Prof. Işık Tarakçıoğlu'nun hazırladığı yeni bir kitap İstanbul Ticaret Odası tarafından 2008 başında yayınlandı.
 
Bu kitapta organik tarımın esasları, Türkiye'de pamuk üretimi, organik pamuk ziraatı, organik tekstiller, Dünya'da ve Türkiye'de üretimden tüketime kadar pamukla ilgili olarak son yıllarda meydana gelen, gelmekte olan ve kısa ve orta vadede gelmesi beklenen gelişmeler hakkında önerilere yer verilmiştir.
 
ORGANİK PAMUK VE TEKSTİL SANAYİİ
 
YÖNETİCİ ÖZETİ

Araştırmanın birinci bölümünde, bugünkü hayat tarzımızın sürdürülebilir olmadığı ve eğer değiştirilemezse çok uzun olmayan bir süre içersinde Dünya'nın sonunu getireceği açıklandıktan sonra, bu dönüşü olmayan sona doğru gidişi durdurmak için sadece sınai üretim yöntemlerimizin ve tüketim alışkanlıklarımızın değiştirilmesinin yeterli olmadığı, zirai üretim yöntemlerimizin de değişmesi gerektiğini belirtilmiştir.

İkinci bölümde, organik tarımın, hatalı uygulamalar sonucu doğadaki kaybolan dengeyi yeniden kurmaya yönelik, toprağın verimliliğinde devamlılık sağlayan, hastalık ve zararlıları biyolojik mücadele ile kontrol altına alarak insana ve çevreye dost üretim sistemlerini içeren, sentetik kimyasal gübre ve ilaçlarla genetik olarak değişikliğe uğratılmış (GM, GD) tohumların kullanımını yasaklayan, organik ve yeşil gübreleme, ekim nöbeti ve toprak muhafazasını tavsiye eden, her aşaması kontrol altında olan ve elde edilen ürünün sertifika ile belgelendiği bir üretim şekli olduğu belirtildikten sonra, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca yayınlanan "Organik Tarım Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik"in "Organik Bitkisel Üretim" Bölümü esas alınarak; Organik bitkisel üretim genel kuralları; Toprak koruma, hazırlama ve gübreleme; Ekim ve dikim; Bitki koruma; Sulama; Hasat; Organik ürünlerin işlenmesi ve ambalajlanması; Organik ve geçiş süreci ürünlerinin etiketlenmesi; Organik ürünlerin depolanması, taşınması ve pazarlanması kuralları ile Türkiye'de geçerli olan sertifikasyon sisteminin esasları ve özellikleri hakkında bilgi verilmiştir.

Üçüncü Bölüm'de Dünya'da pamuk ziraatinin tarihsel gelişimi ele alınarak, özellikle 1960 sonrasındaki gelişmelerin ayrıntılı bir tahlili yapılmıştır. Bu meyanda şu tespitler yapılmıştır.

