Anadolu Türk Beylikleri 

 OSMANOĞULLARI (1299-1922)

 Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman beydir. Osmanoğulları, Oğuzların Kayı boyundandır. Moğal istilası sırasında Ertuğrul Gazi komutasında Anadolu'ya geldiler. Türkiye Selçukluları Sultanı I. Alaeddin Keykubat tarafından Ankara'nın batısındaki Karacadağ bölgesine yerleştirildiler. Daha sonra Bizans'la mücadele etmek için Bizans sınırındaki Söğüt ve Domaniç bölgeleri kendilerine yurtuk olarak verildi. Ertuğrul Beyden sonra yerine oğlu Osman Bey geçti ve ileride büyük bir imparatorluk olacak Osmanlı Beyliği'ni kurdu (1299).

KARAMANOĞULLARI (1256-1487)

 Karamanoğuları, Oğuzların afşar boyundandır. 13. yüzyıl başlarında Moğal istilasından kaçarak Anadolu 'ya geldiler. Türkiye Selçukluları Hükümdarı Sultan I. Alaeddin Keykubat tarafından Ermenek ve çevresine yerleştirildiler (1228). İlk Beyleri Nur Sufi'nin ölümünden sonra yerine oğlu Kerimüddin Karaman geçti. Karaman Bey, Türkiye Selçukluların zayıf durumundan yararlanarak Beyliğini kurdu (1256). Karaman Beyle savaşmak istemeyen Selçuklu Sultanı IV. kılıç Arslan, Karaman Beyin elinde bulunurduğu toprakları ona ıkta olarak verdi. Karaman Beyin ölümünden sonra yerne oğlu Mehmet Bey geçti. Mehmet Bey, Konya'yı ele geçirerek II. İzzeddin Keyhüsrev'in oğlu Siyavuş'u Selçuklu Sultanlığına getirdi. Mehmet Bey, Konya'da düzenlediği divan toplantısında,"( Bugünden sonra divanda, dergahta, sarayda, mecliste ve meydanda Türkçeden başka dil kullanılmayacaktır." ) diyerek Türkçenin resmi il olma kararını aldırttı. (13 Mays 1277). Bu tarih günümüzde ( Türk Dil Bayramı) olarak kutlanmaktadır. Kendilerini Selçukluların varisi olarak gören Karamanoğulları Beylerinden Alaeddin Ali Bey, Osmnlı Sultanı I. Murad'ın Rumeli'de bulunmasından yararlanarak Osmanlılara saldırdı. I. Murad'ın yerine geçen Yıldırım Bayezid le Ali Bey arasında savaş yapıldı. Savaşı kazanan Yıldırım Bayezid, Karaman ülkesini topraklarına kattı. Ankara savaşı'ndan sonra (1402) Karamanoğulları Beyliği yeniden kuruldu. II. Bayezid zamanında Osmanlılar, Karamanoğulları topraklarını ülkelerine kattılar (1487). Karamanoğulları, Anadolu Beyliklerinin Osmanlılardan sonraki en önenlisi ve büyüğü idi.

GERMİYANOĞULLARI (1299-1429)

 Kütahya merkez olmak üzere I. Yakup Bey tarafından kurulan Türk beyliğidir. Önceleri Türk oymaklarından birinin adı olan Germiyan sonradan aile adı olarak bu beyliği temsil etmiştir. Anadolu'ya ilk geldiklerinden Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat tarafından Bizans sınırlarına yerleştirilen bu boy, beyliğin sınırlarını I. Yakup Bey zamanında Ege kıyılarına kadar genişleterek Bizans'ı vergiye bağlamıştır. I. Yakup Beyin ölümünden sonra Germiyanlılara bağlı uc beylikleri olan Saruhan ve Aydınoğulları, bağımsızlıklarını kazandılar. Germiyanoğullarıından Süleyman Şah, Karamanoğlu tehlikesine karşı Osmanlılarla anlaşmak istedi. Bu amaçla I. Murad'ın oğlu Yıldırım Bayezid'e kızını verdi. Çeyiz olarak da Kütahya, Simav ve Tavşanlı'yı Osmanlılara bıraktı (1381). Ancak Sultan Murad'ın I. Kosava Savaşı'ında (1389) şehit düşmesi üzerine Germiyanoğulları beylerinden II. Yakup, çeyiz olarak verilen yerleri geri aldı.II. Yakup, erkek çoçuğu olmadığı için ölümünden sonra ülkesinin Osmanlılara katılmasını vasiyet etti.II. Yakup Beyin ölümünden sonra Gemiyonoğulları Beyliği, II. Murat zamanında Osmanlı Devleti'ne katıldı (1429).

