Türkiye Cumhuriyetinin Kuruluşu ( 29 Ekim 1923 )
Mustafa Kemal Atatürk 1881 yılında Selânik'te Kocakasım Mahallesi , Islâhhâne Caddesi'ndeki üç katlı pembe evde doğdu . Babası Ali Rıza Efendi , annesi Zübeyde Hanım'dır . Baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi XIV-XV . yüzyıllarda Konya ve Aydın'dan Makedonya'ya yerleştirilmiş Kocacık Yörüklerindendir . Annesi Zübeyde Hanım ise Selânik yakınlarındaki Langaza kasabasına yerleşmiş eski bir Türk ailesinin kızıdır . Milis subaylığı , evkaf katipliği ve kereste ticareti yapan Ali Rıza Efendi , 1871 yılında Zübeyde Hanım'la evlendi . Atatürk'ün beş kardeşinden dördü küçük yaşlarda öldü , sadece Makbule ( Atadan ) 1956 yılına değin yaşadı .
Küçük Mustafa öğrenim çağına gelince Hafız Mehmet Efendi'nin mahalle mektebinde öğrenime başladı , sonra babasının isteğiyle Şemsi Efendi Mektebi'ne geçti . Bu sırada babasını kaybetti ( 1888 ) . Bir süre Rapla Çiftliği'nde dayısının yanında kaldıktan sonra Selânik'e dönüp okulunu bitirdi . Selânik Mülkiye Rüştiyesi'ne kaydoldu . Kısa bir süre sonra 1893 yılında Askeri Rüştiye'ye girdi . Bu okulda Matematik öğretmeni Mustafa Bey adına "Kemal" i ilave etti . 1896-1899 yıllarında Manastır Askeri İdâdi'sini bitirip , İstanbul'da Harp Okulunda öğrenime başladı . 1902 yılında teğmen rütbesiyle mezun oldu . , Harp Akademisi'ne devam etti . 11 Ocak 1905'te yüzbaşı rütbesiyle Akademi'yi tamamladı . 1905-1907 yılları arasında Şam'da 5 . Ordu emrinde görev yaptı . 1907'de Kolağası ( Kıdemli Yüzbaşı ) oldu . Manastır'a III . Ordu'ya atandı . 19 Nisan 1909'da İstanbul'a giren Hareket Ordusu'nda Kurmay Başkanı olarak görev aldı . 1910 yılında Fransa'ya gönderildi . Picardie Manevraları'na katıldı . 1911 yılında İstanbul'da Genel Kurmay Başkanlığı emrinde çalışmaya başladı .
1911 yılında İtalyanların Trablusgarp'a hücumu ile başlayan savaşta , Mustafa Kemal bir grup arkadaşıyla birlikte Tobruk ve Derne bölgesinde görev aldı . 22 Aralık 1911'de İtalyanlara karşı Tobruk Savaşını kazandı . 6 Mart 1912'de Derne Komutanlığına getirildi .
Ekim 1912'de Balkan Savaşı başlayınca Mustafa Kemal Gelibolu ve Bolayır'daki birliklerle savaşa katıldı . Dimetoka ve Edirne'nin geri alınışında büyük hizmetleri görüldü . 1913 yılında Sofya Ateşemiliterliğine atandı . Bu görevde iken 1914 yılında yarbaylığa yükseldi . Ateşemiliterlik görevi Ocak 1915'te sona erdi . Bu sırada I . Dünya Savaşı başlamış , Osmanlı İmparatorluğu savaşa girmek zorunda kalmıştı . Mustafa Kemal 19 . Tümeni kurmak üzere Tekirdağ'da görevlendirildi .
1914 yılında başlayan I . Dünya Savaşı'nda , Mustafa Kemal Çanakkale'de bir kahramanlık destanı yazıp İtilaf Devletlerine "Çanakkale geçilmez! " dedirtti . 18 Mart 1915'te Çanakkale Boğazını geçmeye kalkan İngiliz ve Fransız donanması ağır kayıplar verince Gelibolu Yarımadası'na asker çıkarmaya karar verdiler . 25 Nisan 1915'te Arıburnu'na çıkan düşman kuvvetlerini , Mustafa Kemal'in komuta ettiği 19 . Tümen Conkbayırı'nda durdurdu . Mustafa Kemal , bu başarı üzerine albaylığa yükseldi . İngilizler 6-7 Ağustos 1915'te Arıburnu'nda tekrar taarruza geçti . Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal 9-10 Ağustos'ta Anafartalar Zaferini kazandı . Bu zaferi 17 Ağustos'ta Kireçtepe , 21 Ağustos'ta II . Anafartalar zaferleri takip etti . Çanakkale Savaşlarında yaklaşık 253 . 000 şehit veren Türk ulusu onurunu İtilaf Devletlerine karşı korumasını bilmiştir . Mustafa Kemal'in askerlerine "Ben size taarruzu emretmiyorum , ölmeyi emrediyorum!" emri cephenin kaderini değiştirmiştir .
