Gül Yetiştiriciliği

Genellikle sellerde yetiştiricilik için en elverişli dikim mevsimi ilkbahardır. Bununla beraber fan ve pat sistemi veya sistemi yapılma imkanı olduğu taktirde gülleri yazın bile dikmek iyi sonuç almak mümkündür. Bununla beraber dikim için mevsim kadar önemli diğer bir hususta serdeki gül tezgahların boşaltılmış olmasıdır. Gül fidanları genellikle çiçek üretimi için 4 yıl süre ile yerlerine bırakılır ve sonra sökülüp yerlerine genç fidanlar dikilir. Fakat söküm için bir münavebe uygulanması gerekir. Aksi halde çiçek kesimine ara verilmiş olunur. Bu bakımdan her yıl fidanların ¼ yenilenerek yetiştiricilikte devamlılık sağlanmış olunur.
Avrupa ve ABD de genellikle anneler günü gül talebinin en fazla olduğu dönemdir. Çiçek kesimi yapıldıktan sonra eski fidanlar sökülüp yenileri için hazırlık yapılır. Bu bakımdan yetiştiricilik için bütün işlemler bu tarihe göre ayarlanmış olunur. Bunun yanı sıra daha çok önemli bayram günlerinde istekleri karşılanmak üzere ayrıntılı bir yetiştiricilik programı yapılır. Yetiştirme gayesini uygun şekilde üretilmiş fidanlara toprak hazırlığı yapılmış tava veya tezgahlara sıra arası ve üzeri 30 cm mesafe ile dikilir. Fidanların sığ dikimi genellikle daha iyi bir sonuç verir. Böylece kökler daha çabuk teşekkül etmiş olur. Bunun bir diğer faydası ise daha sonra ilave edilecek malça fidanların derin şekilde batmasını önlemektir.
Her iki yolla dikimden sonra dikkat edilecek nokta fidanların etrafındaki alanın periyodik sisleme yaparak veya bitkiyi örtmek suretiyle nemli kalmasını temin etmektedir.
Gelişmenin ilk devrelerinde güllerin sulama suyu ile bir miktar azotlu gübre vermek isabetli olur. Gül fidanlarının gelişme süresince dikliklerini temin etmek gerekir. Bunun için tek tek ızgaralar kullanılır.

TOPRAK
Gül yetiştiriciliği için genellikle ana maddesi kil ve organik maddelerce zengin, drenajı iyi olan topraklar tercih edilir. Kesme gül yetiştiriciliğinde toprak devamlı şekilde sömürülmüş olur. Bu bakımdan prensip olup güller 4 senelik olup söküldüklerinde toprağın tamamen veya kısmen değiştirilmesi gerekir. Gül toprağının her zaman tekstürlü ve gözenekli kalması gerekir. Turba ve ağır gübresi bir çok fonksiyonu bir arada yerine getirir. Genellikle bu maddeler toplam hacminin ¼ ü olacak şekilde ayarlanır ve özellikle köklerin geleceği kısımlara iyice karıştırılıp verilmesi sağlanır. Gül toprağının özellikle tekstürünün ayarlanmasında en fazla kullanılan madde malç tır. Zira bu madde toprağın buharlaşma ile olan nem kaybını önlerken diğer taraftan sulama sırasında toprakla su arasında bir engel teşkil ederek toprak parçacıklarını kaymak meydana gelmesini de engeller. Yaz aylarında malç toprağın serin kalmasına neden olur. Diğer taraftan kökler malç ın içine de nüfus ederek yayılmış olurlar. Malçın sebep olduğu kimyasal değişikler ise kullanılan metaryelin cinsine bağlıdır. Toprağa verilen çeşitli maddelerden turba topraktaki pH derecesini bir miktar düşürmekle beraber besin maddesinin değerini etkilemez. İyi yanmış ahır gübresinin kimyasal etkisi azdır. Hangi metaryel kullanılsa kullanılsın 5-10 cm den fazla derinlikte olmasına dikkat edilmelidir. Malç ayrışma ve yıkanma nedeniyle ince bir tabaka haline gelirse toprağa yeniden ilavesi gerekir aksi halde toprak suyun mekanik etkisine direk olarak maruz kalır. Pratik olarak herhangi bir organik metaryel malç olarak kullanılabilir. Dikim zamanı toprakta diğer mineral maddelerin miktarları çok fazla olmamalıdır, fakat yeni bitkilerde kök teşekkülü başlar başlamaz gelişir.

