Prostat ve Prostat Büyümesi Hakkında Bilgi

Prostat idrar kesesinin altında yerleşik olan ve idrar yapma sırasında idrar torbasından aşağı idrarı taşıyan kanal olan üretranın bir kısmını çevreleyen, ejakülasyon için gerekli olan sıvının bir kısmını sağlayan bir cinsiyet bezidir. Prostat kestane büyüklüğünde bir bezdir. Yaklaşık olarak 20 yaşında kadar büyümeye devam ederek erişkin boyutuna ulaşir. 40 yaşlarına kadar bu boyutta kalarak, bu yaşlardan itibaren tekrar büyümeye başlar.

Prostat bezinde 3 tip hastalık görülebilir: 

-Prostatit adi verilen prostat inflamasyonu: Bu durumda prostat siser ve hassaslasir. Çogu zaman kaynagi bakteriyel enfeksiyondur. 

-Prostatın kanserleşme olmadan büyümesi: Prostat içindeki dokunun tekrar büyümeye baslamasidir. Bu duruma benign prostatik hiperplazi (BPH) denilmektedir. Tipik olarak prostatin orta kisminda olusarak üretrayi daraltmakta ve idrar yapmada sorunlara yol açmaktadir. 

-Prostat Kanseri: Prostat kanseri dokularin anormal ve kontrolsüz büyümesi sonucu gelisir. Büyümenin bezin içinde oldugu BPH'dan farkli olarak tümörler genellikle bezin dis kisminda gelisir. Prostat kanseri özellikle erken dönemlerinde çok sinsi bir hastaliktir, kiside kanserle birlikte prostat büyümesi ve buna bagli sikayetler mevcut degilse kanserin kendisine özgü hiç bir belirtisi bulunmayabilir. 

Prostat hastaliklarinin yarattigi sikayetler arasinda geceleri sik idrar çikma, idrar yaparken zorlanma, aci ve yanma hissi, idrar yaptiktan sonra mesanenin tam bosalmamasi, isedikten sonra damlama seklinde idrar gelmesi, ani iseme hissi , zayif idrar akimi basta gelir. Bu sikayetler prostatta olusabilecek bu 3 hastaligi da isaret edebilir. Bu nedenle tetkiklerin dogru olarak yapilarak teshisin tam ve dogru konmasi çok önemlidir. Prostat büyümesi yasam kalitesini ciddi olarak bozabilen bir hastaliktir. Hastalarin sosyal yasamlari etkilenmekte, seyahate gitme özgürlükleri kisitlanmaktadir. Gece uykulari düzensizlestigi için, ertesi gün performans düsüklügü yasanmaktadir. Her hastanin bu belirtilerden etkilenme ve rahatsizlik duyma derecesi farkli oldugundan, tedavi gerekip gerekmedigi ve gerekiyor ise ne tür bir tedavinin uygun olacagi, yapilacak testlerden sonra, hasta ve doktorun birlikte karara varmalarini gerektirir. Bu testler sirasiyla: Fizik muayene, iseme hizi ölçümleri, gerekirse ek olarak mesane fonksiyonlarinin ürodinami ile arastirilmasi, ultrasonografi ile böbreklerin, mesanenin degerlendirilmesi, prostat büyüklügünün ölçümü, iseme sonrasi mesanede kalan idrar miktarinin ölçümüdür. Kandaki PSA (Prostate Spesific Antigen) düzeyi, mutlaka her hasta veya hasta adayinda bakilmasi gereken önemli bir parametredir. PSA, prostattaki büyümenin selim veya habis oldugunu ayirmada çok önemli bir ölçek olarak kabul edilmektedir. 

Sertlesme sorunu cinsel performans için yeterli olan sertlesme seviyesini saglayamama ve/veya bu sertligi koruyamama durumudur. Bu durumun üç ayi askin bir süre devam etmesi halinde doktora basvurmak gerekir. Sertlesme Sorununun psikolojik ve organik pek çok sebebi bulunmaktadir. Psikolojik kaynakli ereksiyon bozuklugu, basari kaygisi ve iç çatismalarin olumsuz görünümlerine bagli iken fiziksel nedenler arasinda anatomik, sinirsel kaynakli, endokrinolojik, ilaç baglantili ve damar sistemi kaynakli komplikasyonlar yer almaktadir. 

