Suriye’de 15 Mart 2011 tarihinde başlayan barışçıl ve sivil halk ayaklanması geçen süre zarfında iç savaşa dönüşmüştür. Ortaya çıkan istikrarsızlık Suriyelilerin güvenli bölgeler arayışı içinde zorunlu göçe maruz kalmalarına neden olmuştur. Suriye’de halihazırda iç ve dış göç yaşanmaktadır. Nisan 2014 tarihi itibarıyla 1 milyonu Lübnan, 800 bini Türkiye, 600 bini Ürdün ve 220 bini Irak’a olmak üzere 3 milyon civarında Suriyeli ülkesini terk etmiştir. Çok büyük çoğunluğu bu dört ülkede yaşayan Suriyelilerin yine önemli bir bölümü kamplardan ziyade son derece zor koşullarda kendi imkanları ile evlerde ve hatta sokaklarda yaşamaktadır. Kamp dışında yaşayan Suriyelilerin sayısı net olarak bilinememektedir. İç göç açısından ise durum çok daha kötüdür. Günde 1500-2000 kişinin ülke dışına ya da ülke içinde güvenli bölgelere göç ettiği bilinmektedir. Göç edenlerin %75’inden fazlasını çocuk ve kadınların oluşturduğu düşünüldüğünde zorunlu göçün yarattığı trajedi daha rahat anlaşılabilir.

Buna karşılık çeşitli ülkeler ve kuruluşlardan gelen yardımlar Suriyelilerin ihtiyacının sadece %54’ünü karşılamaya yetmektedir. Mülteci meselesi ne sadece Suriye’nin ne de Ortadoğu bölgesinin sorunudur. Zorunlu göçe maruz kalan Suriyelilerin yaşadığı insanlık trajedisi tüm uluslararası sistemin sorunudur. Kitlesel göç ve insani trajedi hem bölge hem de uluslararası sistemin güvenlik ve istikrarını da tehdit eder boyuta ulaşmıştır. Bu çerçevede, Suriyeli mülteci krizinin çözümünü sadece komşu ülkelerin sorumluluğu gibi düşünmek durumun daha kötü bir hal almasına neden olacaktır. Uluslararası sistemin üyeleri sorunun çözümü için rol üstlenmelidir. Suriye krizinden birinci derecede etkilenen komşu ülkelere daha fazla destek sunulması gerekmektedir.

Dolayısıyla Suriyeli mülteciler meselesine yönelik uluslararası kamuoyu ilgisinin sıcak tutulması gerekmektedir. Süreci desteklemek adına, ORSAM olarak karar alıcıların, uluslararası kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin Suriyeli mülteciler konusundaki çalışmalarına altyapı sağlayacak bilgiye ulaşmalarının önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu düşünceden hareketle, Konrad Adenauer Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’nin desteği ile Suriyeli mültecilere ilişkin 6 ay süreli bir proje yürüttük. Şimdiye kadar Suriyeli mültecilere ilişkin birçok çalışma yapıldı. Bu çalışmayı farklı kılan unsur Suriye’ye komşu dört ülkedeki Suriyeli mültecilerin durumunun birlikte ortaya koyuyor olmasıdır. Böylece Suriyeli mültecilerin çok büyük çoğunluğunu ağırlayan ülkelerdeki Suriyelilerin durumunu toplu halde görme ve karşılaştırmalı olarak değerlendirme imkanı elde edilecektir. Çalışmayı önemli kılan diğer unsur ORSAM proje ekibinin 6 ay içinde her dört ülkeyi ziyaret ederek durumu yerinde görmesi ve konuyla ilgili yetkili, sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve en önemlisi Suriyelilerle bire bir görüşme gerçekleştirmesidir. Çalışma saha araştırmalarında elde edilen bilgi ve gözlemlere dayanmaktadır. Raporu, son derece zor koşullarda yaşamlarını sürdürmeye çalışan Suriyeli mültecilerin durumuna ve bölgesel istikrara katkı sunması amacıyla kamuoyunun dikkatine sunuyoruz. Raporun hazırlanmasında emeği geçen proje ekibi ve projeye destek sağlayan Konrad Adenauer Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’ne teşekkürlerimizi sunuyoruz.