KARESİOĞULLARI (1304-1360)

 Türkiye Selçukluları, Danişmentliler Beyiğini son verince Danişmentli ailsine mensup olanlar, Bizans sınırlarında uc beyi olarak görev aldılar. Bunlardan Karesi Bey, Balıkesir ve Çanakkale civarını ele geçirerek kendi adı ile anılan beyliği kurdu (1304). Karesi Bey, Danişmentliler soyundandı. Karesi Bey Bizanslılarla savaşarak Bergama, Sındırgı, Bigadiç, Erdemit, Ayvalık ve Ezine gibi şehirleri aldı. Ece Halil komutasında Dobruca'dan gelen Sarı Saltuk Türkmenlerini kedi topraklarına yerleştirdi. Karesi Beyin ölümünden sonra beylik ikiye ayrıldı. Beyliğin merkezi olan Balıkesir' oğlu Demirhan Bergama ve çevresini ise iğer oğlu Yahşi Bey yönetti.Balıkesir ve çevresi, Orhan Gazi'nin düzenlediği sefer sonucunda Osmanlılara katıdı. I. Murad, Çanakkale'yi ele geçirerek bu beyliğe son verdi (1360). Osmanlı Devleti'ne katılan ilk Türk Beyliği olan Karesioğullarının güçlü donanması Osmanlılara geçti. Böylece Osmanlılar, ilk defa deniz gücüne sahip oldu. Hacı il Bey, Evrenus Bey ve Ece Halil gibi Karesi komutanları, Osmanlı Devleti'nde önemli hizmetlerde bulundular.

HAMİDOĞULLARI (1300-1423)

 Merkezi Eğirdir olmak üzere göller Bölgesi'nde kurulmuş bir Türk beylğidir. Türiye Selçullular'nda uc Beyi olan Hamid Beyin Torunu Dündar Bey tarafından kurulmuştur. Dünda Bey Gölhisar, Korkuteli ve Antaya'yı ele geçirerek ülkesinin sınırlarını genişletti. İlhanlı Valisi Timurtaş Anadolu'ya gelerek Dündar Beyi öldürdü. Dündar Beyin oğullaı beyliği yeniden canlandırdılar. Antalyanın Yıldırım Bayezid tarafından alınmasıyla (1390) Beyliğin bu kolu sona erdi . Hüseyin Beyin 1391 yılında ölmünden sonra Osmanlılar, beyliğin bu kolu da son verdi. Ankara savaşı'ndan sonra Korkuteli taraflarında yeniden kurulan bu beyliği Osmanlı Padişahı II. Murad son verdi.

EŞREFOĞULLARI (1284-1326)

 Seyfeddin Süleyman Bey tarafından merkezi Beyşehir olmak üzere kurulmuştur. Süleyman Bey Türkiye Selçukluların uc Beyi idi. Eşrefoğulları, ülkelerini kuzeye doğru genişleterek Seydişeir, ılgın, Akşehir ve Bolvadin taraflarına hakim oldular. Süleyman Beyin ölümünden sonra yerine oğlu Mehmed Bey geçti. Mehmed Bey beyliği İlhanlılara balı olarak yaşattı. Onun ölümünden onra II.Süleyman Bey, başa geçti. Moğol Valisi Timutaş, Beyşehir'iele geirerek Eşrefoğullarının son Beyi olan II.Süleyman Beyi öldürttü. Onun ölümüyle Eşrefoğulları Beyliği sona erdi (1326).

ALAİYE BEYLERİ (1293-1471)

 Alaiye (Alanya), Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat tarafından fethedilmişti (1223). Türkiye Selçuklularının son zamanlarında, Karamanoğullarına bağlı beyler Alaiye'ye hakim oldular. Alaiye Beyleri, Karamanoğullarına bağlı olarak varlıklarını sürdürürken 1427 yılında Karamanoğulları Alaiye'yi Memlüklere vedi. Bu tarihten sonra bölge, Memlük sultanları namına Karamanoğlu süllesi tarafından idare edildi. Alaiye, Fatih Sultan Mehmet zamanında Osmanlı Devleti'ne katıldı (1471).