Prostat hipertrofisi organik anlamda sertlesme bozukluguna yol açan faktörlerden birisidir. Gerek enfeksiyona bagli prostatit, gerekse prostatin büyümesi durumlarinda idrara sik çikma, idrarda yanma sizi gibi sikayetler cinsel fonksiyon etkilenmesine yol açmakta, hem sertlesme hem de bosalma bozukluklari ortaya çikmaktadir.. Prostat ameliyati da - özellikle prostat kanseri ameliyati- prostatin yaninda bulunan sinirlere ve damarlara zarar vererek, sertlesme sorununa neden olabilir. Prostat kanserinde, ereksiyonu saglayan ve prostata yapisik seyreden sinirler kanser dokusunun onlari harap etmesi ile etkilenebildigi gibi kanser için uygulanan tedavi (cerrahi, radyoterapi, kriyoterapi) sonrasinda ayni sinirlerin zarar görmesi sonucu da etkilenebilir. Hormon tedavisi sinirleri harap etmemesine ragmen vücuttaki testosteronu tamamen ortadan kaldirdigi için seksüel aktivite için isteksiz hale getirir. Bu nedenlerden ötürü prostat hastaliklari tedavilerinde en önemli nokta, cinsel fonksiyon sorunlarina yol açmayan tedavilerin tercih edilmesidir. 

Bu tedavi tercihleri prostatit enfeksiyon tedavisinde ilaç kullanimi, Prostatin kanser olmayan büyümesinde Greenlight buharlastirma yöntemi ve prostat kanserinin uygun vakalarinda Brakiterapi yöntemidir. 

Greenlight isleminden önce BPH hastalari etkin ama risk seviyesi yüksek olan ameliyat seçenegi ile daha az etkin ancak daha düsük riskli isi terapi yöntemleri arasindan tedavi metodunu seçmek zorunda kaliyorlardi. Greenlight prosedürü ameliyat seçeneginin etkin tedavi özelligini, isi terapi seçeneginin düsük risk orani ile birlestiren basit bir tedavi yöntemidir. Bu prosedür, çok yüksek seviyede bir enerji kullanarak prostatin büyümüs olan bölgelerini buharlastirarak tam olarak ortadan kaldirir. Çogu hastalar birkaç saat içinde evlerine gidebilirler ve normal aktivitelerine birkaç gün içinde baslayabilirler. Hastalarin büyük çogunlugunda sonda konulmasina gerek duyulmamaktadir. Kani sulandirici ilaç kullanan hastalarda da ilacin kesilmesine gerek duyulmadan islem yapilmaktadir. Idrar akisindaki problemler ve diger semptomlar 24 saat içerisinde büyük ölçüde çözüme kavusmaktadir. Bu islem özetle,idrar akisinda aninda rahatlama saglayan ve sikayetleri hemen ortadan kaldiran, agrisiz, kansiz, sondasiz, risksiz ve en önemlisi sertlesme sorununa neden olmayan kesin etkili bir tedavi yöntemidir. Greenlight hastalarin ereksiyon ya da orgazm olmalarini genel olarak etkilemez. Düsük oranda geriye dönük ejakülasyon meydana gelir. Hastalar prosedür öncesi cinsel aktivitelerini muhafaza etmektedirler. 

Prostat kanseri tedavisinde, Brakiterapi yöntemi, sertlesme sorunu ve idrar kaçirma gibi yasam kalitesini olumsuz etkileyen komplikasyonlara yol açmadigi için gelismis ülkelerde yogun olarak tercih edilmektedir. Brakiterapi yöntemi, yaklasik bir yil boyunca prostat dokusunun ortasina yerlestirilen ve düsük dozda isin veren iyot 125 radyoaktif kaynaklari ile kanserli dokunun yavas ve sürekli isinlanmasi esasina dayanir. Prostat kanserinin organa sinirli evrelerinde, impotans ve idrar kaçirma gibi yasam kalitesini olumsuz etkileyen komplikasyonlarin hiç birine yol açmayan ve cerrahi tedaviye es anlamda yüksek basari yüzdesi uzun takiplerle tespit edilmis olan bir tedavidir. Tedavi, kanser hücrelerinin radyasyona karsi normal hücrelerden daha fazla hassasiyet göstermesi esasina dayanir. Her biri 4,5 cm. uzunlugunda seedler çevrelerindeki dokuya belirli bir dozda radyasyon yayar. Bu seedleri belirli mesafelerde prostatin her tarafina yayarak, kanserli hücreleri yok etmek üzere tam gereken ölçülerde radyasyon ulastirilmis olunur. Bu islem dogrudan prostatin içerisinde gerçeklestirildiginden çevredeki organ ve dokulara hiçbir zarar verilmemektedir. Bu islem için bilgisayar baglantili 3 boyutlu özel bir ultrason kullanilir. Üroloji uzmani ile radyasyon fizikçisi bir ekip olarak, bilgisayar tarafindan isaretlenen tümörlü hücrelerin bulundugu bölgelere seedleri yerlestirir. Tüm bu islem yaklasik 1 saat sürer. Hasta hemen akabinde normal hayatina devam eder. 