EKONİMİK DURUMU
GÜL TARIMININ ISPARTA EKONOMİSİNDEKİ YERİ
Gül üretimi hava şartlarına göre değişir.Gül çiçeği Isparta çiftçisi için önemli bir gelir kaynağıdır.1985 yılında gül birlikçe 3000 kg çiçeği satın alınmış karşılığında üreticiye 1.365000000 TL ödenmiştir.Özel firma ve şahısların yaptığı elim değeri ile 850000000 TL civarında olduğu tahmin edilir.

Isparta ilinde yıllara göre gül dikim sahaları:
Yıllar Dikim alanı(hektar)
1981 1705
1982 1680
1983 1690
1984 2058
1985 2213
1986 2889

GÜLDE MALİYET
A-Kg maliyeti
Yılı dekara yapılan dekardan elde edilen Kg maliyeti
Masraflar ürün kg Kg –TL.
1982 20802 373 67.77
1984 44767 404 115.89
1985 92324 436.2 211,60
1986 214.830 416 516.12

GÜL YETİŞTİRİCİLİĞİ
A-İklim İsteği:Gül mutedil iklim isteyen etrafı açık havadar bol ışıklı arazilerde ilk bahar aylarında kurak,don ve kırağı gibi meteorolojik olaylar olmayan ve çiçek zamanı çiğ düşen iklim bölgelerden hoşlanır.
Isparta ili Orta Anadolu Ege ve Güney doğu ana dolu bölgeleri arasında bir geçit iklim kuşağı üzerinde yer almaktır. Yazları Ege ve Güneydoğu Anadolu kadar sıcak olmadığı gibi kışları Orta Anadolu kadar sert değildir.Yaz aylarında azami ısı 38 C° dereceyi pek geçmediği gibi kışları da -15°C derecenin altına ender olarak düşer.Yağış olarak tam bir geçit iklimi karakterine sahip olup yıllık ortalama yağış miktarı 500-600 mm dir.Yıllık yağış dağılımı mevsim itibariyle kış aylarında % 41,ilkbahar da % 29 yaz aylarında % 9 sonbaharda % 21 oranındadır.
Bölgenin başka bir özelliği de göller bölgesi içinde yer almasıdır.Bölgede altı gölün bulunmasıyla birlikte havadaki nisbi rutubet oranı % 65-70 civarındadır.
ISPARTA İLİNİN 1990-1995 YILLARI İKLİM DURUMU :
Yıl Yağış miktarı(m²) Nisbi nem en düşük ısı en yüksek ısı
°C °C
1990 470.8 60.5 5.0 17.9
1991 636.8 60.9 5.1 18.6
1992 505.6 60.4 4.1 17.5
1993 528.6 61.1 4.1 17.5
1994 463.7 62.7 4.6 18.0
1995 458.2 60.9 5.0 18.2

B-Toprak İsteği: Gül toprak isteği yönünden pek seçici değildir.Fazla killi ve kireçli topraklardan hoşlanmaz.Hafif kumlu,tınlı,milli,derin süzek organik maddesi bol topraklar gül bahçesi tesisine en uygun topraklardır.Isparta da gül bahçeleri ekseri kumlu ve derin topraklarda tesis edilmiştir.ancak gül tesis edilen toprakların organik madde yönünden fakir olduğu tespit edilmiştir.Fazla killi kireçli derin olmayan taban suyu yüksek su tutan topraklarda gül bahçesi tesis edilmemelidir.
Gül yıllık bir bitki olmayıp yerine ve yetiştirildiği toprak karakterine göre 7-12 yıl arasında bir gençleştirme budaması yapılmak suretiyle 20-25 yıl çiçek verebilmektedir.Gülün kök sistemi hassastır.Gülün iyi bir gelişme sağlayabilmesi,gereken gıdayı alabilmesi için toprağın ; hafif kumlu, tınlı derin işlenir olması gerekir.
C-Arazi Seçimi : Arazi seçimin de gül verimini olumsuz yönde etkileyen güney batı rüzgarlarına dikkat edilmelidir.Yön bakımından bahçe tesisi fazla önem taşımaz.Isparta ilinde gül bahçelerinin meyilli arazilerde tesis edilir. Arazi seçiminde özellikle arazinin toprak yapısına,ilkbaharda genç donlardan etkilenmemesi için çukur olmayan tarlaların olmasına dikkat edilmelidir.
D-Toprak Hazırlığı: Dikilecek gülün çabuk ve kolay köklenmesi ve gelişmesi için toprağın çok iyi hazırlanması gerekir.Gül bahçesi uzun yıllar işlenmemiş toprakta tesis edilecekse toprağın 50-60 cm derinlikte krizma edilmesi şarttır.Toprağımız kumlu –tınlı hafif yapıdaysa krizmaya gerek yoktur.Bu topraklarda derin sürüm yeterlidir.Bölgemizde toprak işlemesi için en uygun zaman eylül- ekim aylarıdır.