• 1960-2006 döneminde Dünya'daki toplam elyaf tüketimi ve üretimi %360 civarında bir artış gösterirken, pamuk elyaf tüketimi %160 civarında artmış ve dolayısıyla pamuğun toplam elyafı tüketimi içersindeki %67,5 olan payı %38'e düşmüştür.
• Dünya'da 80'li yılların ortasından 2000'li yılların başına kadar 18-20 milyon arasında değişen pamuk elyaf tüketimi, 2000'li yılların başında önce yavaş bir şekilde, 2004/05'ten itibaren de daha hızlı bir şekilde artarak 27 milyon ton'un üstüne çıkmıştır. Benzer bir şekilde 2003/04 sezonuna kadar 20-21 milyon ton'u geçmeyen pamuk üretimi, bu sezonda 27 milyon ton'a çıkmıştır ve 4 sezondur 25,5 milyon ton'un üstünde seyretmektedir.
• Dünya'daki pamuk ekim alanları 55 yıldır 30-36 milyon hektar arasında oynamaktadır (son sezonlarda üst sınıra daha yakındır.) Dolayısıyla pamuk üretimindeki artışın sebebi, 1951 yılında 236 kg/ha olan elyaf pamuk veriminin %223 artarak 2006 yılında  756 kg/ha'a çıkmasıdır.
• 3. büyük üretici olan ABD hariç, Dünya'nın büyük pamuk üreticisi ülkelerin hepsi (sırasıyla Çin H.C., Hindistan, Pakistan, Brezilya, Özbekistan, Türkiye) sanayileşmekte olan ülkelerdir.
• Dünya pamuk elyafı tüketiminin %41'ini tek başına Çin, %33'ünü de başta Hindistan ve Pakistan olmak üzere  diğer Asya ülkeleri tekstil sanayileri gerçekleştirmektedirler. Pamuklu tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin nihai tüketiminin ise yarısını, Dünya nüfusunun 1/7'sini oluşturan zengin bilgi toplumu ülkeler (ABD, AB ülkeleri ve Japonya) gerçekleştirmektedir. Artık pamuk için yeni slogan "Fakir adamın ürünü; Zengin adamın tüketim eşyası" olmuştur.
• Dünya hızla zenginleşmektedir. Gayrisafi hasıla (GDP) artışı 5 yıldır üst üste ortalamanın (%3,3) oldukça üstünde (%4,7-5,3) artmıştır. Başta 2,5 milyar nüfuslu Çin ve Hindistan'daki olmak üzere, bu zenginleşmenin bir sonucu olarak Dünya, tarım ürünlerine olan talebin ve gıda ürünleri fiyatlarının hızla yükseldiği bir döneme girmiştir.
• Dünya'da tekstil ürünlerine ciddi bir arz fazlalığı vardır ve tekstil ürünleri halen hiçbir zaman olmadığı kadar ucuza, hatta bazen maliyetinin altında fiyatlarla satılmaktadırlar.
• Son 9 sezondaki Dünya pamuk fiyatları ortalaması, ondan önceki 25 sezonun ortalamasına göre yaklaşık %25 daha düşük olmuştur.
• Ucuz harcıalem tekstil mamulleri için pamuk elyafının alternatifi olan poliester elyaf ve ipliğin üretimi 1980'li yılların başından itibaren çok hızlı bir artışla 2006 yılında 27,2 milyon ton'a çıkmıştır. 2000'li yılların başından beri, pamuğun önüne Dünya'da en fazla üretilen elyaf ve iplik olan poliesterde kapasite fazlalığı vardır ve fiyatları nispaten düşüktür. Pamuk fiyatlarının düşük olmasının nedenlerinden en önemlisi de budur. Yani, pamuk fiyatlarında ciddi bir artış olabilmesi için, ya petrol fiyatlarının 100''ın da çok üstüne çıkmasıyla poliester elyaf ve iplik fiyatlarının ciddi şekilde artması; veyahutta üretminde ve imajında sağlanacak gelişmeler sayesinde pamuğun poliestere nazaran ciddi rekabet üstünlükleri sağlaması gerekmektedir.

Dördüncü Bölümde, Dünya'nın 7. büyük pamuk üreticisi olan Türkiye'de pamukla ilgili olarak meydana gelen gelişmeler ayrıntılı bir şekilde incelenmiş ve Prof. Dr. Oktay Gençer ve arkadaşlarının 2004 yılında yayımladıkları "Türkiye'de Pamuk Üretimi ve Sorunları" başlıklı makaleden alıntılar yapılarak, Türkiye'de pamuk üretimine ilişkin başlıca sorunlar tartışılmıştır. Bu kapsamda yapılan tespitler asağıda sunulmaktadır.