Bu yöntem için uygun hasta seçimi büyük önem tasimaktadir. Bu islem: 

-Erken safhada tespit edilmis 

-Tümörün kapsül disina yayilmadigi 

-Gleason skor < 7 

-PSA < 10 

-Prostat volümü < 50ccm 

-Idrar Akim Hizi > 15ml/s olan hastalarda rahatlikla uygulanabilmektedir. 

Brakiterapinin Avantajlari: 

Bu tedavi hastalara son derece önemli avantajlar saglar: 

-Tedavi sonucu sertlesme sorunu görülme orani son derece düsüktür. 

-Tedavi sonucu inkontinans (idrar kaçirma) görülme orani son derece düsüktür. 

-Tedavide Radikal prostatektomi ile es degerde basari oranlari saglamaktadir. 

-Cerrahi risk son derece düsüktür. 

-1 günlük bir prosedürdür. Erken iyilesme ve normal aktiviteye hemen dönüs saglar. 

-Genel saglik durumu problemli olan daha yasli hastalar için de son derece uygun bir yöntemdir.Prostat çevresindeki saglam dokulara(barsak, mesane ve üretra) zarari yoktur. 

Prostat Büyümesi Hakkında

Prostat Nasıl bir Hastalıktır ve Kendini nasıl belli eder?

Öncelikle prostatı bir hastalık olarak tanımlamak yanlıştır. Prostat tüm erkeklerde anne karnından itibaren var olan göz,kulak, karaciğer gibi bir organımızdır.

Erkekte meninin sıvı kısmını yapımından sorumludur. Prostatın bulunduğu konum ve yapısı itibarı ile ister iltihap, ister kanser isterse de yaşla beklenen normal büyüme olsun şikayetler hep benzer şekilde gelişir. Prostat hastalıkları ile ilgili olarak genellikle karşımıza çıkan şikayetler arasında, sık idrara çıkma, idrarın çatal olması, idrar yaparken yanma, idrar yaptıktan sonra mesaneyi tam boşaltamama hissi, gece idrara kalkma ve idrar yapamama sayılabilir.

Prostatın bu sayılan şikayetleri olan hastalarda hangi tip hastalığın olduğu nasıl anlaşılır?

Biraz önce bahsettiğimiz gibi prostatta üç türlü sorun olabilir: büyüme, iltihap, kanser . Bunların ayırt edilmesinde Amerikan ve Avrupa Üroloji Derneklerinin ( AUA_ American Urological Association) ( EAU- European Association of Urology) de kabul ettiği yapılması mutlaka gerekli ve yapılması faydalı olan bazı tetkik ve muayeneler vardır. Hastaların tümüne, yaşları ne olursa olsun makattan prostat muayenesi ilk basamak olarak yapılması gereken muayene yöntemidir. Burada üroloji eğitimi sırasında alınan deneyim ile prostattaki büyümenin özellikleri doktor tarafından değerlendirilerek gereksiz testlerden kaçınılabilir. Bundan sonra tam idrar tahlili ve PSA ( prostat spesifik antijen ) adı verilen kan tahlili ile, hastanın üre ve kreatinin değerlerinin ölçülmesi gerekir. PSA kan tahlili kanser için tek belirleyici olmasa da bizlere kanser taramasında yardımcı olan önemli bir ön testtir. Eğer hastanın yaşı 70 in üzerinde ise ve muayenesi normal ise bu test de istenmeyebilir.

Ürologlar muayene sırasında ultrasonografi kullanırız ve bununla genel olarak prostatın büyüklüğü, mesanenin kalınlığı, böbreklerde bir tıkanıklık olup olmadığı ve bunlardan daha önemlisi işeme sonrasında mesanede belirli oranda idrar kalıp kalmadığının kontrol edilmesi gerekir. Yine, hastalar için son derece zahmetsiz olarak, işeme hızının üroflowmetri adı verilen bir bilgisayarlı ölçüm sistemi ile ölçülmesi, prostata bağlı tıkanıklığın derecesi konusunda bizlere bilgi verir.

