İş Sözleşmesi ve iş sözleşmesi türleri

4857 sayılı iş kanunun 8. maddesine göre iş sözleşmesinin tanımı işçinin işverene bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşmedir.  İş sözleşmesinde biri işveren (ücret ödeyen), diğeri işçi (işgören) olmak üzere 2 taraf vardır. Süresi 1 yıl ve daha uzun olan iş sözleşmelerinin yazılı yapılması zorunludur.

Burada dikkat edilecek şey sözleşmelerin dikkatli okunması,  imzalanmadan önce mutlaka konuyla ilgili bir uzmana danışılmasıdır. Unutmayalım; önemli olan iş hakkında ne konuşulduğu değil, konuşulan şeylerin yazılı kâğıda nasıl döküldüğüdür. Ortaya çıkan anlaşmazlıklarda sorunu çözecek tek dayanak iş sözleşmeleridir. Ve mutlaka doğru okunup konuya gerekli önem verilmelidir.

İş Sözleşmesi Türleri

Belirsiz  Süreli İş Sözleşmesi
İşçi ile işveren arasındaki iş ilişkisi belli süreye tabi tutulmamış, iş ilişkisinin biteceği gün sözleşmelerde ortaya konmamışsa, burada belirsiz süreli iş sözleşmesi vardır.

Belirli Süreli İş Sözleşmesi
Belli bir süreye tabi olarak belli bir işin ortaya konması, belli bir olgunun ortaya çıkması gibi işçi ile işveren arasında yazılı olarak yapılan iş sözleşmesine ise belirli süreli iş sözleşmesi denir.

Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste yapılamaz. Birden fazla yapılan belirli süreli iş sözleşmesi, başlangıçtan itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kabul edilir.

Tam Süreli İş Sözleşmesi
İşçinin haftalık 45 saatin tamamında çalışacağını belirten iş sözleşmesine denir.

Kısmi Süreli İş Sözleşmesi
Kısmi süreli iş sözleşmesi 4857 sayılı iş kanununun 13. maddesinde belirlenmiştir. Burada “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir. Kısmi süreli çalışan işçinin ücreti tam süreli çalışan işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir. Kısmi süreli iş tam süreli çalışmaya göre zaman olarak en çok 2/3’ü oranında olmalıdır. Buna göre en çok 30 saat olur. Örneğin bir işyerinde normal çalışma süresi 39 saat olarak belirlenirse 26 saate kadar (26. saat de dâhil) yapılan çalışmalar kısmi süreli çalışmadır.

Yıllık izin süresi nasıl belirlenir?
Yıllık izin hakkı kazanımında işçinin tam süreli veya kısmi süreli çalışmasına bakılmaz. 1 yıllık çalışma şartı aranır. Hafta tatili olarak ise tam süreli çalışanın da kısmi süreli çalışanın da 1 hafta da en az 24 saat hafta tatili izni vardır.

Deneme süresi nasıl belirlenir?
Belirli ve belirsiz iş sözleşmelerinde deneme süresi en çok 2 aya kadar uzatılabilir. Toplu iş sözleşmelerinde ise deneme süresi 4 aya kadar uzatılabilir. Taraflar deneme süresi içinde istedikleri zaman sözleşmeyi feshedebilirler. Deneme süreleri bu bakımdan hem işçiye, hem de işverene kolaylık sağlar. İşçi yeni başladığı işinde memnun olmayabilir, işveren ise çalıştırdığı işçiden memnun kalmayabilir. Deneme süresi bu noktada işçi ve işverenin birbirini tanıması ve karşılıklı beklentilerin şekillendiği süreçtir. İş sözleşmesine deneme süresi konulabilmesi için bu sözleşmenin sürekli iş sözleşmesi olması koşulu aranır. Deneme sürelerinde feshedilen sözleşmelerde ihbar tazminatı ödenmez. Deneme süresi sonunda sözleşmenin devam edeceği taraflar tarafından kararlaştırılırsa, deneme süreleri de kıdem tazminatı hesabına katılır.