• Türkiye'de 55 yıldır 650.000 +/- 110.000 ha aralığında sabit kalan ve 2001-2004 yılları arasında 700.000 ha ve biraz üstüne olan pamuk ekim alanları, son sezonlarda ve özellikle de içinde bulunduğumuz sezonda (2007/08) ciddi bir şekilde azalarak tahminlere göre 525.000 ha'a düşmüştür.
• 55 yıldır pamuk ekim alanlarında bir artış meydana gelmemesine rağmen, pamuk elyafı veriminde sağlanan %420'lik artış (Türkiye: İsrail, Avustralya ve Suriye'nin arkasından en yüksek elyaf verimi sağlayan ülkedir) sayesinde, üret,m artarak 2001 yılında 900.000 ton'u bulmuş ve 2004 yılına kadar bu seviyelerde kalmıştır. Ancak son sezonlarda ve özellikle de içinde bulunduğumuz sezonda ciddi bir şekilde azalarak, tahminlere göre 710.000 ton'a düşmüştür.
• Türkiye'de 1990'lı yılların başında 600.000 ton civarında olan pamuk elyafı tüketimi sürekli artarak 2006 yılında, 1,6 milyon ton'u bulmuştur. Üretimdeki artış, tüketimdeki bu artışın çok gerisinde kaldığından da, pamuk ithalatı sürekli artarak 800.000 ton'a çıkmıştır. Çin'in arkasından Dünya'nın 2. büyük pamuk ithalatçısı haline gelen Türkiye'de 2007/08 sezonunda rekolte de düşünce, Türkiye tarihinde ilk defa ürettiğinden daha fazla pamuk ithal eden bir ülke haline gelmiştir.
• Türkiye'de yasak olan biotech (GMO, GDO) tohum kullanımı, Dünya'da hızla artmaktadır(2007/08 sezonunda Dünya pamuk ekim alanları %40'ına bitech pamuk ekilmiştir.). Çok önemli avantaj ve mahzurları olan biotech (GMO, GDO) tohum kullanımı konusunun ciddi bir şekilde araştırılması ve tartışılması gerekmektedir. Araştırmada bu konuda geniş bilgi verilmiş olup, Müellifin şahsi görüşü öneriler kısmında arz edilmiştir.
• Araştırmada Türkiye'de son zamanlarda yaygınlaşmaya başlayan makineyle hasadın mehzurları konusunda da bilgi verilmiş ve Müellifin şahsi görüşü öneriler kısmında arz edilmiştir.
• Araştırmada, kontaminasyonu azaltmak ve çırçır fabrikalarında meydana gelen elyaf kalitesini bozucu davranışları önlemek için yapılması gerekenler konusunda da bilgi verilmiştir.
• Ulusal Pamuk Konseyi'nin nihayet Haziran 2007'de tüzel kişilil kazanmasının sevindirici olduğu vurgulandıktan sonra, yalnız Avrupa'nın değil, Avro-Akdeniz ve Avrasya Bölgelerinin de en büyük tekstil üretim kapasitesine sahip ve Dünya'nın ikinci büyük pamuk ithalatçısı olan Türkiye'de, tekstil sanayii küçülen ve Dünya'nın en büyük pamuk ihracatçısı olan ABD'nin ulusal pamuk konseyi örnek alınarak kurulan ve pamuk üreticileri ile tüccarlarının hakim olduğu bir Konsey'in, Türk Tekstil Sanayii'nin stratejik hammaddesi olan pamuk konusunda, pamuk üreticileri ile tekstil sanayicilerinin bütünleşmelerini ve ortak stratejiler geliştirmelerini sağlamada ne derece başarılı olabileceği hususundaki endişeler dile getirilmiştir.
• Bu Bölümde yapılan en önemli tespit: " Türkiye, Dünya'da gerek kütlü, gerekse lif pamuğu en pahalıya üreten büyük pamuk üreticisi ülkedir. Türk çiftçileri Dünya ortalamasına göre, kütlü pamuğu %46, GAP Bölgesinde lif pamuğu da %63 daha pahalıya mal etmektedirler. Dünya'da pamuk fiyatlarının uzun yıllar ortalamasının %25 altında seyrettiği ve gıda ürünleri fiyatlarının ise hızlı bir şekilde arttığı bir dönemde, çiftçilerin bu yüksek maliyetlerle pamuk yetiştiriciliğine devam edebilmeleri gittikçe zorlaşmakta ve dolayısıyla pamuk üretimini terk edip başka ürünlere yönelen çiftçilerin sayısı da artmaktadır." tespiti olmuştur. Müellifin bu tehlikeli gidişatı durdurabilme konusundaki görüşleri "Türk Pamuk Politikası İçin Öneriler" bölümünde arz edilmiştir.

Beşinci Bölümün ilk kısmında konvansiyonel pamuk yetiştiriciliğinin Dünya'da çevreye ve insanlara verdiği zarar bakımından en tehlikeli ürün olduğu örnekleriyle anlatılıp, mevcut şekliyle pamuk ziraatının sürdürülemez olduğu açıklandıktan sonra, çevre dostu pamuk yetiştiriciliği, yani organik pamuk ziraatı hakkında (tohum; toprak koruma, hazırlama, gübreleme; yabani otlarla mücadele; zararlı haşereyle mücadele; ve hasar konularında)  bilgi verilmiştir.

Bölümün ikinci kısmında da organik pamuk pazarının gelişimi hakkında bilgi verilerek, tekstil alt sektörleri içersinde en hızlı büyümenin organik pamuklu mamuller pazarında meydana geldiği, 2005 yılında 500 milyon ' olan pazar büyüklüğünün, bu yıl 2,0 milyar, 2008'De 3,5 milyar, 2009'da 5 milyar ve 2010'da da 6,8 milyar ''a çıkmasının beklendiği belirtilmiştir.

