Bozcaada'da Mimari Yapı
Bozcaada mimarisi, Türk ve Rum kültürlerinin izlerini taşır. Önceleri kasaba merkezini Rum ve Türk Mahallesi olarak ikiye ayıran derenin yerine günümüzde Çınar Çarşı Caddesi bulunmaktadır. Ada merkezi şu anda Cumhuriyet (Rum) ve Alaybey (Türk) Mahallesi diye iki mahalleden oluşmaktadır. Cumhuriyet Mahallesinde Rum, Alaybey Mahallesinde Türk mimarisine ait izler taşıyan yapılar mevcuttur. Rum ve Türk mimarisinde genel olarak yapı özellikleri birbirine benzese de işlev olarak farklar vardır. Yapı cinsi ahşap ve karkas yapılardan oluşmaktadır. Rum Mahallesinde evlerin bodrumları vardır. Mutfak, banyo, çamaşırlık burada bulunur. Pencereler yüksek ve geniş, genelde kepenklidir. Üst katlar ahşap, yüksek pencereli, kepenklidir. Kapılar yine yüksek, çift kanat ve pencerelidir. Türk evlerinden farklı olarak bazı evler balkonludur. Birçok evin “mağaza” adı verilen binaya bitişik, yüksek duvarlı yapıları bulunmaktadır. Bunlar şarap imalatı ve muhafazası yanı sıra kışlık erzakların depolandığı yerlerdir. Türk Mahallesinde alt katlar biraz daha yüksek ve dar pencerelidir. Bunun sebebi alt katın erzak deposu ya da “taşlık” olarak kullanılmasıdır. Evlerin avlularında genelde üstü toprak damla örtülü mutfak ve çamaşırlık vardır. Evler ahşap tavanlı olup banyolar içeride tuvaletler dışarıda bulunur. Çatıları alaturka kiremitli ve kirpi saçaklıdır.
Rum Mahallesinde sokaklar genelde grid sistem denilen genişçe ve birbirini dik kesen yapıdayken, Türk Mahallesinde sokaklar dar ve girifttir. Sosyal ve dini yapılar da mahallelere göre dağılmıştır. Kilise ve küçük şapel gibi yapılar Cumhuriyet Mahallesinde, cami, hamam, çeşme, namazgah gibi Türk kültürüne özgü yapılar Alaybey Mahallesindedir. Liman bölgesinde yoğunlaşmış yerleşim Arnavut kaldırımlı dar sokakları, tarihi evleriyle sıcak ve samimi atmosfer yaratıyor. Merkez dışında konumlanmış olan bağ evleri, eskiden yaz süresince bağlarda kalan insanların ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yapılanmıştır. Odalar, mutfak ve ahırdan oluşmaktadır. İki katlılarına “kule”, tek katlı olanlarına “dam” denilmektedir. Hepsi taş yapılardır. Bugün artık bağ evleri de, günümüzün her türlü konforuna sahip yapılar olabilmektedir. Eski işlevini sürdüren yenilenmiş yapılar dışında bir kısmı da yazlık ev olarak kullanılmaktadır.
Bozcaada Müzesi: Ziyaret ettiği yeri yakından tanımak isteyenler için eşi bulunmaz bir yer. Adanın geçmişini ortaya koyan müze, tamamen bireysel girişimlerle M. Hakan Gürüney tarafından kurulmuş. Bozcaada Müzesi, tarihi binasında, 23 Nisan-30 Ekim tarihleri, 10.00-20.00 saatleri arasında hergün gezilebilir.
Kale: Türkiye’nin en iyi korunmuş kalelerinden biri olan ve tarihte istilalara her zaman açık olan Bozcaada'yı koruyabilmek için kurulan kalenin, kim tarafından yapıldığı bilinmiyor. Fenikeliler, Cenevizler ve Venedikliler'in kullandığı bu kale, Fatih Sultan Mehmet döneminde var olan kalıntılar üzerine tekrar inşa edilmesiyle bugünkü halini almıştır (1455). Kale içinde 1996 yılında halkın desteğiyle kurulan bir etnografya sergisi ile açık hava müzesi mevcuttur. İç ve dış olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Kale 10.00 - 20.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Köprülü Mehmet Paşa Camii: Venedikliler döneminde yıkıldığı tahmin edilen bir cami daha sonra sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından 1655’de tamir edilmiş ve onun adını almıştır. Günümüzde, halk arasında Yalı Camii olarak anılıyor. Caminin kitabesi yoktur. Zaman içinde geçirdiği tamirler ile şimdiki şeklini almıştır. Kırma çatılı, kareye yakın planlıdır. Kapı, pencere kenarları, saçak altı kırmızı kesme taştan yapılmış, diğer yerler sıvalı olup ibadete açıktır.
Meryem Ana Kilisesi: Bozcaada’daki Rum Ortodoks Cemaatine ait, ibadete açık olan tek kilisedir. Diğer adı Kimisis Teodoku Rum Ortodoks Kilisesi olan ve giriş kapısında 1869 tarihi okunan kilise, bir rivayete göre Venedik döneminden kalmadır. Avlusundaki 1895 yapımı 4 katlı ve orijinal yüksekliği 23.8 m olan çan kulesi 2007 yılında restore edilmiştir. Kilisenin içini görmek için tek fırsatınız pazar sabahları 8.00‘de yapılan ayindir. Kilise onun dışında kapalıdır.
Ayazma Manastırı: Yunanca "hagiasme" kelimesinden gelen Ayazma, kutsal su anlamına geliyor. Türkiye’nin birçok bölgesinde doğal su kaynaklarının olduğu yerlere bu isim veriliyor. Bozcaada’nın ayazması adanın güney kısmında yer alıyor. Burada çift oluklu tarihi bir çeşme, 8 yaşlı çınar ağacı, küçük bir manastır ve 2 tane tek katlı yapı bulunuyor. Ayazma’daki Rum Ortodoks cemaate ait manastır, Rum azize Aya Paraskevi adına yapılmış ve onun adını taşıyor. 1734 yılında Manolaki Manolidis tarafından yapılan manastır, sadece özel günlerde ibadete açılıyor. Özellikle gün batımında denize bakan manzarasına karşı bir ağaca yaslanarak oturmanın keyfine doyulmuyor. Buradaki çeşmeden bir kez su içenin artık adalı olacağına dair bir efsane de anlatılıyor. Ayazma’nın büyülü ortamı düğün gibi özel kutlamalar için tercih edilmesini sağlıyor.
Kaynak: gobozcaada.com |