Mustafa Kemal Çanakkale Savaşları'dan sonra 1916'da Edirne ve Diyarbakır'da görev aldı . 1 Nisan 1916'da tümgeneralliğe yükseldi . Rus kuvvetleriyle savaşarak Muş ve Bitlis'in geri alınmasını sağladı . Şam ve Halep'teki kısa süreli görevlerinden sonra 1917'de İstanbul'a geldi . Velihat Vahidettin Efendi'yle Almanya'ya giderek cephede incelemelerde bulundu . Bu seyehatten sonra hastalandı . Viyana ve Karisbad'a giderek tedavi oldu . 15 Ağustos 1918'de Halep'e 7 . Ordu Komutanı olarak döndü . Bu cephede İngiliz kuvvetlerine karşı başarılı savunma savaşları yaptı . Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından bir gün sonra , 31 Ekim 1918'de Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına getirildi . Bu ordunun kaldırılması üzerine 13 Kasım 1918'de İstanbul'a gelip Harbiye Nezâreti'nde ( Bakanlığında ) göreve başladı .
Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri'nin Osmanlı ordularını işgale başlamaları üzerine; Mustafa Kemal 9 . Ordu Müfettişi olarak 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı . 22 Haziran 1919'da Amasya'da yayımladığı genelgeyle "Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararının kurtaracağını " ilan edip Sivas Kongresi'ni toplantıya çağırdı . 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum , 4 - 11 Eylül 1919 tarihleri arasında da Sivas Kongresi'ni toplayarak vatanın kurtuluşu için izlenecek yolun belirlenmesini sağladı . 27 Aralık 1919'da Ankara'da heyecanla karşılandı . 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması yolunda önemli bir adım atılmış oldu . Meclis ve Hükümet Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi Türkiye Büyük Millet Meclisi , Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanması için gerekli yasaları kabul edip uygulamaya başladı .
Türk Kurtuluş Savaşı 15 Mayıs 1919'da Yunanlıların İzmir'I işgali sırasında düşmana ilk kurşunun atılmasıyla başladı . 10 Ağustos 1920 tarihinde Sevr Antlaşması'nı imzalayarak aralarında Osmanlı İmparatorluğu'nu paylaşan I . Dünya Savaşı'nın galip devletlerine karşı önce Kuvâ-yi Milliye adı verilen milis kuvvetleriyle savaşıldı . Türkiye Büyük Millet Meclisi düzenli orduyu kurdu , Kuvâ-yi Milliye - ordu bütünleşmesini sağlayarak savaşı zaferle sonuçlandırdı .
Mustafa Kemal yönetimindeki Türk Kurtuluş Savaşının önemli aşamaları şunlardır:
**Sarıkamış ( 20 Eylül 1920 ) , Kars ( 30 Ekim 1920 ) ve Gümrü'nün ( 7 Kasım 1920 ) kurtarılışı .
**Çukurova , Gazi Antep , Kahraman Maraş Şanlı Urfa savunmaları ( 1919- 1921 )
**I . İnönü Zaferi ( 6 -10 Ocak 1921 )
**II . İnönü Zaferi ( 23 Mart-1 Nisan 1921 )
**Sakarya Zaferi ( 23 Ağustos-13 Eylül 1921 )
**Büyük Taarruz , Başkomutan Meydan Muhaberesi ve Büyük Zafer ( 26 Ağustos 9 Eylül 1922 )
Sakarya Zaferinden sonra 19 Eylül 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal'e Mareşal rütbesi ve Gazi unvanını verdi . Kurtuluş Savaşı , 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'yla sonuçlandı . Böylece Sevr Antlaşması'yla paramparça edilen , Türklere 5-6 il büyüklüğünde vatan bırakılan Türkiye toprakları üzerinde ulusal birliğe dayalı yeni Türk devletinin kurulması için hiçbir engel kalmadı .
23 Nisan 1920'de Ankara'da TBMM'nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu müjdelenmiştir . Meclisin Türk Kurtuluş Savaşı'nı başarıyla yönetmesi , yeni Türk devletinin kuruluşunu hızlandırdı . 1 Kasım 1922'de hilâfet ve saltanat birbirinden ayrıldı , saltanat kaldırıldı . Böylece Osmanlı İmparatorluğu'yla yönetim bağları koparıldı . 13 Ekim 1923'te Cumhuriyet idaresi kabul edildi , Atatürk oybirliğiyle ilk cumhurbaşkanı seçildi . 30 Ekim 1923 günü İsmet İnönü tarafından Cumhuriyet'in ilk hükümeti kuruldu . Türkiye Cumhuriyeti , "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ve "Yurtta barış cihanda barış" temelleri üzerinde yükselmeye başladı. |