Gül çeliklerinin dikimi için;toprak yapısına ve toprak işlemede kullanılacak alet ve ekipman durumuna göre 1.5 – 2 m aralıkta 40-50 cm derinlikte 40-50cm genişlikte dikim mevsiminden 15-20 gün önce arazi meyilli ise meyile dik,düz ise kuzey-güney istikametinde karıklar açılır.
E-Çelik Temini: Gül çiçekleri 7-12 yaşlarında verimi azalmış gül bahçelerinden kesilmek suretiyle alınır.Gül çeliği keserken kesimin toprak seviyesinden 4-5cm derinliğinden yapılmasına özen gösterilmelidir.kesilecek çiçeklerin pişkin ve
Odunlaşmış olmasına dikkat edilmelidir.Çelikler ne kadar kalın ve ökçeli olursa o kadar iyidir.Çelik olarak kullanılan gül bahçelerinin kıraçta tesis edilen ve sulanmayan bahçeler olması tercih edilir.Dört dekar gül bahçesi tesisi için 1800-2000 adet çelik yeterlidir.
Bölgemizde gül çeliği dikimi budanmadan ve kesildiği gibi yapılmaktadır.Bu nedenle de gül çeliği alım ve satımında kg ölçü olarak kullanılır.İyi bir dikim için kesilen gül çeliklerinin 100-150cm boyunda budanmış olarak kullanılması en ideal dikim şeklidir.
F-Dikim: Daha önceden 40-50cm derinlikte açılan karıkların içi arazinin üstünden alınan toprakla 10-15cm kadar doldurulur.Bu kısma önceden kesilip kuruları ayıklanmış çelikler kalın tarafları toprağa gelecek şekilde karık içine yatırılıp uç uca sıralanır.bu şekilde açılan karığın tamamına gül çeliği yatırılmış olur.Bazı göz aşılı fidanların kökleri çok fazla gelişmiş olabilir. Bu takdirde dikimden önce bir miktar budama gerekir. Dikimde köklerin toprakta sıkışıp demetlenmemesine aksine yaygın şekilde bulunmasına dikkat edilmelidir.
Dikimden sonra fidanlar iyice sulanmalıdır. Dikimin Aralık ve Ocak aylarında soğuk zamanlarda yapıldığı hallerde her fidanın dibine ayrı ayrı su verilerek sulamanın yapılması ve fidan aralarında kuru alanların bırakılmasına dikkat edilmesi gerekir. Dikimin daha geç mevsimlerde,iyi ışık ve sıcaklık şartları altında yapıldığı hallerdeyse,ilk sulamada bütün toprak alanının sulanması yerinde olur. Dikimden itibaren bitkileri kuşatan havanın mümkün olduğu kadar nemli bulundurulması gerekir Böylece özellikle durgun gözlü bitkilerde sürgün gelişmesi için daha uygun bir çevre sağlanmış olur. Diğer taraftan başka metodlarla aşılanmış olanlarla köklenmiş çeliklerde yeni kökler gelişip bitkinin su ihtiyacını karşılamaya başlayıncaya kadar hava neminden dikilebilecekleri gibi bir iki gün süreyle 15,5 °C de durgun gözler kabarmaya başlayıncaya kadar bırakılıp sonra dikilebilir. Bazı göz aşılı yararlanarak yaprak ve gövdenin gelişmesi sağlanmış olur.
Göz aşısı yapılmış bitkiler, soğuk hava depolarından alınarak doğrudan doğruya serdeki yerlere fidanların kökleri çok fazla gelişmiş olabilir. Bu takdirde dikimden önce bir miktar budama gerekir. Dikimde köklerin toprakta sıkışıp demetlenmemesine aksine yaygın şekilde bulunmasına dikkat edilmelidir.
Dikimden sonra fidanlar iyice sulanmalıdır. Dikimin Aralık ve Ocak aylarında soğuk zamanlarda yapıldığı hallerde her fidanın dibine ayrı ayrı su verilerek sulamanın yapılması ve fidan aralarında kuru alanların bırakılması dikkat edilmesi gerekir. Dikimin daha geç mevsimlerde,iyi ışık ve sıcaklık şartları altında yapıldığı hallerdeyse,ilk sulamada bütün toprak alanının sulanması yerinde olur. Dikimden itibaren bitkileri kuşatan havanın mümkün olduğu kadar nemli bulundurulması gerekir Böylece özellikle durgun gözlü bitkilerde sürgün gelişmesi için daha uygun bir çevre sağlanmış olur. Diğer taraftan başka metodlarla aşılanmış olanlarla köklenmiş çeliklerde yeni kökler gelişip bitkinin su ihtiyacını karşılamaya başlayıncaya kadar hava neminden yararlanarak yaprak ve gövdenin gelişmesi sağlanmış olur.