Ancak hastalığın tipi konusunda bilgi vermez. Eğer prostata bağlı tıkanıklık şikayetleri veya kontrol amacı ile gelen bir erkekte, muayenede bir özellik yok ve PSA değerleri de kişinin yaşı için normal değerler arasında ise bu hastalarda normal prostat büyümesi kabul edilebilir. Ne yazık ki burada en büyük sorun 50 yaş altında işeme sorunları olan ve muayenesi ile PSA ölçümleri normal olan hastalarda ortaya çıkmaktadır. Bu hastaların şikayetlerinin daha detaylı olarak incelenmesi gerekebilir. Bu şekilde altta yatabilen önemli konuların atlanması engellenir.

Muayenesinde, PSA ölçümlerinde ve / veya her ikisinde birden bir bozukluk olan hastalarda hangi tip büyümenin olduğunun ayırt edilmesinde tüm dünyada kabul edilen altın standart, prostattan özel aletlerle ultrasonografi eşliğinde biyopsi alınarak patolojik olarak incelenmesidir. Bu işlemin deneyimli bir merkez tarafından yapılması hastalara uygulanacak tedavinin düzenlenmesinde büyük rol oynar.

Normal Prostat büyümesi (BPH) sı olan hastaların tedavisine nasıl karar veriyorsunuz?

Normal prostat büyümesi tüm erkeklerde 50 yaş sonrasında vücutta meydana gelen hormonal değişiklikler sonucunda oluşur. İnsan yaşam kalitesini ciddi olarak etkileyebilecek bir sorundur. Büyüme sonucu yaşanan sorunlar kişiye özgü olarak ortaya çıktığından prostat büyümesinin tedavisi ne sadece doktorun ne de hastanın karar verebilecekleri bir durumdur. Burada hastaların şikayetlerinin iyi değerlendirilmesi son derece önemlidir. Bu konuda tüm dünyada yapılan çalışmaların bir örneği olarak ülkemizde de hasta şikayetlerinin daha bilimsel olarak anlaşılabilir hale gelmesini ve yaşam kalitesinin ne kadar etkilendiğinin değerlendirilmesi için standart soru formları kullanılır. Bunlardan en sık kullanılanı Uluslar arası Prostat Semptom Skoru (IPSS) dir. Bu test hasta tarafından doldurulur ve hastalığa bağlı şikayetlerin derecesini, şeklini doktora sayısal olarak verir. Elde edilen değerler az, orta veya şiddetli olarak değerlendirilir. Hastanın yaşı, birlikte olan diğer hastalıkları, kalp, tansiyon,şeker hastalığı gibi, hastanın yaşam şekli ve beklentileri değerlendirilerek tedavi seçenekleri hastalara iyi ve kötü yanları ile anlatılır ve doktor-hasta etkileşimi ile birlikte karar verilir.

Prostat büyümesi olan hastalara ne gibi tedaviler önerebiliyorsunuz ?

Tıpta en önemli noktalardan birisi “primum non nocere” yani “önce zarar verme”dir. Hiçbir tedavi masum değildir ve herkes için tek bir doğru tedavi seçeneği yoktur. Bazı insanlar için bir tedavi seçeneği daha uygunken bazıları için bu doğru olmayabilir. İlk basamakta hiçbir zaman kolay kolay ameliyat kararı vermemek gerektiği kanısındayım. Günümüzde prostata bağlı tıkanıklıkların tedavisinde son derece etkili ilaç tedavileri vardır. İnsanlara ameliyat seçeneğinin yanı sıra bu tedavilerin de olduğunun ve etkilerinin denenmesi kanaatindeyim. Tabii ki, ilaç tedavi seçenekleri yeterli olmadığında prostat ameliyatları gündeme gelmekte.

Prostat büyümesinin kaç türlü ameliyatı var ?

Prostat ameliyatlarını iki ana başlık altında toplamak mümkündür; açık ve kapalı ameliyatlar. Açık prostat ameliyatları artık günümüzde BPH için gitgide daha az kullandığımız ameliyat teknikleridir. Bunun nedeni sonuçta hastada bir yara yeri olması, sondalı kalma süresinin daha uzun olması ve yan etkilerinin hasta için daha fazla olmasından kaynaklanmaktadır. Bu ameliyat tekniğini daha çok büyük prostatı olan hastalarda tercih ediyoruz. Halk arasında kapalı prostat ameliyatları da kendi içinde değişik şekillerde gerçekleştirilebilmektedir. En başta tüm dünyada yıllardır kabul edilmiş olan TUR ( transüretral rezeksiyon) ameliyatından bahsetmek gerekir. Burada hasta anestezi aldıktan sonra idrar borusundan bir endoskop ile girilerek tıkanıklık yapan prostat dokusunun kesilerek küçük parçalar halinde dışarı çıkarılması gerçekleştirilir. Bu yöntemde hastalar açık ameliyata göre çok daha erken dönemde sondadan kurtulurken daha rahat kendini toparlayabilmektedir. Yine endoskopik olarak idrar borusundan girilerek yapılan bir başka teknik ise prostatın buharlaştırılmasıdır. Burada prostat içerisine odaklanmış yüksek enerji verilerek çoğunluğu su olan prostat dokularının buharlaşması sağlanır. Buharlaştırma ameliyatları 1990 lardan itibaren değişik aletler ve enerji kaynakları kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Son günlerde yoğun bir şekilde uyguladığımız green light lazer ile yapılan prostat ameliyatları da bunlara bir örnektir.