Talepteki bu artışa paralel olarak, 2006 yılında 57.931 ton olan organik pamuk üretiminin de, 2010 yılında 250.000 ton'un üstüne ve böylece organik pamuk üretiminin 2006 yılında toplam pamuk üretimi içersindeki % 0,22 olan payının da, %1'in üstüne çıkacağı vurgulanmıştır.

Halen 24 ülkede organik pamuk yetiştirilmekte olup, 2006/07 sezonunda Dünya'daki en önemli organik pamuk üreticisi ülkeler sıraysıla: Türkiye, Hindistan, Çin, Suriye, Peru, ABD, Uganda, Tanzanya, İsrail ve Pakistan'dır. 2000 yılından itibaren %40 civarındaki bir pay ile Dünya'nın en büyük organik pamuk üreticisi olan Türkiye'nin bu liderliği, bir tesadüf eseri olmayıp,Türkiye'nin organik pamuk üretimi ve hatta organik tekstil mamulleri imalatı için uygun ülkeler listesinde de başta yer almasından ileri gelmektedir.

Altıncı Bölümde organik tekstil mamullerinin imalatında kullanılan standartlar hakkında bilgi verilmiştir. % 70'ten fazla organik elyaf ihtiva eden standartta belirtilen yasak ve kısıtlamalara uygun bir şekilde imal edilen mamuller için geçerli olan "Global Organik Tekstil Standardı (GOTS)", sertifikalı tüm organik doğal liflerden mamul iplik, kumaş ve giysilerin imalatı, işlenmesi, dikimi, paketlenmesi, etiketlenmesi, ihracatı, ithalatı ve dağıtımı kapsamaktadır.

Bu standarda göre imal edilen mamuldeki organik elyaf oranı % 95 veya daha yüksekse, o mamule "organik" etiketi verilmektedir. Eğer sertifikalı organik elyaf oranı (aksesuarlar hariç) % 70 ve üstünde, fakat % 95'ten az ise, bu taktirde de mamule "% X organik malzeme ile yapılmış" etiketi verilmektedir.

% 5'ten fazla % 95'ten az sertifikalı organik pamuk ihtiva eden ve GOTS'da belirtilen yasak ve kısıtlamalara uygun bir şekilde imal edilmeyen tekstil mamulleri (iplik, kumaş ve dikilmiş mamuller-giysiler ve hazır eşyalar-), Organik Exchange'nin (OE'nin) "OE Harmanlanmış ( Karışım) Standartı'na" uygun uygun olarak imal edilirlerse, "% X organik yetiştirilmiş pamuktan imal edilmiştir" etiketi alabilmektedirler. Bu Standart, organik pamukla konvansiyonel pamuğun harmanlandığı iplik, kumaş ve dikilmiş ürünlerde, sertifikalı organik pamuğun satın alınması,işlenmesi ve kullanımının izlenmesi ve dokümantasyonu için bir standarttır ve imalatın çevre dostu olarak yapılıp yapılmamasına karışmaz.

"Dünya'da ve Türkiye'de Pamuğun Geleceği" başlıklı yedinci Bölümün başında, küresel ısınma, kuraklık, temiz su kaynaklarının süratle azalması ve kirlenmesi, toprak kirlenmesi ve kaybı... gibi olumsuz gelişmelerin ağırlığını her geçen gün daha fazla hissettirdikleri bir çağda, 1 kg lif yetişmesi için 4 ton'dan fazla suya ve 350 gram kimyasal gübre ve pestiside ihtiyaç duyulan konvansiyonel pamuk ziraatının sürdürülebilir olmadığı bir kere daha vurgulandıktan sonra, verimi düşürmeden ve maliyetleri arttırmadan organik pamuk yetiştirmenin zorluğu nedeniyle, organik pamuk üretiminin toplam üretim içerisindeki payının önümüzdeki 10-15 yıl içersinde normal şartlar altında %5'i, hele %10'u geçmesini beklemenin gerçekçi olmadığı belirtilmiştir.

Bölümün ikinci kısmında verimi düşürmeden (hatta arttırarak) ve maliyetleri arttırmadan çevre dostu, sürdürülebilir bir pamuk ziraatı uygulaması olan "Daha iyi pamuk (Better Cotton) üretiminin amaçları olan: Su kullanımında verimliliğin artırılması; Birim alan başına düşen pestisid toksisitesinin düşürülmesi; Toprak sağlığının geliştirilmesi ve toprağın karbon içeriğinin artırılması; Enerji kullanımı ve sera gazı oluşumunun azaltılması; Çocuk işçi kullanımına son verilmesi ile Verim ve kalitenin arttırılması konularında yapabilecekler hakkında bilgi verilmiştir.