MENTEŞEOĞULLARI (1261-1464)

 Menteşe Bey tarafından Muğla ve çevresinde kurulan bir Türk Beyliğidir. Beyliği kuran Menteşe Bey, deniz yoluyla Antalya yöresinden gelerek Muğla bölgesini Bizanslılardan aldı (1261). Menteşe Bey, Aydın ve Sultanhisar (Güzelhisar)'ı alarak beyliğin sınırlarını genişletti. Güçlü bir donanma kurarak Milas, Çine, Köyceğiz ve Rodos Adası'nın bir kısmını fethetti. Menteşe Beyden sonra yerine oğlu Mesut Bey geçti. Mesut Bey, Ege Denizi'ndeki adalardan bazılarını ele geçirdi. Fakat daha sonra Rodos şövalyeleriyle yaptığı savaşlarda başarısız oldu. Menteşeoğulları, Karamanoğulları ile birleşip Osmanlılara karşı ittifak yapınca Yıldırım Bayezid bu beyliğe son verdi (1391). Ankara Savaşı'ndan sonra Timur'un yardımıyla yeniden kurulan Menteşeoğulları Beyliği'ne Sultan II. Murat tarafından 1424'te son verdi.

CANİK BEYLİKLERİ

 Canik Orta Karadeniz'in kıyı bölgelerine Türkiye Selçukluları zamanında verilen addır. Bu kıyı bölgeleri Fatsa, Ünye, Terme, Çarşamba, Samsun ve Sinop şehirlerinden oluşmaktaydı. Sinop, önçe Pervaneoğullarının, sonra da Candaroğullarının egemenliğine girince Canik'te Türkmenler tarafından küçük beylikler kuruldu ( Taşanoğlu, Cüneytoğlu, Kubatoğlu). Bu beyliklerin bir kısmı, Yıldırım Bayezid zamanında Osmanlı egemenliğine girdi, ancak Ankara Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin yenilmesi üzerine Osmanlı egemenliğinden çıktılar. Canik bölgesi II. Murat döneminde Osmanlı topraklarına katılarak bu beyliklere son verildi (1428).

ERATNA VE KADI BURHANETTİN DEVLETLERİ ( 1381-1398)

 İlhanlıların Anadolu valisi Timurtaş, isyan ederek Mısır'a kaçarken, yerine Türk komutanlarından Eratna Bey'i bırakmıştı.Aslen Uygur Türklerinden olan Eratna Bey, İlhanlı Devletinin yıkılmasından sonra bağımsızlığını ilan etti(1335).Başkent önce Sivas, sonra Kayseri oldu.Eratna Bey'in ölümünden sonra ülke karışıklıklar içinde kaldı.Bu durumdan istifade eden vezir Kadı Burhanettin, Eatna Devletine son verdi(1381).Kadı Burhanettin, merkez Sivas olmak üzere Kadı Burhanettin Devletini kurdu(1381).Kadı Burhanettin, aynı zamanda bilgin, şair bir devlet adamıydı.Kısa zamanda ülkesinin sınırlarını genişletti.Osmanlılarla sürekli savaştı.Kadı Burhanettin, Akkoyunlu beylerinden Osman Bey'le yaptığı savaşta yenildi ve öldürükdü.Kadı Burhanettin'in ölümünden sonra ülkesi, Yıldırım Bayezid tarafından Osmanlı topraklarına katıldı.

DULKADİROĞULLARI (1337-1515)

 1337'de Zeynettin Ahmet Karaca Bey tarafından kuruldu. Başkent önçe Elbistan iken sonra Maraş oldu. Dulkadiroğulları, Osmanlılar ile Memlükler ve Akkoyunlular ile Memlükler arasındaki çatışmalardan yararlanarak, varlıklarını uzun süre devm ettirdiler. Yavuz SultanSelim, Çaldıran Seferi dönüşünde Dulkadiroğullarına son verdi (1515).