Lojistik ve E-Ticaret Pazar Payı-Türkiye Hızlı Tüketim Ürünleri Perakendeciliği Sektör İncelemesi
Lojistik Sektöründe Pazar Payı
Lojistik Sektörü, Türkiye ihracatının artmasıyla birlikte önem kazanan sektörlerin başında geliyor
Son on yıl içerisinde sektör, Türkiye’nin büyüme hızından daha fazla büyüdü. 120 milyar dolarlık bir potansiyel pazara sahip olan sektörün bugün ulaştığı toplam pazar büyüklüğü ise 60 milyar doları buluyor. Türkiye’nin GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) içindeki payı ise yüzde 13 olan lojistik sektörünü LODER (Lojistik Derneği) Başkanı Prof. Dr. Mehmet Tanyaş ile görüştük.
Lojistik sektörünün Türkiye’de gelişiminden bahseder misiniz? Son 5 yılda neler değişti? Sektör ne kadar oranda büyüme kaydetti? Türkiye’de lojistik sektöründe büyüme hızı nedir? Türkiye ve dünya genelinin karşılaştırmasını yapabilir misiniz?
Ülkemizde lojistik sektörü 3PL (üçüncü taraf lojistik) şirketlerin 2000 yılından itibaren oluşumu ile büyüme hızını artırmıştır. Daha önce taşımacılık ağırlıklı yapılan dış kaynak kullanımı söz konusu yıldan itibaren lojistik bazlı yapılmağa başlanmıştır. Bilindiği üzere lojistik, taşımacılığın yanı sıra depolama, gümrükleme, sigortalama vd. faaliyetlerin eşgüdümlü yapılmasını gerektirmektedir. Son beş yılda sektörde hizmet çeşitliliği ve kalitesi artmış, karma taşımacılık (multimodal, intermodal ve kombine) kapsamında çözümler önem kazanmış, çağdaş depo yatırımları gerçekleştirilmiştir. Lojistik sektörünün büyümesi tümüyle sanayi ve ticaret sektörlerinin büyümesine bağlıdır. Lojistik sektörü Türkiye’nin büyüme hızından daha fazla oranda büyümektedir. Bunun başlıca nedeni dış kaynak kullanımın artmasıdır. Dünya’da da lojistik sektörü gelişmektedir, ancak bizdeki gelişme hızı daha fazladır. Lojistik sektörü pazar büyüklüğü 50-60 milyar dolar olup, potansiyel Pazar 110-120 milyar dolardır.
Lojistik sektöründe Türkiye’de cirolar ne kadar arttı, gelecekte ne olacak? Dünyada gelişmiş ülkelerin lojistik değeri ile Türkiye karşılaştırıldığında ülkemizdeki milli gelirdeki payı ne kadar olmalı?
Türkiye lojistik sektöründe cirolar artmasına rağmen karlılıklar azalmaktadır. Bunun ana nedeni lojistik altyapısındaki yetersizliklerdir. Maalesef liman, demiryolu ve denizyolu altyapısı etkin bir şekilde kullanılamamakta, şirketler yeterli ölçüde kurumsallaşamamakta, gümrüklerde beklemeler oluşmakta, eğitime önem verilmemekte, fiyat odaklı bir rekabet politikası izlenmektedir. 2012 yılı itibarıyla Avrupa’daki krizin Türkiye’yi etkileyeceği, bu durumunda ciroların düşeceği öngörüsü yapılabilir. Bu nedenle yeni ihracat pazarlarının bulunması gerekmektedir. Batı ülkelerinde lojistik sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içindeki payı %10-11 civarında iken Türkiye’de bu oranın yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı %12-13 aralığında olduğu söylenebilir.
Firmaların kendi lojistiklerini yürütmeleri sağlıklı mı sizce? Ülkemizde lojistik tanımı içerisine giren birçok faaliyetin üretici firmalar tarafından yürütülmesi sektörün büyümesinin ve gelişiminin önünde engel mi oluşturuyor?
Lojistik bir uzmanlık işidir ve temel işi lojistik olan şirketler tarafından yürütülmesi gerekir. Bu şirketlerin altyapısı, insan kaynağı ve bilgi birikimi ile ölçek ekonomisi önemli avantajlar sağlar. Diğer taraftan lojistikteki en önemli yetkinliklerden biri ürün bilgisidir. Ürün konusunda yetkin olan bir lojistik şirket üretici şirketlerin gelişimine ve büyümesine katkıda bulunur.
Üniversitelerde Lojistik eğitiminin verilmesi sizce sektörün gelişimine katkı sağlıyor mu? Verilen eğitimleri nitelikli görüyor musunuz?
Ülkemizde lojistik eğitimi lise, ön lisans, lisans ve lisansüstü seviyelerinde verilmektedir. Ancak eğitimlerin niteliği konusunda yetersizlikler vardır. En önemli sorunlar eğitimcinin eğitimi, eğitim kurumlarının akreditasyonu, laboratuvar ve uygulama çalışmalarının eksikliği ve kaynak yetersizliğidir.