Bölümün son kısmında da, pamuk ziraatını ekonomik, çevresel ve sosyal açılardan daha sürdürülebilir hale getirmek ve "daha iyi pamuk prensip ve kriterleri" ni oluşturmak üzere kurulan Daha İyi Pamuk İnisiyatifi (BCI) tanıtılıp Türkiye'nin  bu organizasyon içersinde yer almasının önemi vurgulandıktan sonra, Fairtrade pamuk hakkında da kısaca bilgi verilmiştir.

Araştırmanın sekizinci ve son Bölümü olan "Türk Pamuk Politikası İçin Öneriler" kısmında, önce Araştırmanın önceki bölümlerinde anlatılan bazı hususlar başlıklar halinde hatırlatılmış, sonra öneriler sunulmuştur. Dünya'nın küresel köy haline geldiği bir dönemde, tekstil sanayiniinde ve elyaf tüketim şablonunda meydana gelen küresel gelişmeleri, küresel ısınmayı ve tüketicilerin davranışlarındaki değişimler göz önüne almadan, 2006-2012 dönemi için sadece GAP'ta sulanan arazi mitarı arttıkça pamuk ekim alanlarının da artabileceğini varsayarak oluşturulan Türk Pamuk Politikası'nın daha şimdiden iflas ettiği belirtilerek, eğer acilen yeni ve çok yönlü pamuk üretim politikaları oluşturulup, köklü tedbirler alınmazsa, Türk pamuk ziraatindeki kötüye gidişin durdurulamayacağı vurgulanmıştır.

Müellif, Türkiye'nin, Dünya organik pamuk üretimindeki payını (yaklaşık %40) ve lider pozisyonunu korumak ve organik pamuklu tekstil mamullerinin üretiminde de 1 numara olmak için her türlü gayreti göstermesi gerektiğine inanmaktadır.

Müellif, konvansiyonel pamuk ziraatının de bundan sonra iki hatta yürütülmesini önermektedir:

I) Konvasiyonel pamuk ziraatinde maliyetleri düşürme hattı (yolu):

Çukurova Bölgesinde uygulanması önerilen bu yolda, Botech (GM) tohum kullanımı serbest bırakılmalı ve makineyle hasat teşvik edilmelidir. Başlıktan da anlaşılacağı gibi burada ana amaç, verimi arttırarak ve girdileri ucuzlatarak, şu anda Dünya ortalamasının çok üstünde olan maliyeleri aşağıya çekmektir.

II) Nitelikli "daha iyi pamuk (better cotton)" yetiştirme hattı (yolu):

Günaydoğu Anadolu Bölgesi ve eğer Bölge çiftçileri istiyorlarsa Ege Bölgesi için önerilen bu yolda pamuk "daha iyi pamuk" üretimiyle ilgili olarak bilgi verilirken anlatılan hususlara riayet edilerek yetiştirilecektir.

Burada önemli olan, daha özenle yetiştirilmiş bu pamuğun hak ettiği daha yüksek fiyatı alabilmesi için, üretimin kontrol altında yapılması ve ürünün sertifikalandırılmasıdır. Türkiye'nin BCI (Daha İyi Pamuk İnisiyatifi) çalışmalarına aktif olarak katılmasında yarar vardır.

GMO'suz tohumdan yetiştirilecek olan daha iyi pamuğun kalitesini arttırmak ve aynı zamanda pestisid kullanımını, enerji tüketimini ve sera gazı oluşumunu azaltmak için, elle çapalama ve elle toplama teşvik edilmeli, belki de makineyle hasat yasaklanmalıdır.

Kontaminasyonu azaltmak ve çırçır fabrikalarında meydana gelen elyaf kalitesini bozucu davranışları önlemek için, çırçır fabrikalarında Yüksekokul mezunu tekniker, kontrolörlerin çalıştırılması ve tek balya kontrol ve sertifikalandırma (yeşil kart) sistemi, önce daha iyi pamuk üretiminde uygulanmalıdır.

Daha iyi pamuk için ödenecek prim, konvansiyonel pamuk için ödenenden daha yüksek olmalıdır ve daha iyi pamuk üretimine geçilen yörelerde eğitim ve danışmanlık merkezleri açılmalıdır.