Tarihçilik, dünyanın en eski uğraşılarından biridir. Bu uğraşı, yalnız. geçmişi anlatan bir anlatı sanatı değil; aynı Zamandageçmişin kritiğini yaparak, bugüne katkılarını inceleyen; bugünden hareket ederek de geleceği kavramaya çalışan bir bilim clalıdır.` Ancak, her bilim dalının kendine özgü kuralları vardır. Herhangi bir bilim dalında uğraşı verecek kişiler, sanki bilimin yasaları gibi ortak kurallara dayanarak araştırmalarını yaparlar. Her araştırmanın bir yöntemi vardır. Yönteme dayalı araştırma, düşünmeer başlar. Düşünme de yönteme dayalı bir uğraşıdır. Yöntemi

olmayan herhangi bir düşüncenin, bir sonuca ulaşması olanaksızdır; çünkü düşünme süreçlerinde hep neden, niçin, nasıl soruları ile bir nesnenin ya da soyut bir kavramın nedenleri ve oluşum süreçleı'ine odaklanılır. Düşünce, yöntemli akıl yürütme sanatıdır. Bilim ise, yine yönteme dayalı olarak, aklın gerçeği araştırmasıdır. Bir eylem ya da uğraşının da öyle... Bir amaca ulaşılacaksa, bir yöntemin geliştirilmesi kaçınılmazdır. Yöntemi olmayan uğraşı, akıntıya kürek çekmekten öte bir anlam taşımaz. Dolayısıyla, yöntemsiz bilim olamaz. Yöntem yaşamın her alanında bu denli önemliyken, tarih gibi eski bir bilim dalının yönteminin olmaması düşünülemez. Tarih biliminin yöntemi de binlerce yıllık bir serüven içinden çıkıp, bugüne ulaşmış; herkes tarafından söylenmese de, genel olarak benimsenen kendi kurallarını yaratmıştır. Yöntemlerin her kuralının, büyük deneyimlere dayandığı düşünüldüğünde, gerçekte kural olarak ortaya konulan şeylerin, araştırmaya yönelmiş kişilerin işlerini kolaylaştırmaya dönük bir etkinlik olduğu da göz ardı edilemez. Ancak, her araştırıcının genel çerçeve içinde kalmak koşuluyla, kendi yöntemini kendisinin oluşturduğu da yadsınamaz bir gerçektir.Evet; her tarihçinin bir yöntemi vardır. O, kendine özgü kurallarla, kimi işleri çok daha kolay yapar; bir veriyi ya da uygulamayı çok daha etkili biçimde kullanır ya da işler. Böyle olmakla birlikte; tıpkı yazının genel kuralları gibi, tarihçiliğin de herkesçe benimsenmesi gereken kuralları Vardır. Yöntem, yalnız biçim değildir. Sistematik bir düşüncenin de yöntem işi olduğu göz önüne alındığında; yöntemin, bilimin asıl amacı olan gerçeğe ulaşmak ve bilinmeyeni bilinir kılmak eylemine ulaşma süreçlerinin sistematik uygulaması olarak nitelendirilebilir.

Kemal Arı