañ dägül hälä Ägär bahrdän incü hasıl ola
Gälüb şaha muştıladılar anı Çün işitdi iñän sivindi canı
Bagışladı altun qızıl agı Sanasın yirindä qomadı dagı
Çü toldı toquz ay gäldi xabär Ki Tañrı saña virdi qaygun gidär
Bir oglan ki bäñzär yüzi bädr aya İki qaşı daxı qurulmış yaya
Açub yüzini gördi buldı murad Ol aya muvafıq Sühäyl urdı ad
Aña süt virüb bislädi on taya Qalan qullıq idänläri kim saya |