PLATİN KAPLAMA HAKKINDA BİLGİ
Sembol: Pt (Platin)
Atom Ağırlığı: 195.2
PLATİNİN ÖZELLİKLERİ: Platin kalay beyazı rengindedir. İşlenebilir ve yumuşak bir metaldir ve özgül ağırlığı 21.45’tir. Atmosferik korozyona ve çoğu kimyasal reaktifin saldırısına karşı tamamen dayanıklıdır. Elektriksel iletkenliği gümüşün kabaca 1/6’sı kadardır. 2 ya da 4 değerliklidir.
PLATİNİN KAPLAMA METALİ OLARAK KULLANIMI: Platin, kaplama metali olarak küçük ölçüde kuyumculukta ve oldukça yaygın olarak da kimyasal donanımların korunması amacıyla kullanılır. Günümüzde elektriksel temas noktalarının ve aşındırıcı elektrolitlerin içine konulduğunda erimemeleri için anotların kaplanmasında önerilmekte ve kullanılmaktaysa da, platinin kullanımı oldukça sınırlıdır.
PLATİNİN ELEKTROKİMYASAL ÖZELLİKLERİ: Çoğu banyoda platin platinik durumda (platin içeren tuz) veya 4 değerlikli halde iken kaplanır ve %100 verimlilikte, 25 mikron platini 9,3 dm² lik yüzeye kaplamak için 27,8 amper-saat elektrik gerekir. Amper-saat başına 1,82 gr. platin kaplanır. Katot verimi genellikle %10 ile %20 arasındadır. Hidroksil türü banyoların verimi daha yüksektir.
PLATİN KAPLAMA BANYOLARI
Platin hem asidik hem de alkali tip banyolarda kaplanabilir.
FOSFORİK ASİT BANYOSU
REÇETE:
Platin di-amino nitrat
(Pt(NH3)2 (HO2)2)------------------- 21 gr
Fosforik asit (%85)--------------------- 425 gr
Su-------------------------------------- 3,785 lt
UYGULAMA VERİLERİ:
Sıcaklık-------------------------------- 60°C
Tanktan geçen gerilim------------------- 2,5 volt
pH-------------------------------------- 1 ya da daha az
ANOTLAR: Platin
TANK: Metalle kaplanmış ısıya dayanıklı cam (Payreks) (Sıcak suyla banyo ısıtma)
Bu çözelti, 0,54 A/dm2 ya da daha düşük akımda kullanıldığında kısa süreli (flaş) kaplama ya da daha kalın kaplamalar için uygundur.
AMONYUM NİTRAT BANYOSU
REÇETE:
Platin diamino nitrat--------------------- 10 gr.
Amonyum nitrat---------------------------- 100 gr.
Sodyum nitrat----------------------------- 10 gr.
Amonyak----------------------------------- 50 cc.
Su---------------------------------------- 1 litre
UYGULAMA VERİLERİ:
Sıcaklık----------------------------------- 95°C
Tank gerilimi------------------------------ 4–5 volt
Katot Akım Yoğunluğu----------------------- 5,4-10,8 A/dm2
Katot Akım verimi------------------------ %10-%25
ANOTLAR: Platin ya da ağır platin kaplama bakır
TANK: Metalle kaplanmış ısıya dayanıklı cam (Payreks) ya da vicor, teflon astarlı çelik, polipropilen ya da polietilen kullanın.
ISITMA: Su banyosu ısıtma ya da teflon ısıtma bobini kullanın.
UYGULAMA: pH seviyesini 6,5’la 7 arasında tutun. Daha düşük değerlerdekaplama biraz daha parlak olur fakat bu değerin altında yapılan kaplama soyulabilir. Daha kalın kaplamalar için daha düşük akım yoğunlukları kullanın fakat 30 ila 60 saniye içinde kaplamanın yapılacağı flaş işinde yukarıda önerilen akım yoğunluğu kullanılmalıdır. Uygulamada, nitrit iyonu oluşabilir ve bu olduğunda platinin iyonlaşmasını tamamen bastıracağı için platin kaplanması bütünüyle durabilir. Bu durumda eğer çözeltide platin metali mevcut olduğundan eminseniz, fazla nitriti ayrıştırıp nitrojen gazı ve su haline getirerek yok etmek için biraz amonyum nitrat ekleyip kaynatın. O zaman banyo yeniden doğru şekilde çalışacaktır.