Göz aşısı yapılmış bitkiler, soğuk hava depolarından alınarak doğrudan doğruya serdeki yerlere dikilebilecekleri gibi bir iki gün süreyle 15,5 °C de durgun gözler kabarmaya başlayıncaya kadar bırakılıp sonra dikilebilir. Bölgemizde en ideal dikim zamanı sonbahar aylarıdır. Kasım-Aralık ayları en ideal dikim zamanlarıdır. İlkbahar aylarında da dikim yapılır. En geç Şubat ayında dikim işlemi bitirilmelidir. Sonbaharda dikilen gül çelikleri ilkbaharda dikilenlere göre daha kuvvetli ve düzgün çıkış yapmaktadır. Genelde sonbahar aylarında yapılan dikimler Nisan ayında toprak yüzeyine çıkmaya başlar. Güller büyüdükçe boğazları doldurulmalıdır.
G – Bakım ve Gübreleme: Sonbaharda tesis edilmiş gül bahçelerinde ilkbahar aylarına kadar işlem yapılmaz. Nisan ayı başlarında gül dikimi yapılmış karıkların üzeri kaymak bağlamışsa bu tabakanın kırılması gerekir. Yaz aylarında taze sürgünlerin yabancı otlarla boğdurulmamasına dikkat edilmelidir. Otlanmış gül karıklarının bel veya çapak ile ot temizliği yapılmalıdır. Sulamanın mümkün olduğu yörelerde Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında gül bahçeleri sulanabilir. Sulama gülün daha kuvvetli büyümesini sağlar. Yeni dikilen gül bahçeleri 2 nci yaştan itibaren verim vermeye başlar. En yüksek verimi 4-5 yaşlarında ulaşır. Toprak yapısına göre 7-12 yıl verimli olur. Gül bahçelerinde ihtiyaç durumuna göre çiftlik gübresi ve kimyevi gübreler verilmelidir. Isparta’da ki gül bahçelerinin topraklarının tahlili sonucu hemen hemen tamamına yakın bulunan organik maddece çok fakir olduğu görülmüştür.
Gül bahçelerine çiftlik gübresi yanında her yıl kimyevi gübre verilmesi şarttır. Son yıllarda Isparta’da mevcut gül bahçelerinin topraklarında bol miktarda potas olduğu görülmüştür.
H – Budama: 2 yaşından itibaren gül çiçeği meyve vermeye başlar. En yüksek verimimi 4-5 yaşında ulaşır. Arazinin toprak yapısına göre 7-12 yaşlarında yaşlanmaya başlar. Gül bahçelerinde 3 türlü budama işlemi vardır. Bunlar, Kuru ayıklama, çırpma ve gençleştirme budamasıdır. Kuru ayıklama her yıl Kasım-Mart aylarında yapılır. Gül bahçelerinde dallar ayıklanır. Çırpma işlemi de yeni mevsim gidişine göre Kasım-Mart ayları arasında sürgünlerin uçları çırpılmak suretiyle yapılır. Bu çırpmada dikkat edilecek husus çırpmayı çok derin yapmamaktır. Çırpma; Dal uçlarında ve sürgünlerde 5-7 göz kalacak şekilde yapılmalıdır. Geçleştirme budaması ise yaşlanmaya başlayan bu nedenle de gül dallarının kararmaya, genç sürgünleri kısalmasında gülün gelişmesinde durgunluk başladığında yapılır. Gençleştirme budaması gül bahçesinin toprak seviyesinden kesilmesi demektir. Gençleştirme ve budaması Kasım- Aralık aylarında yapılır.
I- Sulama: Bölgemizde genel olarak gül bahçeleri sulanmamaktadır. Ancak sulamanın mümkün olduğu yerlerde gül bahçelerinin sulanması hem gülün kuvvetli gelişmesini sağlar hem de yüksek verim almasını temin eder. Güllerde sulama salma olarak yapılmalıdır. Yılda ortalama 3 defa sulama yeterlidir. Gülün suya ihtiyaç duyduğu zaman yöremizde haziran temmuz aylarıdır. Bu aylar içinde günde 3 defa su verilmesi doğrudur.
K- Hasat: Çiçek toplama işlemi çiçek üzerindeki çiğ kalkmadan yapılması idealdir. Çiçekler gece açılmaktadır. Bu nedenle de günlük olarak her gün toplanmalıdır. Çiçek toplamada kesici alet kullanılmamalı toplam elle yapılmalıdır. İyi bakımlı susuz gül bahçesinden bu yörede 350-600 kg arasında gül çiçeği hasat eldir. Sulanan 4 dekar gül bahçesinde ise 1200-1300 kg verim alınır.

