Olympia-Zeus Tapınağı (M.Ö. 470-456)

Bu kutsal alanın içerisinde Zeus tapınağı en gösterişlidir. Su taşkınlarından korunmak için 3m yığma toprak üzerine yapılmıştır. Tapınağın kült heykelini Pheidias yapmıştır. Tapınağa bakıldığında Pronaos ve Opistodomos’unda toplam 12 metop vardır. Bu metoplarda Herakles’in 12 görevi yer almaktadır.
Metoplara bakıldığında; 2 yada 3lü sahneler vardır, metopların yüksekliğine bakılacak olunursa 1m 60cm yüksekliğindedirler. Heraklesin ilk görevi olan Nemea Aslanının öldürülmesi doğuda değil kuzey batıdan başlamaktadır.

Batı Metopları

• 1 Metop: Nemea Aslanın öldürülmesi, 4lü bir sahnedir. Herakles, Athena Hermes ve yerde yatan Aslan vardır.
• 2 Metop: Lerna Ejderinin öldürülmesi Herakles 9 kafalı bir yılan olan Hydra ejderini öldürürken yapılmıştır.
• 3 Metop: Stymphalos gölünün kuşlarını Athenaya getirmesi görevi betimlenmiştir.
• 4 Metop: Herakles ile Girit Boğası mücadelesi metoba bakıldığında boğa ile Heraklesin vücudu çapraz yerleştirilmiştir.
• 5 Metop: Kyreneia dişi geyiğinin avlanması Herakles geyiği ayaklarını kullanarak alt etmeye çalışıyor bir yandan da başını tutuyor.
• 6 Metop: Herakles ile Amazonlar Kraliçesi Hippolyte’nin mücadelesi, metopta Amazon yerde betimlenmiş.

Doğu Metopları

Bu metopların batı metoplarına göre daha önce yerine yerleştirildiğini biliyoruz.
• 1 Metop: Heraklesin Erymanthosa Yaban domuzunun getirilmesi sahnesi betimlenmiştir.
• 2 Metop: Heraklesin Diomedes’in insan yiyen atları ile mücadele sahnesi
• 3 Metop: Heraklesin Geryoneus ile mücadelesi sahnesi yapılmıştır.
• 4 Metop: Altın elmaları getirilişi metobu, bu metop en iyi bilinen ve koruna gelmiş metoptur.
• 5 Metop: Kerberosun kaçırılması sahnesi yapılmıştır.
• 6 Metop: Ahılların temizlenmesi sahnesi sadece Olympia’da yapılmış bir sahnedir.

Alınlıklar

Alınlıklara bakıldığında Doğu alınlıkta Pelops ile Oinomaos’un yapacakları araba yarışı hazırlıkları betimlenmiştir. Batı alınlıkta ise Kentauromakhi savaşı yapılmıştır.
Batı alınlıkta ortada 1 figür var daha sonra 3lü 2li şeklinde gidiyor. Doğu alınlık Batıya göre daha sakindir. Yine ortada bir figür var. Daha sonra 3lü 2li figürler devam ediyor bu alınlıkta simetriği bozan bir figür var.

DOĞU ALINLIK
Doğu alınlığa bakıldığında ortada diğerlerine göre daha büyük bir figür vardır. Bunun Zeus olduğu bilinmektedir. Zeus yarı giyimli, sakin duruşlu, cepheden betimlenmiş, başı sağa doğru çevrilmiş, sol elinde asa-şimşek demeti taşımaktadır. Sağ eliyle eteğini tutmaktadır. Oldukça sakin durağan bir figürdür. Zeusun her iki tarafında da 1 erkek betimi yapılmıştır. Bunların konunun ana figürleri Pelops ile Oinomaios olduğunu bilmekteyiz. Yaşlı ve sakallı olanın Oinomaios olduğu genç ve sakalsız betimlenenin ise Pelops olduğunu biliyoruz. Pelopsa bakılınca daha özenli ve düzgün işlenmiştir. Oinomaios’un görünüşüne bakılacak olunursa üzerine khymation giymiş eli belinde Pelopsa göre yaşlı ve sakallı betimlenmiş kendinden emin bir duruşu var.