Lojistik sektörü hangi sektörlerle ön plana çıkıyor? Hangi sektörlerin gelişimi lojistiği besler?
Lojistik sektörünün ağırlıklı olduğu sektörler; otomotiv, gıda, perakende ve kimyadır. Kentsel yaşamın artması, küreselleşme, az stok ve hızlı yanıt yaklaşımı lojistik sektörünü olumlu yönde etkilemektedir.
Türkiye’nin bölgesel konumu itibarı ile lojistik üssü olabileceği düşüncesine katılıyor musunuz? Türkiye bu avantajına neleri eklerse lojistik üssü olabilir?
Türkiye’nin lojistik fiziksel ve kurumsal altyapısını istenen düzeye getirmediği sürece bölgesinin lojistik üssü olma hedefi bir hayal olmaktan ileriye gitmeyecektir. Öncelikle ülkemizin bir ana ticaret hattı yakalaması ve buna yönelik karma taşımacılık koridorunu oluşturması gerekmektedir. Bunun yolu, demiryolu ve denizyolu taşımacılık sistemlerini çağdaş düzeye getirmek, koridora göre lojistik köy/merkezlerini kurmak, gümrükleri modernize etmek, kayıtdışı ekonomi ve haksız rekabeti önlemektir. Türkiye biran önce temel tedarik zinciri ve lojistik stratejilere dayalı Lojistik Master Planını diğer sektör master planları ile uyumlu bir şekilde hazırlamak ve uygulamak durumundadır.
Türkiye’de şehir olarak baktığımızda lojistikte hangi şehirlerimiz öne çıkıyor? Lojistik üs potansiyeli olan illerimiz sizce hangileri?
Türkiye’nin lojistik ve özellikle lojistik köy yatırımları açısından öncelikli illeri sırasıyla; İstanbul, İzmir, Kocaeli ve Adana-Mersin’dir. Bu değerlendirmede dikkate alınan ölçütler; Uluslararası Ulaştırma Koridorlarına Yakınlık, Karayolu/Demiryolu/Denizyolu/Havayolu Alt Yapısı, Kapasitesi ve Trafiği, Kent ve Interland Nüfusu, Lojistik/Taşımacılık Şirket/Kayıtlı Araç Sayısı ve İstihdamı, Kent Ekonomisi (İmalat, Tarım, Maden, Hizmetler vd İşyeri ve İstihdam Sayısı) ile Kent Dış ve Transit Ticaretidir.
Loder’in faaliyetleri, lojistik eğitimi ve etkinlikleri hakkında bilgi verebilir misiniz?
Lojistik Derneği(LODER) 24/10/2001 tarihinde kurulmuş olup, kurumsal üyeliğin değil sadece bireysel üyeliğin söz konusu olduğu, mesleki ve sektörel gelişimi amaçlayan bir dernektir. Yaklaşık 950 üyesi arasında lojistik hizmet alan ve veren şirket profesyonelleri, akademisyenler, bilişimciler, sektörel ekipman satış şirketi profesyonelleri ve silahlı kuvvetler mensupları bulunmaktadır. LODER; lojistik kapsamında eğitim ve etkinlikler düzenlemektedir. LODER; 2003 yılından beri her yıl bir Türk ve bir veya daha fazla yurt dışı üniversite işbirliği ile Uluslararası Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongreleri gerçekleştirmekte ve kongrede sunulan bildirileri kitap haline getirmektedir.
Bir ülkeyi var eden ve yaşatan onun kültürü, kültürü var eden ise dilidir gerçeğinden hareketle LODER uzman olduğu konu olan lojistikte Lojistik Terimler Sözlüğü hazırlama çalışmalarını sürdürmekte olup sözlüğün 1.000 terimlik üçüncü baskısını 2010 yılında yayınlamıştır. LODER her iki ayda bir Lojistik adıyla mesleki gelişim amaçlı bir dergi yayımlamaktadır. Özellikle lojistik alanına ilgi duyan üniversite öğrencilerine, çağdaş gelişmeler ve trendler hakkında genel bilgi vermek ve profesyonellerin deneyimlerini gençlerle paylamasını sağlamak amacıyla derneğimiz, öğrenci kulüplerinin düzenlediği organizasyonlarda panel, konferans ve yarışmalar düzenlemektedir. Öğrenci arkadaşlarımızın lojistik ve tedarik zinciri yönetimi konusuna ilgilerini çekebilmek, bu konuda bilgi ve becerilerini geliştirmek amacıyla 2004 yılında beri her yıl ödüllü Üniversite Öğrencileri Arasında Lojistik Vaka Yarışması düzenlenmektedir. Yarışma üç kategoride(lojistik lisans, diğer lisans ve lojistik önlisans) gerçekleştirilmektedir. LODER, Merkezi Chicago – Illinois / ABD olan, APICS’in (www.apics.org) Türkiye temsilcisidir. LODER, 2011 yılı itibarıyla Mersin Ticaret ve Sanayi Odası(MTSO) ile birlikte ülkemiz lojistik sektörünün gelişimine katkı sağlamak üzere, Kurumsal ve Bireysel Kategorilerde Ulusal Lojistik Proje Yarışmasını başlatmıştır. LODER 3 yıldır Soğuk Zinciri Lojistiği etkinliği ve Türkiye Bilişim Derneği İstanbul Şubesi ile birlikte Lojistik Bilişim Sempozyumu düzenlemektedir.