GÜL HASTALIK VE ZARARLILARI
1)HASTALIKLAR
a)Gül Küllemesi Hastalığı: Fungusun renkli yuvarlak ve tek askusludur. Tutunucuları misel şeklindedir.Önce beyaz olan miselyumlar sonradan koyu kahverengiye kadar değişir. Fungus kışı kleistetesyum halinde veya tomurcuklarda misel halinde geçirebilirler. İlk enfeksiyon burada olur ve giderek yayılır.
Hastalığın belirtisi ve ekonomik önemi; Hastalık gülün yaprak,sürgün ve tomurcuklarında görülür.Hastalıklı yapraklar kıvrılır,oluklaşır ve sertleşir Hafifçe kızarır ve beyaz misel örtüsüyle kaplanır. Misel örtüsü tomurcuk çanak yapraklarında saplarında da görülür.Külleme bazen tomurcukların açılmasına engel olduğu gibi Pazar değerini de düşürür.Hastalık özellikle nemli ve üstten sulama yapılan yerlerde ortaya çıkar.Hastalık ilerledikçe genç sürgün ve dikenlerin diplerini çepeçevre kaplar.
Hastalıkla mücadele; İki yolla mücadele yapılır.Bunlar kültürel tedbirler ve kimyasal mücadele şeklindedir.Güller aşırı şekilde sulanmamalıdır.Yoğun olarak hastalık görülen kısımlar budanmalı ve hastalıklı artıklar yok edilmelidir. Gül tomurcuk ve goncaların teşekkülü zamanında,yağışlarla birlikte. Hava sıcaklıkları da uygunsa yapraklarda ilk hastalık görüldüğünde ilaçlama yapılmalıdır.İlaçlama sabah serinliğinde, rüzgarsız ve yağışsız havalarda 5-8 gün ara ile 5-6 kez yapılmalıdır.

