Alt Kültür

Altkültür; hakim kültürle bağlantısını koparmadan, bazı önemli noktalarda ayrılarak gelişen bir kültür olarak tanımlanır. Altkültürün kaynağı, belli bir yaş grubuna, üyelerin kökenine, ırkına, ekonomik sınıfına, cinsiyetine dayanabilir ve altkültürü belirleyen unsurlar genellikle grubun estetik, dinsel, mesleki, siyasi ve cinselliğe bakış açılarıdır.

 Bir sosyal grubun veya zümrenin, bünyesin­de yaşadığı ülke veya toplumun genel kültür bütünü İçinde, etnik, dini, yerel ve meslekî ne­denlerle farklılık gösteren dilleri, elbiseleri, evleri, çocuk yetiştirme tarzları, hayat ve dün­ya görüşleri, yaşama biçimleri vardır. İşte bu farklı kültürel yönlere alt-kültür adı verilir. Ba­zı kaynaklarda talî kültür adı da verilir. Her sosyal sınıf veya zümre şiddetli bir eritme poli­tikası yahut baskı olmadıkça, kendilerine mah­sus az çok farklı olan bu kültürlerini sürdürür­ler.

Çok çeşitli ırk ve gruptan insanlardan oluşan toplumlarda bu tür alt-kültürlere sık sık rastlanır. Amerika Birleşik devletleri ve Os­manlı imparatorluğu bu tür toplumların tipik örnekleridir. Birincisinde Amiş'lerin ve zenci­lerin kültürleri, ikincisinde ise ermeni, rum, yahudi, gürcü, çerkez, dadaş, hatta türkmenle-rin kültürleri mensup oldukları genel kültür ve medeniyet bünyesinde farklılık gösteren ta­lî (alt) kültürler olarak değerlendirilir. Bir gru­bun kültürel özellikleri, farklı bir kültür özelli­ği göstermeyecek kadar başka bir grubunkiyle kaynaşmış olabilir. Örneğin, göçmen grupla­rın, ülkelerine göç ettikleri milletin kültürü ile ana vatanlarındaki kültürün karışımından olu­şan alt-kültürlerİvardır. Türkiye'deki Afgan mültecilerinin kültürleri zamanla böyle bir oluşuma maruz kalacaktır. Ünlü 93 Harbi nc-dcnİyle Erzurum'dan Kayseri'ye ve daha baş­ka yerlere göç edenlerin farklılaşan alt-kültür­lerinden söz edilir.

Mesleki unsurlar da alt-kültürlerin oluşması­na yol açabilir. Nitekim, belirli bir mesleki fonksiyonu yerine getirmek maksadıyla birara-ya gelen fertler arasında talî bir kültür meyda­na gelmektedir. Zira onlar, geldikleri yerin mahallî kültürlerini taşıdıkları gibi, ayrıca İçin­de bulunduktan yeni meslekî zümrenin kültü­rel özelliklerini de benimserler; böylece yepye­ni bir kültür teşekkül etmiş olur ki, buna "mes­leki alt-kültür" demek mümkündür.

Sonuç olarak alt-kültürlcr, her ne kadar ge­nel kültür içinde yer alır ve onun bazı özellik­lerini taşırlarsa da, genel kültürlerin alt-kültür­lerin toplamından ibaret olmadığını da belirt­mek gerekir.

Gençlik Altkültürleri

Hakim kültür içinde, gençlerin davranışlarına uygun rehberlikte bulunan, gençler tarafından paylaşılmış ve kabul edilmiş uygulamaları, tutumları, değerleri ve normları kapsayan gençlik alt kültürleri yer almaktadır. Hakim kültür içinde, çeşitli gençlik grupları, giyim tarzları, dinledikleri müzik türü, saç şekilleri, geliştirdikleri konuşma dilleri, benimsedikleri değer ve normları, tutum ve davranışları gibi özellikleri ile alt kültür grubu olarak varlıklarını sergilemektedirler.

Değerler ve normlar, dil, giyim ve saç tarzı, müzik ve boş zamanları değerlendirme biçimleri gibi unsurlar gençlik alt kültürlerinin genel belirleyicileri olarak kabul edilebilir. Bu kültürel unsurların en önemli özelliği, hızla yayılmaları şeklinde ifade edilebilir.

Kültürün tüm toplumu kapsayan bütüncül bir özelliği olmasına karşın, tüm bireylerin aynı biçimde düşünmeleri, aynı duyguları yaşamaları ve aynı yollarla hareket etmeleri düşünülemez. Tüm toplumlarda temel toplumsal değerleri paylaşan ancak bunları farklı yollarla ortaya koyan küçük toplumsal gruplar vardır. Bu gruplara alt kültür adı verilir. Belirli bir alt kültürdeki bireylerin inançları, değerleri ve gelenek ve görenekleri toplumun öbür kesimlerinden daha farklıdır. Bunların toplumdaki egemen kültürün inançları, değerleri ve gelenekleri ile de sıkı ilişkileri vardır (Karalar, s. 237-238) .

Alt kültür konusunu gelin basit örnekler ile açıklayalım. Bir işletmenin satış ekibinin sahip olduğu değerler, kullandığı terimler ve dili insan kaynakları bölümünde çalışanlardan farklı olur. Ya da bir üniversitede farklı bölümlerde okuyanların birbirlerine benzeyen pek çok yönü vardır; ancak okunulan bölüm öğrencilerin alt kültürlere sahip olmalarına neden olur. Üniversite öğrencileri örneğimizdeki alt kültürlerin tüketim davranışlarına etkilerini örneklendirelim. Güzel sanatlar ve tiyatro bölümünde okuyan öğrencilerin kıyafetleri ya da takıları fen fakültesindeki öğrencilerin genelinden farklı olur.

Alt Kültür Çeşitleri

Türklerin yolculuk sırasında yanlarında oturan yolcuya ilk sordukları soru “yolculuk nereye?” olur. Bu sohbeti “memleket nere?” sorusu izler. Aslında bu soruların altındaki, yan yana yolculuk edilen kişiyi biraz daha yakından tanımak güdüsüdür ve ‘memleket’ yol arkadaşına ilişkin etnik köken, yaşam biçimi gibi ipuçlarını verir.

Çeşitli özelliklerin alt kültürleri yarattığını söyleyebiliriz. Alt kültürleri yaratan değişkenlerin bazıları (Karalar, s. 238-239):
- Irk: Siyah, sarı ya da beyaz ırk
- Ulusal köken: Türk, Rum, Japon
- Din: Ortodoks Hıristiyan, Katolik Hıristiyan ya da Anglikan
- Yaş: Buluğ çağı, 1968 kuşağı
- Coğrafik yerleşim: İç Anadolulu, Egeli
- Cinsiyet : Kadın, erkek
- Toplumsal sınıf: Beyaz yakalılar, mavi yakalılar
- Meslek: Öğretmen, mühendis