Türkiyede Cezaevleri Hakkında Bilgi
Türkiye'de de tıpkı diğer ülkelerde olduğu gibi iki çeşit cezaevi bulunmaktadır ; Tutuklu ve mahkûm cezaevi. Bu cezaevleri genel olarak üç tipte bulunur ; Açık, yarı-açık ve kapalı cezaevleri. Kapalı cezaevleri ile yüksek güvenlik hapishaneleri arasında fark bulunur. Çoğu ceza evinde kadınlar ve çocuklar için ayrı bloklar bulunurken bazı cezaevleri de yalnız kadınlar ve çocuklar içindir.
Tarihi
Osmanlı Devleti'nde cezaevlerine zindan denirdi. Zindan olarak karanlık, havasız ve nemli kale kuleleri kullanılırdı. Burada hükümlülerin gereksinimlerini genellikle iyiliksever kişiler karşılardı. İlk kez cezaevi olarak 1831'de İstanbul’da Sultanahmet'te Hapishane-i Umumi (Genel Cezaevi) kuruldu. 1858'de yürürlüğe giren yeni bir yasayla suçlar ve cezalar sınıflandırıldı. Bu yasada özgürlüğü bağlayıcı ceza olarak iki ağır ceza vardı: Bunlar kürek cezası ve kalebentlikti. Kürek cezasına çarptırılan suçlular eskiden gemilerde kürek çekerek cezalarını tamamlarlardı. Daha sonra “kürek cezası” deyimi yalnızca "ağır ceza" anlamında kullanıldı. Kalebentlik ise, hapsedilen kişinin bir kalenin içinde çektiği cezaydı. Hafif cezalarda ise, hüküm giyilen süre normal cezaevlerinde geçiriliyordu.
1926'da çıkan Türk Ceza Kanunu'yla suçlar ikiye ayrıldı: Cürümlüler ve kabahatliler. Ağır suçlulara cürümlüler, hafif suçlulara kabahatliler dendi. 1929'da cezaevleri Adalet Bakanlığı'na bağlandı. Günümüzde cezaevleri niteliklerine göre ikiye ayrılır: Kapalı ve açık cezaevleri. Kapalı cezaevleri de yapı tipine ve barındıracağı hükümlü sayısına göre A tipi, B tipi, F tipi gibi birkaç türe ayrılır. Ülkemizde son dönemde hücre sistemine dayanan F tipi cezaevlerine bir yönelme olmuştur. F tipi cezaevlerinin koşullarını protesto etmek amacıyla yapılan açlık grevlerinde 100’den çok kişi yaşamını yitirmiştir. İlk L tipi hapishane, aralık 2005'te, Sakarya'nın Ferizli ilçesinde açıldı.
Ceza evleri Açık, Yarı-açık ve kapalı olarak üç kategoride sınıflandırılır.
Açık cezaevi
Dıştan koruma ile görevli personeli bulunmayan ve firar karşı herhangi bir koruma tedbiri alınmamış olan cezaevleridir. İyi halli, çalışma gücüne sahip ve firar etmeyeceklerine kanaat getirilen hükümlüler bu cezaevlerine gönderilir. İnfaz memuru nezaretinde dışarı çıkmak, ziyaretçilerle serbestçe görüşmek mümkündür. Açık cezaevindeki hükümlülerin bir işte çalışmaları zorunludur. Emekleri karşılığı olarak gündelik ve prim alırlar. İaşe bedelleri kendilerinin kazançlarından tahsil olunduktan sonra geriye kalan tasarrufları tahliyelerinde kendilerine, vefatlarında mirasçılarına ödenir.
Yarıaçık cezaevi
Dıştan koruma ile görevli personeli bulunmayan, ancak firara karşı engelleri olan cezaevleridir. Bu cezaevinde hükümlülerin açık cezaevinde olduğu gibi serbestçe dışarı çıkabilmeleri mümkün değildir. Hükümlüler bir iş veya sanat kolunda çalışmak zorundadırlar.