Green light lazer, ameliyat sonrası hastanın yaşam kalitesi için büyük artıları olan bir yöntem olması yanı sıra, kalp, tansiyon vs, gibi normal prostat ameliyatı riskli olan anestezi alamayan hastalara da lokal anestezi ile uygulanabilmesi sayesinde şikayetlerinden kurtulma imkanı sağlayabilmektedir. Bu yöntemin öne çıkmasına neden olan özelliklerinden birisi de cinsel işlevler üzerine olan minimal etkisidir. Normal olarak prostat ameliyatlarından sonra görülen ve uygulanan yönteme ve hastaların yaşlarına göre % 25-50 arasındaki cinsel işlev bozukluğu yüzdesi bu yöntemde en aza indirilebilmektedir. Yine erkeklerde boşalma ile ilgili olarak prostat ameliyatlarından sonra olan sorunlar bu yöntemle büyük ölçüde önlenebilmektedir.

Peki bu kadar iyi özellikleri olan bir yöntem neden daha yaygın olarak kullanılmıyor?

Burada en önemli faktör sanırım tekniğin son derece yeni olmasından kaynaklanmaktadır. Ancak özellikle Istanbul’da görüldüğü gibi bu tekniğin uygulanabildiği merkezler hızla artmaktadır. Bunun yanı sıra iki önemli sorun daha vardır. Bunlardan birincisi maliyettir. Ne yazık ki bu yöntemde her hastaya bir prob (buharlaştırma ucu) kullanılmakta ve bu da maliyeti arttırmaktadır. Ancak, hastanede kalış süresinin azalması ve yan etkilerin azlığı bence bunu dengelemektedir. Tıbbi olarak ise ürologlar için en önemli sorun, ameliyat sonrasında dokular buharlaştığından doku incelenmesi ( burada bir kanser hücresi var mı sorusunun cevabının alınmasında önemlidir) için herhangi bir örneğin alınamamasıdır. Özellikle genç hastalarda eğer herhangi bir şekilde prostat kanseri şüphesi, ihtimali varsa ameliyat sonrası doku örneklerinin incelenmesi ve buna yönelik tedavinin yapılabilmesi gerekmektedir. Green light uygulaması öncesi hasta seçimi son derece bu nedenle önem taşımaktadır.

BPH ve BPH ameliyatları ile cinselliğin ilişkisi?

BPH şikayetlerinin cinsel hayatı genel olarak kötüleştirdiği birçok çalışma ile kanıtlanmıştır. BPH nedeni ile ilaç tedavisi alan ve şikayetleri azalan hastaların cinsel yaşamlarında da iyileşme olduğu görülmektedir.Cinsel hayatı aktif olarak devam eden erkeklerde ilaç tedavisi öncelikli olmalıdır. Ancak ürolojik takiplerinin düzenli bi rşekilde de yapılması önemlidir. Ancak, bu sadece bir neden sonuç ilişkisi olarak ele alınmamalıdır. Çünkü birbirlerinden bağımsız olarak da ortaya çıkabilen durumlardır.

Ameliyatlar sonrasında ise, mutlaka tüm hastalara cinsellik ile ilgili bilgi verilmelidir. Sonuç olarak prostat erkeklerdeki seks bezlerinden birisidir. Bu nedenle buna yapılan her türlü müdahalenin cinsel işlevler ile ilgili bir sorun çıkartma ihtimali vardır. Bu sadece erkeklerde ereksiyon kaybı olarak değil boşalma bozuklukları olarak da ortaya çıkabilir. Boşalma hissi olmasına karşın meninin gelmemesi, kanlı meni gelmesi gibi sorunlarla karşılaşılabilir. Bunların hastalara detaylı olarak anlatılması ve nedenlerinin söylenmesi hasta beklentilerini ve yaşam kalitesini arttıracaktır.

kaynaklar: kanseroloji.com, mynet.com