Malnütrisyon ( Kötü Beslenme )

Malnütrisyon, yetersiz beslenme veya hastalıklara bağlı beslenme bozukluğu nedeniyle vücutta görülen değişikliklerin tamamı olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle malnütrisyon; insan vücudunun büyüme, gelişme ve özel bazı fonksiyonları yerine getirebilmesi için gereksinim duyduğu ile sağlanabilen besin ve enerji arasındaki hücresel dengesizliktir.

Tıpta anlamlı gelişmelere rağmen malnütrisyon, gelişmiş ülkelerde bile önemli ve sık görülen bir sağlık problemi olmayı sürdürmektedir. Günümüzde yapılan araştırmaların sonuçlarına göre, sağlıklı halkın %5-15'i, hastaneye yatan hastaların %40'ı ve bakım evinde yaşayanların %60'ı malnütrisyonda veya nütrisyon riski altındadır. Yetersiz gıda alımı ve özellikle artan ihtiyaç vücut depolarında azalmaya, böylece aminoasit, protein ve enerji eksikliğine yol açmaktadır. Bunların sonucu olarak kan ve dokularda metabolik değişiklikler ortaya çıkmakta, sonuçta artan katabolizma ve azalan anabolik aktivite dolayısıyla doku proteinleri azalmaktadır. Vücut gelişimi ve kompozisyonu bozulur, bu şekilde gelişen malnütrisyon sonuçta morbidite ve mortaliteyi arttırmaktadır.

Malnütrisyon; besinlerin yetersiz alınması veya yetersiz sindirilmesi durumudur. Malnütrisyon, birkaç veya tüm besleyici elementlerin eksikliğini işaret eden genel bir terimdir. Malnütrisyon diyetteki eksikliklerden kaynaklanabileceği gibi, gıdaların yeterli derecede sindirilememesi veya emilememesine bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Son yıllarda, sağlık politikaları ve araştırmaların obezite (veya aşırı beslenme) üzerine odaklanmasına rağmen, yetersiz beslenme -daha genel bir terimle “malnütrisyon”- ekonomi ve sağlık alanında topluma ciddi bir yük getirmektedir.

Malnütrisyon belirtilerine gelecek olursak, malnütrisyon gelişmeden önce, yetersiz ve dengesiz beslenme durumunda kilo alma veya gelişmede yavaşlama veya duraklama olur. Bu durum uyarıcı olmalıdır. Bunun arkasından kilo alamama, cilt altı yağ dokusunun azalması, zayıflama görülecektir. Enerji yoksunluğu veya yapı taşı olarak görev yapan proteinlerin yoksunluğu olarak iki guruba ayrılır. Enerji yoksunluğunda alınacak olan proteinler yıkıma, enerji teminine gidecektir. Dolayısıyla enerji yoksunluğu ve protein yoksunluğu birlikte veya protein yoksunluğu yalın olarak saptanabilir. Herhangi bir nedenle hastaneye başvuran hastanın, yetersiz beslenmeye bağlı veya hastalığın oluşturduğu durum sonucu malnütrisyonda olması tedavinin başarısını olumsuz yönde etkiler. Malnütrisyon iyileşmeyi geciktirip hastanede kalış süresini uzatabilir, enfeksiyona karşı duyarlılığı artırır, yaşam kalitesini düşürür ve hatta çoğu hastada ölüm riskini artırır.

Malnütrisyonun nedenlerinin başında iştahsızlık, eksik dişler, diğer oral problemler ve disfaji, tat ve koku duyusunun kaybı, solunum problemleri, diyabet, nörolojik problemler, fiziki yetrsizlik, ilaç etkileşimleri ve infeksiyonlar malnütrisyonun medikal faktörler gelir. Yalnızlık, yoksulluk, yemek hazırlayamama ve yemek, pişirme ve beslenme konusunda bilgisizlik malnütrisyonun yaşam tarzı ve sosyal faktörleridir. Depresyon, üzüntü ve anksiyete de malnütrisyonun psikolojik nedenleridir.
 

Malnütrisyon Tedavisi
Malnütrisyon hafif ve ağır olmak üzere iki şekilde görülebilir. Günümüzde yapılan araştırmaların sonuçlarına göre, tedavi etmek veya malnütrisyonu engellemek, sadece hastanın morbiditesini azaltıp yaşam süresini artırmakla kalmaz, bunun yanı sıra gereksiz tedavi giderlerini önleyerek ciddi bir ekonomik tasarruf sağlar. Malnütrisyon tedavisinde yeterli enerji, protein, vitamin ve madenler gibi besin maddelerinin verilmesi esastır. Protein ve kalori desteğiyle birlikte vitamin-mineral eksikliği de giderilir. Beslenme eksikliği çok ağırsa daha yumuşak bir başlangıç yapılır ve ilk verilecek besinlerin kolay sindirilir, sıvı besinler olmasına özen gösterilir. Bunun yanı sıra herhangi bir nedenle hastaneye başvuran hastanın, yetersiz beslenmeye bağlı veya hastalığın oluşturduğu durum sonucu malnütrisyonda olması tedavinin başarısını olumsuz yönde etkiler. Malnütrisyon iyileşmeyi geciktirip hastanede kalış süresini uzatabilir, enfeksiyona karşı duyarlılığı artırır, yaşam kalitesini düşürür ve hatta çoğu hastada ölüm riskini artırır.

Malnutrisyonun Etkileri
Malnutrisyon vücuttaki her sistem ve dokuyu etkileyebilir. Bununla beraber insanların sağlığının bozulması sonucunda vücudun fiziksel fonksiyonları, psiko-sosyal iyilik durumunu ve hastalıkların nihai sonuçlarını etkilediği bilinmektedir. Malnütrisyon insanın bağışıklık sisteminde bozukluklara, yara iyileşmesinde gecikmelere, kas gücünde azalma ve bitkinliklere, solunum kaslarının gücünde azalmalara, su ve elektrolit bozukluklarına, vücut sıcaklığının düzenlenmesinde bozukluklara, vitamin eksikliklerine, menstrüel düzensizliklere ve psiko-sosyal fonksiyonlarda bozulmalara sebebiyet vermektedir.