HİDROKSİL BANYOSU
REÇETE:
Potasyum hekzahidroksi platinat
(K2Pt(OH)6 .2H2O)-------------------- 85 gr
Potasyum Hidroksit----------------------- 28,4 gr
Potasyum Oksalat------------------------- 28,4 gr
Potasyum Sülfat-------------------------- 199 gr
Su--------------------------------------- 3,785 lt
UYGULAMA VERİLERİ:
Sıcaklık--------------------------------- 60 ila 77°C
Tank Gerilimi---------------------------- 1 ila 6 volt
Katot akım yoğunluğu--------------------- 0,8 A/dm2
Katot Verimi----------------------------- %90
TANK: Metalle kaplanmış ısıya dayanıklı cam (Payreks) ya da vicor, teflon astarlı çelik, polipropilen ya da polietilen kullanın.
ANOTLAR: Platin ve platin kaplı bakır (21,5 gr/cm²)
UYGULAMA KONTROLÜ: Günlük eklemeleri yaparak kostiği belirtilen düzeyde tutun. Kostiği kalay ve diğer kaplama derslerinde açıklanan La Motte Sulfo Orange yöntemiyle kontrol edin. Bir süre sonra karbonat oldukça yüksek bir miktara ulaşacaktır. Karbonat miktarı litre başına 60 gr’ı aştığında sülfürik asit ekleyerek banyonun çökelmesini sağlayın. Bu platini de çökeltecektir. Çökeltiyi filtre edin ve kostik potasın içinde çözerek çözülebilir heksa tuzunun tekrar oluşmasını sağlayın, banyoyu önceki gibi hazırlayın.
HEKZA PLATİN TUZUNUN HAZIRLANMASI: Bu tuz, potasyum platinik klorürle tam çökelmeyi sağlamasına neden olacak kadar potasyum karbonatın (fazlası tuzu çözecektir) tepkimesini sağlayarak elde edilebilir. Daha sonra süzün ve seyreltik asetik asitle yıkayın ve çok az bir miktar daha kostik potası içinde çözün.
PLATİN KAPLAMA İLE İLGİLİ GENEL NOTLAR: Dikkat edilmesi gereken şudur ki tüm bu banyolarda anot verimliliğinden söz edilmemektedir. Bunun nedeni bu banyolarda anot verimliliğinin 0 olmasıdır, yani anotlar çözünmez. Bir iki istisna hariç diğer tip anotlar kullanılamaz, çünkü bunlar çözünerek banyoyu kirletir ve bozarlar. Bundan dolayı banyoyu ikmal etmek için platin tuzları kullanılmalıdır. Banyoda kullanımı sözkonusu olan platin tuzunu kullanın ve yaklaşık olarak kapladığınız kadarını ekleyin. Kapladığınız miktarı kabataslak tespit etmek için her gün bir test levhasını belli bir akımda belli bir süre kaplayın. Kaplamadan önce ve sonra test levhasını tartılması size çözeltinin gr/amper-saat olarak kaplama oranını verir. Gün boyunca kullanmış olduğunuz amper-saat sayısını tahminen hesaplayın ve bu rakamdan kullanılan platinin gram miktarını bulun, çıkan sonuca göre ikmal yapın.
Altın alaşımları, nikel, paladyum ve gümüş hariç çoğu metalle birlikte platin kaplarken, esas metalin platin kaplama banyosunu kirletip bozmaması için, metale platin kaplamadan önce nikel kaplama işlemi uygulanması tavsiye edilmektedir.
kaynak: yuzeyislemler.com | 