Kapalı cezaevi
İçten ve dıştan koruma ile görevli personeli bulunan ve dışarıya temasa imkan vermeyen cezaevleridir. Türkiye’de müstakil tutukevi bulunmadığından kapalı cezaevleri aynı zamanda tutukevi olarak da kullanılmaktadır. Ancak, tutukluların hükümlülerden ayrı mekanlarda barındırılmaları gerekmektedir. Kadın tutuklu ve hükümlülerin de ayrı bölümlerde tutulmaları gerekir. Aynı şekilde, çocuk cezaevi ıslahevi bulunmayan yerlerde çocuk tutuklular ayrı kesimlerde tutulurlar. Kapalı cezaevleri, kapasitelerine, tesislerine ve mimari yapılarına göre A tipi, B tipi, C tipi ve E tipi olarak sınıflandırılmaktadır.
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğüne göre 1 Aralık 2008 yılında Türkiye'de 384 adet cezaevi bulunmaktadır. 346 adeti kapalı, 28 tanesi açık cezaevidir. Ayrıca kadınlar ve çocuklar için özel 3 kapalı ve 1 açık cezaevi bulunmaktadır. Aynı tarihli bilgiye göre tutuklu sayısı 103,296. Bunlardan 44.038 tanesi tutuklu, 59.258 tanesi ise mahkûmdur. Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün yayınladığı tabloya göre yıllara göre mahkûm sayıları aşağıdaki gibidir;
|
Yıl
|
Mahkûm
|
Sanık
|
Toplam
|
|
Genel Suçlulular
|
"Terör Suçluları"
|
Adet
|
Genel Suçlulular
|
"Terör Suçluları"
|
Adet
|
|
1990
|
27,731
|
1,642
|
29,373
|
14,488
|
1,745
|
16,233
|
45,606
|
|
1991
|
10,652
|
395
|
11,047
|
14,760
|
1,044
|
15,804
|
26,851
|
|
1992
|
12,301
|
522
|
12,823
|
15,597
|
3,062
|
18,659
|
31,482
|
|
1993
|
14,300
|
847
|
15,147
|
14,681
|
4,977
|
19,658
|
34,805
|
|
1994
|
15,787
|
1,094
|
16,881
|
15,638
|
6,412
|
22,050
|
38,931
|
|
1995
|
20,371
|
1,637
|
22,008
|
17,058
|
7,025
|
24,083
|
46,091
|
|
1996
|
24,651
|
2,328
|
26,979
|
17,697
|
6,207
|
23,904
|
50,883
|
|
1997
|
32,155
|
4,179
|
36,334
|
19,346
|
4,926
|
24,272
|
60,606
|
|
1998
|
31,647
|
4,239
|
35,886
|
19,670
|
4,835
|
24,505
|
60,391
|
|
1999
|
37,986
|
6,145
|
44,131
|
19,953
|
3,497
|
23,450
|
67,581
|
|
2000
|
20,378
|
4,467
|
24,855
|
20,467
|
4,190
|
24,657
|
49,512
|
|
2001
|
22,425
|
5,116
|
27,541
|
24,886
|
3,182
|
28,068
|
55,609
|
|
2002
|
25,514
|
5,123
|
30,637
|
25,928
|
2,622
|
28,550
|
59,187
|
|
2003
|
28,554
|
4,161
|
32,715
|
29,605
|
1,976
|
31,581
|
64,296
|
|
2004
|
23,840
|
2,170
|
26,010
|
30,302
|
1,618
|
31,920
|
57,930
|
|
2005
|
22,765
|
2,093
|
24,858
|
29,475
|
1,537
|
31,012
|
55870
|
|
2006
|
24,220
|
2,116
|
26,336
|
42,222
|
1,719
|
44,141
|
70,477
|
|
2007
|
34,852
|
2,418
|
37,608
|
47,091
|
2,102
|
53,229
|
90,837
|
|
2008
|
42,234
|
2,540
|
45,207
|
50,470
|
2,899
|
58,028
|
103,235
|
Cezaevi tipleri
Türkiye'de çeşitli şekillerde adlandırılmış pek çok cezaevi bulunmaktadır. Bu cezaevleri aşağıdaki tabloda ayrıntılarıyla listelenmiştir;
|
Tip
|
Sayı
|
Kapasite (single)
|
Kapasite (complete)
|
Bilgiler
|
|
A
|
21
|
24-30
|
792
|
1950-1970 yılları arasında inşa edilmiş mahalli tiplerdir.4 koğuş, banyo, mutfak, kütüphane ve konferans salonu bulunur.