Bu grubun arkasında karşılıklı yerleştirilmiş 2 figür var. Bunların kahin olduğunu biliyoruz. Köşelerde yatan figürlere bakıldığında genç olan Kladeios yaşlı olan ise Alpheiostur. Alınlıkta ayrıca çömelmiş figürler vardır. Bunlara bakıldığında bir bacak arkada diğer bacak önde bu duruş seyislikte yada ok atmada kullanılıyor. Bunların işlenişinde bir hareketlilik yoktur. Pelopsun arkasında ayak parmağı tırnağı ile oynayan cepheden görülen genç bir çocuk (efebos) vardır. Üzerinde mantosu var. Bazı araştırmacılar bunun Pelops’un oğlu olduğunu düşünüyor. Bu grupların her iki yanlarında da atların çektiği arabalar yapılmıştır. Atlar son derece natüralist yapılmıştır.

BATI ALINLIK
Batı alınlığında ortasında diğerlerinden daha büyük boyutlu bir figür vardır. Bu alınlıkta da simetri hakimdir ama diğer alınlığa göre daha hareketli bir alınlıktır. Bu alınlıkta ki konu Kentauromakhi savaşı betimlenmiştir. Theseus yada Peideiusun gelini kentaurlardan kurtardığını biliyoruz. Kurtarılan gelinin ismi Hippodemia ama bu doğu alınlıkta ki Oinomakhios’un kızı değildir. Bu Hippodemeia lapit Hippodemeia’dır. Lapiti kaçıran yaşlı bir kral Kentaurdur. Kızı kurtaran figür tartışmalıdır. Theseus olduğu biliniyor bu figürün yanında 2li mücadeleler vardır. Kentaur tarafından kaçırılan genç bir Efebos vardır. İşleniş olarak natüralistik söz konusudur.

Bir başka görüşe göre ortadaki figür Pelops olabilir. Pelops sağ elini ileriye doğru kaldırmış sanki bir yeri işaret ediyor. İşaret ettiği noktaya bakıldığında ise Pelopsun kutsal alanının yani Pelopeionu görmekteyiz.

Ortada yer alan figürün sahne ile bir alakası yoktur. Hymation giymiştir. Baş işlenişine bakıldığında arkaik etkiler görülmektedir. Doğallıktan bahsedemeyiz. Genel olarak figürlerin işlenişinde arkaik etkiler söz konusudur. Figürlerde parçalı hatlara sahip doğallıktan uzaklardır. Kentaurosların yüz ifadelerine vahşilik yansıtılmıştır.

Pelopsun yanındaki gruplardan bir diğerine bakıldığında bir kız var kaçırılırken betimlenmiş. Eliyle buna karşı gelmeye çalışıyor. İşlenişe bakıldığında natüralistik söz konusudur.

Bundan sonraki gruplara bakıldığında doğal olmayan vahşi kıvrımlar görüyoruz. Ayrıca bu vahşiliği yüzde de görüyoruz. Bakıldığında sadece kadın değil genç erkeklerde kaçırılıyor. Batı alınlığa bakıldığında tam simetri hakimdir. 3lü, 2li gruplar vardır. Daha sakin gruplar vardır. Simetriyi sağlayacak olan 2-2li gruplar vardır.

Klasik Dönem Mimarlığı veya Heykeltraşlığı için daha fazla bilgi için sitemizdeki arama kutusunu kullanabilirsiniz.

Not: Bu sayfadaki yazılar İstanbul Üniversitesi Arkeoloji bölümünde okurken oluşturduğum ders notlarıdır. Aradan belli bir süre geçtiğinden dolayı bazı veriler değişmiş olabilir.

kaynak: anlasana.com