Türkiyede Kereste Endüstrisi
Türkiye’de kereste endüstrisinin kuruluşu batı ülkeleri ile aynı tarihlere rastlamaktadır. 14 ve 15. yüzyıllarda Vilayet Kanunnamelerinin vergi kayıtlarında “Değirmen” olarak dağlardaki su hızarlarınınvergilendirildiği kayıtlar arasında yer almaktadır. Bu hızarlara vergi uygulamasının Fatih Sultan Mehmet zamanında başlandığı anlaşılmaktadır. 17. yüzyıl başlarında yaşamış olan Evliya Çelebi meşhur Seyahatnamesinde bıçkı değirmenlerinden bahsetmektedir. 19. yüzyılın sonlarına kadar keresteihtiyacı el ve su hızarları ile karşılanmıştır.
Çeşitli kaynak bilgilere göre ülkemizde lokomobilli ve katraklı ilk kereste fabrikası 1892 yılındaİstanbul Zeytinburnu‘nda kurulmuştur. 20. yüzyılın başlarında 1906′da Tophane İdaresi Zeytinburnu‘nda Tersane İdaresi Haliç‘te kendi ihtiyaçlarını karşılamak üzere katraklı velokomobilli kereste fabrikası kurmuşlardır.
Özel Sektöre ait ilk kereste fabrikasını Barutçu adında bir müteşebbia Zonguldak Filyos’ta kurmuştur. Bu fabrikanın 25 km uzunlukta bir dekovil hattına sahip olduğu belirtilmektedir. Bundan sonra aynı kimse ikinci meşrutiyet sıralarında (1908) Eğridir-Dinar arasında ikinci bir tesis kurmuştur. Bundan sonra aslen Avusturyalı olan İbrahim Kuddisi (Stager) adında bir şahıs da Eskişehir Çatacık ormanlarında tek katraklı bir kereste fabrikası tesis etmiştir. Bu fabrikanın tomruk nakliyatı için kısa mesafeli bir havai hat tesisi bulunduğu anlaşılmıştır.
Bundan sonra 1910 yılında Cide’de, 1911 ve 1913 yıllarında Safranbolu ve Taşköprü’de, 1915 yılında Bozhöyük’de özel sektöre ait kereste fabrikaları kurulmuştur.
Cumhuriyet ilan edildiği 1923 yılında ülkemizde 7 adet kereste fabrikası faaliyet halinde bulunuyordu. 1930 yılında bu fabrikaların sayısı 50′ye çıkmıştır. Fakat daha sonra 1936′da bu sayı 23′e düşmüştür. Çünkü 3116 sayılı Orman Kanunundaki esaslar gereğince mevcut fabrikalar ya kapatılmış ya da devlete devredilmiştir. Devlet adına ormanların işletilmesi ile Orman Genel Müdürlüğü görevlendirilmiştir. Devlete devredilen fabrikalar arasında Ayancık, Bolu, Bafra, Bulupınar, Eskipazar ve Pazarköy kereste fabrikaları sayılabilir.
Orman Genel Müdürlüğü ilk kereste fabrikasını 1940 yılında Dursunbey’de açmıştır. 1945 yılına kadar daha önce adları belirtilen fabrikalar devletleştirilmiştir. 1945 yılından sonra ise sırası ile Düzce, Borçka, Devrek, Yenice, Cide, Akkuş, Ardeşen, Bartın ve Demirköy kereste fabrikaları Orman Genel Müdürlüğünce işletmeye açılmıştır.
İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planında orman döner sermayesindeki sanayi kuruluşlarının ayrı bir iktisadi kuruluş bünyesinde düzenlenmesi düşüncesi 1970 yılında Orman Ürünleri Sanayi (ORÜS) Genel Müdürlüğünün kurulmasını sağlamıştır. Orman Genel Müdürlüğüne bağlı fabrikalar bu genel müdürlüğe devredilmiştir. ORÜS 1983 yılında çıkarılan 2929 sayılı yasa ile Orman Ürünleri Sanayi Kurumu adında İktisadi Devlet Teşekkülü niteliğinde KİT statüsüne kavuşturulmuştur.
1981 yılında Tarım ve Orman Bakanlığınca ağaç işleyen endüstri kollarına ait bir envanter çalışması yapılmıştır. Bu envanterde ülkemizde mevcut olan kereste tesisleri Kamu ve Özel Sektör olarak ayrılmış ve bunlar yıllık işledikleri tomruk miktarına göre gruplandırılmıştır. | 