|
|
A1
|
16
|
24-40
|
508
|
A tipine ilaveten: 2 adet hücre ve mutfak olarak ta kullanılan koğuşlar.
|
|
A2
|
17
|
40
|
744
|
5 koğuş ve 2 disiplin(inzibat) odası
|
|
A3
|
31
|
60
|
2,295
|
6 koğuş.
|
|
B
|
16
|
64
|
1,068
|
7 koğuş ve 2 disiplin(inzibat) odası ; her koğuş kendi havalandırmasına çıkabilir
|
|
C
|
7
|
164-300
|
1,696
|
8 koğuş ve 4 disiplin(inzibat) odası
|
|
D
|
2
|
750
|
1,732
|
11 blok, bir adet blok idare tarafından kullanılır ; 230 oda (hücre). E Blok topluca kullanılır (Çamaşırhane,Kütüphane vb.).H ve L bloğunun alt katları disiplin odası. G blokunun birinci ve ikinci katlarında 10 adet müşade odası. Bu blokta ayrıca revir de bulunur.
|
|
E
|
45
|
600-1,000
|
29,753
|
2 katlı koğuş sistemine uygun inşa edilmiştir. Daha sonra 2, 4, 6, 8 ve 10 kişilik odalar haline getirilmiştir. Her odanın kendi havlandırması bulunur. Alt katlar yemekhane; üst katlar yatak hanedir.
|
|
F
|
13
|
368
|
4,966
|
See F tipi Cezaevleri
|
|
H
|
5
|
500
|
3,255
|
2 katlı koğuş sistemine uygun inşa edilmiştir.200 adet tek 100 adet 3 kişilik odalar bulunur.
|
|
K1
|
83
|
60
|
3553
|
Mahalli bölgelerde bulunur. 4 koğuş ve disiplin(inzibat) odası bulunur. Her koğuşun havalandırması vardır.
|
|
K2
|
24
|
60-150
|
1,446
|
K1 gibi 6 koğuş ve 2 disiplin(inzibat) odası bulunur.
|
|
L
|
16
|
|
15,084
|
Kapalı cezaevleri, büyük şehirlerin eski cezaevleri bu şekilde adlandırılır..
|
|
M
|
24
|
|
9,107
|
2 katlı koğuş sistemine uygun inşa edilmiştir. 4, 6, 8, 10 kişilik koğuşlar bulunur. Her koğuşun havalandırması bulunur.6 disiplin odası vardır.
|
|
T
|
4
|
616
|
6,277
|
T tipi cezaevi Bakırköyde Metris No. 1, Bakırköy Metris No. 2, Ümraniye Erzurum/Oltu ve Osmaniye de bulunur. 8 tutuklu için 72 oda, 3 kişilik 8 adet 16 adet koğuş 3 kişilik yaşama ve uyuma alanı 8 kişilik uyuma ve yaşam alanı. 8 kişilik egzersiz odası. Spor salonu. 45. kişilik açık, 36 kişilik kapalı görüş alanı. 32 kişilik Avukatların mahkûmlar ile görüştüğü oda.
|
|
F(o)
|
1
|
350
|
350
|
kadınlar için açık cezaevi
|
|
F(c)
|
Paşakapısı
|
|
|
Kadınlar için kapalı cezaevi.Paşakapısı ve Bakırköy'de bulunur.
|
| |
Bakırköy
|
506
|
|
2008 yılında yapımına başlanmıştır; 12 kişi için 38 ünite; Üç kişilik ve 44 adet koğuş için 2 ünite
|
| |
Sincan
|
352
|
|
Ankaraya yakın bir ilçededir. 12 kişilik 24 ünite , Üç kişilik ve 28 adet koğuş için 12 ünite
|
|
K(c)
|
3
|
|
366
|
Kapalı çocuk cezaevi
|
|
K(e)
|
3
|
100-250
|
360
|
Çocuklar için eğitim merkezi; 12-18 yaş arası çocuklar burada tutulur.Bazı zamanlar eğitim 21 yaşına gelinceye dek sürebilir.
|
|
(c)
|
23
|
|
6,277
|
|
|
(o)
|
28
|
|
6,405
|
|
|
(o)
|
38
|
|
2,617
|
|
|
