VEJETARYENLÝK NEDÝR?

Sanýldýðýnýn aksine, vejetaryen kelimesi ingilizce vegetable (sebze) isminden deðil, etkin, canlý anlamýna gelen latince vegetus kökünden türemiþtir. Genel olarak et-yemezlik olarak tanýmlanan vejetaryenliðin temel üç farký türü vardýr.

• Veganlar: Sadece sebze, meyve ve tohumlarla (pirinç, fasulye, mercimek gibi her tür tahýlla ve ceviz, fýndýk, fýstýk, susam gibi yemiþlerle) beslenen grup.
• Lakto vejetaryenler: Veganlarýn yediklerine ek olarak sütü de ekleyen grup.
• Lakto-ova vejetaryenler: Lakto vejetaryenlerin yediklerine yumurtayý da ekleyen grup.

Vejetaryenliðin tarihi çok eskilere dayanmaktadýr; Buda, Zerdüþt, Homeros, Platon, Diogenes, Pisagor, Leonardo Da Vinci, Isaac Newton, Voltaire, Lamartine, Tolstoy, Mahatma Gandhi, G. Bernard Shaw, Charles Darwin, Albert Einstein vejetaryen beslenmeyi seçen dünyaca tanýnmýþ kiþilerden sadece bir kaçýdýr.

Peki ama niye vejetaryenlik? Aslýnda vejetaryen olmak için çok farklý sebep bulunabilir. Ýsterseniz bu sebepleri küresel, ülkesel, bedensel ve süptil olmak üzere dörde ayýralým.

Küresel sebepler:

• Açlýkla savaþ: Yapýlan araþtýrmalara göre, 8 kilo tahýl karþýlýðý ancak yarým kilo sýðýr eti alýnabilmektedir. Yani, bir kiþinin yediði bir tabak ete karþýlýk, bir oda insan tahýl ile karnýný doyurabilmektedir. Malesef, insanlarý besleyebilecek tahýllarla özel çiftliklerde hayvanlarý besleyerek dünyadaki açlýðý arttýrýyoruz.

Ülkesel sebepler:

• Temiz su kaynaklarýnýn azalmasý: Yaklaþýk yarým kilo etin üretimi için, bir sýðýrýn 4 litreye yakýn su tüketmesi gerekmektedir (Bu rakam tarým için gerekli su miktarýnýn 8 katýdýr.) Temiz su kaynaklarýnýn azaldýðý günümüzde, bu fazlasýyla lüks bir tüketimdir.
• Toprak erozyonu: Hayvan yemi olarak kullanýlan tahýllarýn üretimi, toprak erozyonunu arttýrýcý etkiye sahiptir.
• Enerji giderleri: Kiþiye 500 kalori saðlayan yarým kilo etin üretimi için bir hayvana yedirilmesi gereken yemin üretimi için 20,000 kalori harcanmaktadýr.
• Ýthalata baðýmlýlýk: Tarýmýn giderek azalmasý ve et tüketimindeki artýþtan dolayý hayvancýlýða önem verilmesiyle, sebze, meyve üretimi ithalata baðýmlý kalmakta ve özellikle hayvan yemlerinin üretimi için gerekli gübrenin ithal edilmesi gerekmektedir.

Kiþisel sebepler:

• Bedensel uyum: Bedenimiz eti sindirmeye elveriþli deðildir. Ýnsan bedeni - diþ yapýmýz, tükürük salgýmýz, barsak uzunluðumuz - otobur hayvanlarýn bedeni ile büyük benzerlikler göstermektedir ve etobur hayvanlardan tamamen farklýdýr.
• Et yemenin fiziksel anlamda zararlý sonuçlarý:Et yiyen toplumlara örnek olarak -bir çok kitapta okuyabileceðiniz gibi- genelde eskimolar verilir. Eskimolar bölgedeki doðal koþullardan ötürü et ve yað oraný yüksek gýdalarla beslenirler ve yaþam süreleri ortalama olarak 28 yýldýr. Buna karþýlýk vejetaryen beslenmenin yoðun olarak görüldüðü doðu toplumlarýnda ise yaþam ömrü 110 ve üstü olarak belirlenmiþtir. Yaþam süresinin farklýlýklarý araþtýrýldýðýnda, ortaya þu gibi sonuçlar çýkmýþtýr: 
  -Hayvanlar kesileceði sýrada baþýna geleceði sezdiðinden olumsuz hormonlar salgýlar ve bu salgýlar yenme yoluyla insana geçer. 
  -Hayvanlara antibiyotik ve hormon gibi ilaçlar verildiðinden etleri ilaçlýdýr ve et piþtiðinde bile bu maddeler yok olmadýðýndan insan eti yediðinde bu maddeleri de birlikte yer.Bu da, kanser, kalp, damar sertliði, verem gibi hastalýklara yol açar. 
  -Hayvan hastalýklarý insanlara bulaþabilmektedir. Özellikle Deli Dana ve Þap hastalýðýnýn çok yaygýn olduðu günümüzde bu risk çok daha fazladýr.
• Vejetaryen olmanýn insan bedenine olan olumlu etkisi: Vejetaryenler daha uzun yaþarlar, kalp hastalýklarýna daha seyrek yakalanýrlar, daha saðlýklý bir boy-kilo oranýna sahiptirler, bedenleri daha dayanýklýdýr. Genelde et yememenin bünyeyi zayýflatacaðýna dair bir inanç vardýr, ancak doðaya baktýðýmýzda goriller, filler, atlar gibi güçlerinden þüphe etmediðimiz hayvanlar otoburdurlar, insanlar üzerinde yapýlan bir çok araþtýrma da bu sonucu doðrulamaktadýr. Yurt dýþýnda pek çok sporcu; yüzücüler, atletler, vücut geliþtirenler, basketbolcular vejetaryen beslenmeyi tercih etmektedir.
• Etin pahalý olmasý: Özellikle ekonomik krizin patlak verdiði günümüzde, hayvansal protein almak toplumun büyük kesimi için gittikçe zorlaþmaktadýr.

Süptil sebepler:

• Bedensel titreþimin bozulmasý: Daha önce Guna'lardan (enerjinin özelliklerinden) bahsetmiþtik. Et de evrende bulunan diðer tüm maddeler gibi bu özelliklerden birini bünyesinde daha fazla barýdýrýr. Et ölü gýda olduðundan Tamasik gýdadýr, aklý ve bedeni beslemez. Yoga prensibi gereði, bu Tamasik enerji, yenerek insan bedenine alýnýr ve bedeni de Tamasik yapar.
• Yama prensibi: Ciddi Yoga öðrencileri Yamalardan biri olan Þiddet Kullanmama - Ahimsa etiði gereði hayvan eti yemeyi reddederler.

Peki, vejetaryen beslenme nasýl olmalýdýr? Geliþigüzel sebze-meyve yiyerek vejetaryen olunmaz, aslýnda bu tip tek yönlü bir beslenme saðlýk yönünden baktýðýmýzda oldukça sakýncalýdýr. Bu nedenle, protein alýmýna son derece dikkat edilmesi gereklidir.