SAPKIN DAVRANIŞ

 Davranışlar genelde ikiye ayrılırlar: Dü­zenli davranış, düzensiz veya sapkın dav­ranış. İkincisi ile kasdedilen, ilk bakışta be­lirli ölçü ve esaslara uygun olmayan davra­nıştır. Sosyal bilimlerdeki ifadesiyle, bir toplumun veya toplumsal zümrenin sosyal ve kültürel kural ve düsturlarına aykın olan davranış, "sapkın davranış" diye adlandırı­lır. Bazı sosyologlar buna "farklı davranış" da derler. Sapkın davranışın incelenmesi, ya da sapkınlık sosyolojisi en uygun olarak kri­minolojiye (suç teşkil eden davranışların bilimsel incelenmesi) karşı bir tepki olarak anlaşılmıştır. Kriminoloji ve sapkınlık sos­yolojisinin keskin biçimde birbirinden ay­rıldığı üç önemli alan söz konusudur.

Kriminoloji tarihsel olarak hukuki normlara aykırı hareket etmekle ilgilenmiş­tir, oysa sapkınlık araştırmaları, sapkınlığın çok daha geniş bir tanımını vermişlerdir: 'Normallik'ten sosyal olarak yasaklanmış herhangi bir sapma'. Böylece pek çok farklı davranış formları, o davranış özgül olarak yasadışı değilse de, sosyal olarak suç sa­yılabilir, örneğin küfürlü konuşma, sarhoş olacak kadar içme gibi. Sapkınlık sosyolo­jisi böylece geleneksel kriminolojinin yap­tığından çok daha geniş kapsamlı, daha he­terojen bir davranış kategorisi sağlamakta­dır. Sapkınlık incelemeleri futboldaki fana­tik taraftarlıktan, uyuşturucu kullanımına dek geniş bir alanı kucaklamaktadır.

ikinci farklılık alanı şudur: Geleneksel kriminoloji, suçun nedeni üzerinde yoğun­laşırken, sapkın davranış incelemesi en azından bazı suç sayılan davranış kategori­lerinin alt ya da marjinal sosyal gruplar üze­rindeki sosyal kontrolün dayatmasının so­nucu olduğunu ileri sürer. Paradoksal ola­rak, yasaların ağırlaştırılması istenmediği halde, toplumda sapkınlığı artırıcı sonuçlar doğurur. Sapkınlık teorisi özel olarak sap­kın kariyerlerin yaratılmasında suç kalıpla­rının rolüyle ilgili olmuştur.

Üçüncü olarak kriminolojide toplumda­ki suçun varlığı, suçlu kişilik ya da karakter ile suç eylemi arasında pek fark gözetilmez. Suçluların niçin varolduğunu açıklamanın toplumda suçun varlığını açıklayacağı var sayılmıştır. Sapkınlık incelemesi ise, top­lumdaki sapkınlık sorununun ve sapkın bir davranışta bulunmanın analitik olarak ayrı ele alınması gerektiğini öne sürerler.

Bilindiği gibi her toplumda, insanlara na­sıl davranmaları gerektiğini bildiren çeşitli kurallar, beklentiler veya herkesçe uygula­nan birtakım hareketler vardır. Kişi doğdu­ğu andan itibaren başlayan sosyalleşme sü­reci içinde bu kuralları, hareketleri öğrenir ve bunlara göre hareket etmeye çalışır. Fa­kat herkes sürekli bu hareket ve davranış kurallarına uygun davranışlar göstermeye-bilir; belirli ölçüde de olsa, onlara uymama hali görülebilir.

Sapkın davranış temelde ikiye ayrılır,

 a) Akli veya ruhî sapkın davranış;

 b) Sosyal sapkın davranış. Her iki türün çeşitli şekil­leri vardır. Bütün akıl ve ruh hastalıkları bi­rer sapkın davranıştır. Suç ve suçluluk bü­tün şekil ve çeşitleriyle sapkın davranışın bir başka türünü oluşturur.

Davranış kurallarına uyum ve uyumsuz­luğun, bir başka ifadeyle itaat ve itaatsizli­ğin bir sınırı vardır. Yani her uyumsuzluk yahut itaatsizlik sapkın davranış sayılmaz. Sapkın davranış genelde garip bir davranış sayılmayacağı gibi, aynı zamanda, bir top­lumun yerleşmiş kural ve hareket tarzları ile bağlantılı olarak bir şeyi yapma veya yap­mamanın belirli bir derecesini de gösterir. 

Bazı sosyologlar, toplumun hoşgörüsünün arzu edilmeyen yönde aşacak kadar ileri boyutlardaki sapkın davranışlann sos­yal problemleri doğurduğunu ileri sürmüş­lerdir. 1897'deDurkheim'de "anomi" şek­linde başlayan bu iddia, ondan 50 yıl kadar sonra Robert K. Merton tarafından yeniden canlandınldı. Aynı kanaat, son dönemlerde daha da yaygınlaştı ve sosyologlar arasın­da, sosyal problemleri, "kurallardan bir sapma şeklinde görme ve tanımlama" eğili­mi hakim olmaya başladı ve araştırmalar ahlakî ve hukukî normların çiğnenmesi noktasında toplandı.