KULLANILACAK İLAÇ VE DOZLARI
Dozu Etkili maddenin adı ve yüzdesi (100lt.suya)preparat
Benomyl 50 100gr
Dinocap 37 30-40gr
Islanabilir kükürt 80 400gr
Bupirimate 25 30gr

b) Güllerde Pas Hastalığı:İlkbaharda dal,yaprak,tomurcuk sapı ve çanak yapraklarında portakal kırmızısı renginde kabartılar halinde görülür. Yaz aylarında yaprakların alt yüzeylerinde sarı renkli 0,5-1mm çapında üredospor yatakları oluşturur.Sonbahara doğru koyu kahve ile siyah renkliteleutospor oluşturur. Fungus un ara konukçusu yoktur. Kışı yere düşen yapraklar üzerinde, genç dallar üzerinde misel halinde geçirir.
Hastalığın Belirtisi ve önemi: Hastalık önce yaprak,dal ve tomurcuk saplarında sarımtırak lekeler halinde görülür. Daha sonra bu lekeler kırmızıya dönüşür. Lekeler hafifçe kabarık püs tüller halindedir.

Hastalıkla Mücadele:Birinci ilaçlama;Çiçek tomurcukları kırmızı uç göstermeden 20-25 gün önce,İkinci ilaçlama;Tomurcuk teşekkül ettiği fakat kırmızı uç göstermeden önce(birinci ilaçlamadan 10-15 gün sonra),Üçüncü ilaçlama;Hasat biter bitmez.İlaçlama sabah serinliğinde rüzgarsız ve yağışsız havalarda yapılmalıdır.Dekara 300-350 Lt ilaçlı su yeterlidir.

KULLANILACAK İLAÇ VE DOZLARI
Etkili maddenin adı ve yüzdesi dozu(100lt suya)
Bakır(bordo bulamacı) 1lt
Propineb 70 200gr
Zineb 65 300gr

c)Güllerde Kloroz( sarılık) Hastalığı:Hastalık genelde kireçli topraklarda tesis edilmiş gül bahçelerinde görülür. Sarılığın belirtisi önce taze yapraklar ve filizlerle başlar. Sonra toprak ve hava şartlarına göre kart yapraklara da yayılır. Sarılık hastalığına yakalanmış yaprakların kenarında kırmızımtırak yada kahve rengi kurumalar oluşur. Bu çok defa yaprağın bütün kenarını kaplar. Hızla sararan yapraklardan bir kısmı dökülebilir. Yaprakların hastalanması ve dökülmesi sonucu güller yeteri şekilde beslenemez. Bu sebepten kloroza yakalanan güller çok ağır gelişir, mahsülde verim düşer gül tamamen kuruyabilir. Kloroz ekseri kireçli gıda bakımından zayıf yorgun topraklarda görülür.
Hastalıkla Mücadele: Kireçli topraklarda gül tesisi edilmesinden kaçınılmalıdır. Sarılık görülen gül bahçelerine çitlik gübresi verilmeli kimyevi gübreyle de takviye edilmelidir. Sarılık hastalığına karşı fetrilon ve seguesterene 138 fe.ilaçları kullanılmalıdır. İlaç hastalık görülür görülmez uygulanmalıdır. Yaprak ilaçlamasında 100lt suya 150gr ilaç yeterlidir. 10-15 gün arayla üç sefer yapılmalıdır.
d) Güllerde Kök Çürüklüğü Hastalığı: Bu hastalık ekseri killi,ağır,su tutan taba topraklarda görülür.Toprakta yaşayan mantarlar hastalığa neden olurlar.Hastalık görülen bahçelerde gül köklerinin havalandırılması için derin çapa yapılmalıdır.Kimyasal mücadelesi yoktur. Hastalık görülen bahçelerde sulama yapılıyorsa sulamaya ara verilmelidir.Tamamına yayılmışsa kesmekten başka çare yoktur.

TOPRAK ANALİZ RAPORLARI
Derinlik(cm) Tekstür Total Tuz ph Kireç% Fosfor Potas Organik
0-20 45 0.033 7.00 2.05 39.57 1.36
0.20 35 0.060 7.00 1.71 20.20 1.14
20-40 35 0.000 7.00 2.05 12.78 0.23
0-20 39 0.073 7.40 2.40 17.73 0.80
20.40 37 0.046 7.40 2.05 9.69 0.34
0-30 45 0.056 7.30 13.95 5.77 1.25
0-30 56 0.045 7.86 24.99 12.37 3.38

Gül bahçesinde baharda sulamayla birlikte dekara 30kg %26’lık kalsiyum,amonyum nitrat verilmelidir. Ayrıca iyi yanmış çiftlik gübresinden verilmelidir. Toprağın bünyesi ağır yani kile yakın killi tınlıdır. Tuzlu, alkalli, reaksiyonlu,çok kireçli, fosforu az, organik maddesi ortadır. Toprağın bünyesi killi, tınlı, tuzsuz ve hafif alkalli özelliktedir. Kireci aşırı yüksek, fosforu ve organik madde miktarı yüksektir.