MALZEME YÖNETİMİNDE MALZEME İHTİYAÇ
PLANLAMASI VE KANBAN SİSTEMLERİNİN
BÜTÜNLEŞTİRİLMESİNDE FARKLI YAKLAŞIMLAR:
LİTERATÜR ARAŞTIRMASI
Aydın KOÇAK
Rekabetin yoğun yaşandığı ortamlarda işletmeler tüketici istek ve ihtiyaçlarını karşılayabilmek için tüketicilerin istediği ürünleri, istediği miktarda ve fiyattan sağlamak zorundadır. İşletmeler bu ihtiyaçları sağlarken değişen talep, fiyat, kalite, zaman, üretim kapasitesi, hammadde, yarı mamul, parça gibi birçok değişkenin bulunduğu bir ortamda üretim faaliyetlerini sürdürmektedirler. Değişkenliğin çok olduğu böyle bir ortamda işletmelerin mevcut kaynaklarını rasyonel kullanabilmesi için üretim planlaması ve kontrol faaliyetlerini etkin bir biçimde yerine getirmeleri gerekir. İşletme amaçlarına ulaşılmak için önemli faaliyetler dizisi olan üretim planlama ve kontrol sürecinin başarısı öncelikle üretim sürecinin gerçekleştirilmesi için gerekli olan hammadde, yarı mamul, parça gibi malzemelerin sağlanmasına bağlıdır. Dolayısıyla üretim planlama ve kontrol faaliyetlerinde malzeme yönetimi önemli bir konudur. Çünkü yapılan üretim planlarını gerçekleştirmek için bir takım işlemlerin yerine getirilmesi gerekir. Bu işlemlerin planlara uygun bir şekilde yerine getirilmesi için düzenli bir malzeme akışının olmalıdır. İşletmeler ancak bu şekilde müşterilerinin istediği ürünü, istediği miktarda ve yerde sağlayarak rekabet avantajı sağlayabilir.
Dolayısıyla malzeme yönetimi üretim faaliyetlerinin yerine getirilmesinde hayati bir önem taşır. Malzeme yönetiminde temel amaç, ihtiyaç duyulan malzemenin, ihtiyaç duyulan zamanda, yerde ve miktarda bulunmasını sağlamaktır. Üretim süreçlerindeki malzeme yönetiminin iki temel aracı olan MRP ve Kanban sistemlerinin de temel amacı budur. Fakat MRP sistemi, üretim süreçlerinde bir sonraki üretim sürecinin ihtiyacının karşılanması temeline dayanan itme prensibine göre; Kanban sistemi ise sonraki süreçlerin önceki süreçlerden sadece tükettikleri miktarda ve zamanda parça talep ettikleri çekme prensibine göre çalışan sistemlerdir.
İmalat işletmelerinde üretim planlama aracı olarak yaygın bir biçimde kullanılan MRP sisteminin rekabetin yoğun yaşandığı ve tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarının sürekli değiştiği bir ortamda yetersiz kaldığı fark edilmiştir. Bunun sonucu olarak da işletmeler JIT teknikleri uygulayarak imalat süreçlerine değişikliklere çabuk cevap verme kabiliyeti kazandırmak istemektedirler. Bu süreç içerisinde MRP sisteminin avantajlarını da kaybetmemek için MRP ve JIT sistemlerinin bütünleştirildiği melez (hybrid) üretim sistemleri ihtiyacını doğurmuş ve bu sistemlerin kurulma çalışmaları yapılmıştır.
|
