Rota Virüs Hakkında Bilgi ve Rotavirüs Aşısı

Genelde kış aylarında görülen bir rahatsızlık olmasıla beraber; Rotavirüs erken çocukluk döneminde şiddetli mide ve bağırsak iltihabının (gastroenterit) en yaygın nedenidir. Hemen hemen bütün çocuklar, 5 yaşına kadar bu hastalığa yakalanırlar. Gelişmekte olan ülkelerde rotavirüs yılda yaklaşık yarım milyon kişinin ölümüne neden olmaktadır. Avustralya gibi gelişmiş ülkelerde rotavirüs hastalığının ölüme neden olduğu nadirdir; ancak başta 2 yaşın altındaki çocuklar olmak üzere hastaneye başvurma yaygındır. Özellikle çocukluk çağındaki ishalin ortaya çıkmasındaki en büyük etken olarak bilinen bir grup virüs bu hastalığın sebebidir. Rota virüs enfeksiyonu her yaş gurubunda görülebilmekle birlikte, daha çok 4-24 ay arası çocukları etkilemektedir.

Dünya çapında rota virüslerin her yıl 111 milyonun üzerinde  gastroenterit (mide-bağırsak enfeksiyonu) vakasından ve yaklaşık 600.000 ölüm vakasından sorumlu olduğu tahmin edilmektedir. Bu ölüm vakalarının %82’sinin gelişmekte olan ülkelerde olduğu hesaplanmıştır ve bu da her gün yaklaşık 1205 çocukluk çağı ölüm vakasına eşdeğerdir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde rota virüs hastalığı sıklığının benzer düzeyde olması, bu hastalığın sadece su kalitesi, sağlık önlemleri yada hijyen koşullarını iyileştirmeyle kontrol altına alınamayacağını düşündürmektedir. Şiddetli rota virüs gastroenteritinin güncel tedavisi sıvı-elektrolit kaybının önlenmesidir. Bu tedavi şiddetli ve ölümcül enfeksiyon sayısının azaltılmasına yardımcı olmakla birlikte, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, ölüm oranları kabul edilemez düzeyde yüksek kalmaktadır. Bu bulgular, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yüksek hastalık düzeyi ve ilişkili maliyetle birlikte, rota virüs nedenli hastalığı önlemek için yeni, daha etkili halk sağlığı stratejilerine kuvvetle gereksinim duyulduğunu vurgulamaktadır. Aşılamanın, şiddetli rota virüs hastalığı sıklığı üzerinde önemli derecede etkisi olabilecek tek kontrol yöntemi olduğu bilinmektedir.

Rota Virüsü Bulaşıcı mıdır ?

Rota virüsü oldukça bulaşıcıdır. İnsandan insana, hastalık bulaşmış su ve besinlerin tüketilmesiyle veya hastalık bulaşmış yüzeylere temas yoluyla bulaşır. Rota virüsü ellerde saatlerce, katı yüzeylerde ise günlerce canlı kalabilir. Hastane, okul, kreş gibi yerlerde salgınlara sebebiyet verebilir. Anne sütüyle beslenen bebekler, yenidoğanlar ve 3 ayın altındaki bebekler, anneden geçen antikorların koruyuculuğu sebebiyle daha az hastalanırlar.

Rota Virüsü Kaç Günde Geçer?

Bağışıklık sistemleri güçlü olan ve yeterli beslenen çocuklarda ateş ve kusma 2-3 gün içinde geçer ancak ishal 9 güne kadar sürebilir.

Rota virüs enfeksiyonu ince barsakları etkileyip, sıvı ve elektrolit emilimini bozarak vücuttan ciddi sıvı kaybına yol açar. Bu yüzden ishale bağlı hastaneye yatışlarda ilk sırayı alır.

Rota Virüsü Belirtileri

Hastalığın kuluçka süresi 1-3 gündür. Kuluçka süresinden sonra  hafif ateş, kusma, karın ağrısı, ishal, iştahsızlık gibi belirtiler gösterir. Virüse yakalanan dirençsiz bir çocuksa virüs, bu çocukları daha fazla etkiler.

Rota virüsü, bağırsak epiteline zarar vererek, emilimi azaltmakta ve aşırı dışkılama sebebiyle çocukta su kaybına yol açmaktadır. Su kaybı olan çocukta ilk belirti göz küresinin içeri çökmesidir. Ardından ağız kuruluğu, halsizlik, karın cildinin hamur kıvamına gelmesi gibi bulgular görülür. Aşırı derecede kusan bir çocuk yeterli oranda sıvı ve elektrolit alamadığı için halsizleşir, tansiyonu ve kan şekeri düşmeye başlar. Böyle bir durumda  damardan elektrolit kaybını yerine koyacak tedaviler gereklidir.

Rota Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, kaybedilen sıvının yerine konmasıdır. İshalin şiddetine göre şeker-tuz solüsyonlarının (ORS preparatları) hekim önerisine uygun olarak verilmesi elektrolit kaybını yerine konmasına yardımcı olur. Çocuğun yaşı uygunsa yoğurt, patates, muz, pirinç lapası gibi besinler verilebilir.

Rotavirüs Aşısı Nasıl Yapılır?

Rotavirüs aşısı 2 ayın üzerindeki bebeklere, ilk dozu 3. aydan önce başlanmak şartıyla ve ağız yoluyla 2 veya 3 doz olarak uygulanır. Eğer ilk 6 ay içerisinde aşı yaptırılmamışsa daha sonra yaptırılması önerilmiyor. Aşının 6 aydan sonra yapılmasının yan etkilere yol açacağı belirtiliyor.

2 tane Rotavirus aşısı bulunmaktadır;

1-Monovalan human rotavirus aşısı (Rotarix)

6 haftalıktan itibaren ağızdan 2 doz, en az 4 hafta arayla önerilmektedir.

2-Pentavalan human-bovine reassortant rotavirus aşısı (RotaTeq)

Ağızdan 3 doz uygulanır ve iki doz arasında en az 4 hafta olması önerilmektedir.