Lojistik firmaları büyümek için öncelikli olarak izlemesi gereken adımlar neler sizce?
Lojistik firmalarının büyümesi için belirli bir ürün lojistiğinde uzmanlaşması ve seçtiği ürün bazında hizmet çeşitliğini geliştirmesi, insan kaynağına, eğitime ve bilgi teknolojilerine önem vermesi, kurumsallaşması ve profesyonel yönetime geçmesi, kalite yönetim standartlarına sahip olması, fırsat ve tehditleri iyi izlemesi gerekir
E-ticaretin, e- ihracatın kullanımı lojistik sektörüne nasıl etki ediyor?
Lojistik sektöründe e-ticaret uygulamaları artmaktadır. E-ticaret tüketici ile üreticiyi yakınlaştıran, tüketicilerin daha iyi analizini sağlayan, müşteriye yanıt hızını artıran, satış giderlerini düşüren önemli bir araçtır. Diğer taraftan e-ticaret sipariş miktarlarını düşüren ve lojistiği çok daha önemli bir hale getiren yaklaşımdır. Bu noktada önemli olan e-ticaret ile e-lojistiğin mükemmel seviyede olması gereken eşgüdümüdür.
Türkiyede E-ticaret Pazar Payı
E-ticaretin Türkiye’de en hızlı büyüyen sektörlerden biri olduğunu biliyoruz. Türkiye’de e-ticaret konusunda en heyecan verici noktalardan birisi ise hızlı büyümesine rağmen büyük potansiyeli nedeniyle bu büyümesini önümüzdeki yıllarda da sürdürmeye devam edecek olması.
Peki şu anda Türkiye e-ticaret pazarının son durumu ne? Yakın zamanda düzenlenen “E-ticarette Lojistik” konferansında sektörün önde gelen firmaları önemli bilgiler paylaşarak Türkiye’de e-ticaret sektörünün şu anda içinde bulunduğu durum ile ilgili görüşlerini paylaştılar.
E-ticaretin en önemli kısımlarından biri olan lojistik konusunda sektörün çok ihtiyaç duyduğu profesyonelleri yetiştirmeyi hedefleyen Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu’nda düzenlenen konferansta Hepsiburada, Ogli ve Aras Kargo gibi önemli firmaların yöneticilerinin paylaştıkları bilgilerden öne çıkanlar ise şöyle…
E-ticaret tüm dünyada büyüyor, geçtiğimiz yıl büyük ülkelerde perakende sektörü yerinde sayarken e-ticaret yüzde 12 büyüdü.
- Türkiye’de toplam perakende hacmi 310 milyar dolar, fakat e-ticaret henüz bu hacmin çok küçük bir kısmını ancak binde 7’sini teşkil ediyor. Buna rağmen Türkiye’deki 2,5 milyar dolarlık e-ticaret hacmi bugün bile oldukça dikkat çekici.
- Türkiye’de her 5 internet kullanıcısından biri internet üzerinden alışveriş yapıyor. Avrupa’da bu oran iki katından biraz fazla iken ABD’de bu oran dört katına yakın. Türkiye’de sadece internet kullanıcısı genç kullanıcılara bakıldığında ise bu kesimin yüzde 97’sinin internet üzerinden alışveriş yaptığını görüyoruz.
- İnternet üzerinden alışveriş yapmakta olan tüketicileri en çok cezbeden konu ücretsiz kargo. Ardından ise ücretsiz iade imkanı ve garantili teslim süresi geliyor.
Paylaşılan tüm bu veriler Türkiye’de e-ticaretin önünün son derece açık olduğunu gösteriyor. Özellikle genç kullanıcıların internet üzerinden alışveriş yapma alışkanlığına sahip olma oranı, uzun yıllar boyunca e-ticaretin yükselmeye devam edeceğini net bir şekilde gösteriyor.
rekabet.gov.tr kaynağından Türkiye Hızlı Tüketim Ürünleri Perakendeciliği Sektör İncelemesi adlı makaleye ulaşabilirsiniz:Türkiye Hızlı Tüketim Ürünleri Perakendeciliği Sektör İncelemesi Makalesi için Tıklayın… | 
